Jaitsi hemen liburu osoa - Lezoko Unibertsitateko Udala

Lezo: ondarea eta hiri garapena
Instalazioaren proiektua bide, ubide eta portuetako ingeniari Segundo
Bizkarrondok egin zuen 77 .
Portuaren ondoan kokatutako hurrengo enpresa Sociedad Navarra de
Industrias dugu. 1940an, azido sulfurikoa egiteko fabrika bat eraikitzen hasi ziren
Pasaiako badiatik gertu eskuratutako lur batzuetan. Jaime Bruneti erositako lur
horiek Almacenes de Lezo-Pasajes sozietatearenak izan ziren aurretik. Alabaina,
Andrés Saez de Parayueloren eta Félix Gorosperen lurrak eta padurako lurrak
ere eskuratu zituen.
Enpresa horrek 18.000 tona fosfato trikaltziko eta azido sulfuriko ekoizten
zituen bere instalazioetan.
50eko hamarkadan, Aserraderos de Lezo eta Sociedad Navarra de Industrias
enpresek ekoizpena handitzeko erabakia hartu zuten, eta ondorioz, obra berriak egin
behar izan zituzten. 1952an, Felix Azpilikueta ingeniariak, Varaderos eta Almacenes
de Lezo sozietateen emakida zaharrak baliatuz, 180 metro erantsi zizkion atrakalekuari
2.000 m 2 inguruko eremua osatzeko. Bi sozietateek Portuko Agintaritzari eman
zioten lur eremu hori. Sozietate kimikoak hamar pabilioi eraiki zituen badiaren ondoan;
horrek ematen digu nolabait enpresaren tamainaren berri. Bitxikeria gisa aipatuko
dugu horietako pabilioi baten egitura metaliko batean, Groseko azoka zaharraren
burdinurtuzko zutabeak eta zertxa metalikoak berrerabili zirela 78 .
1957koa dugu Padurak eta Atrakalekua Saneatzeko Proiektua. Pasaiako
badiaren hondoan lur paduratsuak zeuden, eta bertaraino iristen ziren errekatxo
bat, eta, besteak beste, inguruko etxe batuetako ur beltzak husten zituzten lau
tutueria edo estolderia. Hori dela eta, itsasbehera zegoenean, ur beltzak usteldu
eta usain txarra zabaltzen zen. Haizeak nondik jotzen zuen, kiratsa gutxi-asko
nabaritzen zen, baina arriskutsua zen bizilagunen osasunerako inondik ere.
Padura horren zati bat Aserraderos de Lezo, S.A. enpresak erabiltzen zuen enborrak
biltzeko. Izan ere, itsasgoran flotatzen zuten enborrak lokatzaren gainean
geratzen ziren itsasbeheran.
Halaber, Sociedad Navarra de Industrias, S.A. enpresak lur gehiago behar
zituen ekoizpena handitzeko. Padurara urak isurtzen zituen ubidea eta estolderia
estali eta lurretan betelan sinple bat egin ez ezik, itsasontzien zama lanetako arazoa
konpondu nahi zuten. Hala, Agintaritzak 12 metroko kaia izango luke.
Oinplano hautsi bat diseinatu zen, 110 eta 70 metroko luzera zuten bi lerrokadurek
osatutakoa. Horrela, sakoneretan uniformetasun handia lortzean, ez zen apenas
aldatzen kaiaren zeharkako profila.
Haatik, aipatutako bi enpresek ez zuten ia denborarik izan instalazio berriak
erabiltzeko. Izan ere, Portuko Planak kai berriak eraiki nahi zituen 1968-1971.
82
77 Pasaiako Portuko Agintaritzako Artxibategia, P3-2 eta P3 -2B
78 Pasaiako Portuko Agintaritzako Artxibategia, P3-520, P3-52