Journal of Italian Translation - Brooklyn College - Academic Home ...
Journal of Italian Translation - Brooklyn College - Academic Home ...
Journal of Italian Translation - Brooklyn College - Academic Home ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
26<br />
<strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Italian</strong> <strong>Translation</strong><br />
“Humanist Foundations”, cit., p. 175 assegna tale titolo al quinto libro<br />
dell’Apologeticus, optando quindi per un più semplice De interpretatione recta<br />
nella sua monografia del 1984, cit., pp. 44 sgg. In realtà è assai dubbio che<br />
Manetti abbia mai avuto l’intenzione di separare il trattato dal resto del<br />
volume (non sembra, infatti, che il quinto libro sia circolato da solo), evitando<br />
quindi di intitolarlo autonomamente.<br />
41. L’Economicon è in realtà un testo pseudo-aristotelico. Fu comunque<br />
una delle versioni bruniane di maggior successo, dedicata (non a caso) al<br />
più ricco banchiere fiorentino dell’epoca: Cosimo de’ Medici. Sulla sua<br />
diffusione cfr. J. Soudek, “Leonardo Bruni and his Public: A Statistical and<br />
Interpretative Study <strong>of</strong> his Annotated Latin Version <strong>of</strong> the (Pseudo-) Aristotelian<br />
Economics”, Studies in Medieval and Renaissance History, 5, 1968, pp. 49-<br />
136 e Id., “A Fifteenth-Century Humanist Bestseller: The Manuscript Diffusion<br />
<strong>of</strong> Leonardo Bruni’s Annotated Latin Version <strong>of</strong> the Pseudo-Aristotelian<br />
Economics”, in Philosophy and Humanism: Renaissance Essays in Honor <strong>of</strong><br />
Paul Oskar Kristeller, a cura di E.P. Mahoney, Leida, Brill, 1976, pp. 129-143.<br />
42. Cfr. Manetti, Biographical Writings, cit., Contra Iudaeos et gentes, par. 30.<br />
L’originale latino legge: “Leonardus Arretinus, Arretii natus, ob admirabilem<br />
ingenii magnitudinem vir doctissimus et elegantissimus atque graecarum<br />
insuper et latinarum litterarum peritissimus fuit, quod pr<strong>of</strong>ecto plura et varia<br />
opera, partim e graeco in latinum traducta, partim vero ab eo edita, plane et<br />
aperte declarant. Haec enim ab eo e graeco in latinum conversa cernuntur:<br />
Aristophanis comoedia, ut a levioribus incipiamus, Basilii epistula,<br />
Xenophontis Tyrannus et haec Plutarchi vitae: M. Antonii, Pauli Aemilii, M.<br />
Catonis, T. et C. Gracchorum, Sertorii, Pyrrhi regis Epirotarum; Demosthenis<br />
libri singuli orationumque suarum in Philippum libri septem; praeterea<br />
Platonis Phaedon de immortalitate animarum, Gorgias, Phaedrus, Apologia,<br />
Crito, epistulae; Aristotelis denique Oeconomicorum libri duo, Ethicorum decem,<br />
Politicorum octo. Atque haec omnia ita e graeco in latinum convertit ut<br />
nulla propriae eloquentiae ornamenta, mirabile dictu, exigere ac desiderare<br />
videantur”.<br />
43. Cfr. ibidem, Contra Iudaeos et gentes, par. 33. L’originale latino legge:<br />
“Carolus Arretinus ob singularia et praecipua raraque ingenii ac memoriae<br />
munera quibus suapte natura mirum in modum ornabatur graecae ac latinae<br />
linguae notitiam brevi tempore ita nactus est ut graece faciliter ac prompte,<br />
quasi Athenis natus esset, eleganter et congrue loqueretur. Et graecos insuper<br />
auctores, non solum oratores et historicos attico et communi sermone usos,<br />
sed poetas etiam (quos Cicero noster quasi aliena lingua locutos attingere<br />
verebatur, ut ipse de se in dialogo De oratore his verbis plane et aperte testatur:<br />
‘Poetas, quasi aliena lingua locutos, non cogor attingere’) publice legere et<br />
explanare auderet. Quod quidem saepenumero in publicis Florentinorum<br />
studiis pr<strong>of</strong>iteri non dubitavit”. Sulle traduzioni di Marsuppini si veda A.<br />
Rocco, Carlo Marsuppini traduttore d’Omero: la prima traduzione umanistica in<br />
versi dell’Iliade (primo e nono libro), Padova, Il Poligrafo, 2000. Infine, per la<br />
citazione ciceroniana nel testo di Manetti cfr. De orat. II.14.61.