Jaitsi hemen liburu osoa - Lezoko Unibertsitateko Udala

Lezo: ondarea eta hiri garapena
Garmendiak eta San Romanek 60 dioten bezala, 1921. eta 1930. urteen artean,
Unibertsitatearen jarduera industriala areagotu, eta enpresa berriak agertu ziren.
Lehen aipatutakoez gain, zenbait enpresa zabaldu ziren; hala, sektore kimikoarekin
lotuta, Compañía de Productos Resinosos eta Establecimientos Boers ditugu,
eta zurgintzarekin lotuta, Mendia y Cía fabrikarekin batera, Iriarte Hnos,
Lorenzo Pasmontes eta Eladio Castellanos upeltegiak eta Carpintería y Tratante
en Maderas Rafael Sagarzazu zurgindegia ditugu. Papergintzan, 1926an,
Fábrica Española de Papeles Químicos S.L. enpresa desagertu zen, eta urtebete
beranduago Benito Miner Manufactura de Papeles Químicos eta Fábrica de
Papel Record S.L. lantegiak sortu ziren. Sociedad Manufacturas de Papel
Record enpresak herrian kokatzeko asmoa erakutsi, eta 1924ko Matrikula
Industrialean agertzeko eskatu zuen 61 . Kautxuaren industrian Cordellasch y Cía.
aipatu behar dugu, eta zapatagintzan, berriz, Antonio Paredes (oinetako fabrika)
eta Manuel Alberdi (espartinak). Sektore metalurgikoan, Lezon bi latorrigile zeuden,
eta, horrez gain, Lopetegi y Agirre arotzeria mekanikoa 62 .
Bitxikeria gisa aipatu behar dugu hamarkada horretan petrolioa erauzteko meatzeak
ezarri nahi izan zituztela. 1923an “Seguro” meatzea (4083. zk.) erregistratu
zen, eta 1927an, “Probable” meatzea erregistratzeko eskatu zen 63 . Ez dugu
meategi hauen berri gehiagorik izan.
XX. mendearen lehen hamarkada horietan, Lezon ez zegoen zentral hidroelektrikorik,
eta Unión Eléctrica Vasco-Navarra enpresak hornitzen zuen herria 64 .
30eko hamarkadan, egoera ekonomikoa eta politikoa nabarmen aldatu zen.
Hauek dira 1931n Lezon kokatutako sozietateak: Sociedad Propietaria
Almacenes Lezo-Pasajes, S.A; Cardellach Pablo, Sociedad Comanditaria;
Fieltro Cromado EL, S.A.; Saizar, Mendizábal y Cía; eta Guittet y Cía, S.A. 65 .
30eko hamarkadan, enpresa batzuk desagertu eta beste batzuk agertu ziren.
Desagertu zirenen artean Establecimientos Boers y Cía eta Compañía de
Productos Resinosos lantegiak zeuden, Lorenzo Pasamontes eta Eladio
Castellanos upeltegiak, Rafael Sagarazazu aroztegia, Manufacturas de Papel
Record, S.L. paper fabrika eta Antonio Paredes eta Manuel Alberdi zapata fabrikak.
Hauek dira hamarkada honetan Lezon kokatu ziren enpresa berriak: Unión
Manufacturas Parkers, S.A.; Danubio, Unión alcoholera Española, S.A.; CANE
Rogelio García kontserba fabrika; eta lau sagardotegi. Sektore kimikoan: Guittet y
66
60 GARMENDIA, G. eta SAN ROMAN, A.: Lezoko demografía eta industria XX. mendean. Lezoko
Unibertsitateko Udala, 2003.
61 LUA: C-5-II-1-6.
62 GARMENDIA, G. eta SAN ROMAN, A.: Lezoko demografía eta industria XX. mendean. Lezoko
Unibertsitateko Udala, 2003. 103. or.
63 LUA, C-5-II-1-6.
64 LUA: C-5-II-1-6.
65 AGG-GAO, JD IT 1717,b