Journal of Italian Translation - Brooklyn College - Academic Home ...
Journal of Italian Translation - Brooklyn College - Academic Home ...
Journal of Italian Translation - Brooklyn College - Academic Home ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Stefano U. Baldassarri<br />
sit, excellentes tamen sacrarum Scripturarum interpretes usque adeo ab<br />
interpretatione ad verbum, utpote ab illa quam et sententias obscurare et<br />
interdum pervertere arbitrabantur, abhorruisse videntur, ut in medio sacri<br />
textus cum nonnumquam amplificationibus, tum alienis quoque<br />
interpretationibus utantur. Quod Hieronymum cum in libris Eusebii<br />
Caesariensis et De temporibus tum etiam et De ecclesiastica historia diligenter<br />
accurateque servasse inter legendum manifeste conspicimus; et id, quod<br />
ipse diligenter servavit, pluribus librorum suorum locis sic fieri oportere<br />
plane aperteque testatur”.<br />
51. Apologeticus, cit., p. 129. L’originale latino legge: “Ceterum Sacra<br />
Scriptura, ob divinam eius in omnibus auctoritatem, quae nec fallit nec fallitur,<br />
solemnem quamdam et accuratam, gravem atque affectatam interpretationem<br />
vel maxime et in primis exigere et postulare videtur. Non tamen ita ad verbum<br />
fiat conversio, ut exinde declarationis et intelligentiae gratia plerumque<br />
non recedat (nec ita vaga ac lasciva sit oportet, ut procul abesse videatur)<br />
atque numquam cum nova addat, tum vetera praetermittat, nec plura alia<br />
diversimode, ut libuerit, interpretetur et exprimat, quemadmodum<br />
Hieronymus noster, optimus ac gravissimus interpres, hanc tam astrictam et<br />
tam severam ac tam accuratam de interpretandis Sacris Scripturis legem<br />
plerumque expressisse ac servasse videtur. In hac enim sua universali et<br />
pernecessaria ac utilissima utriusque Testamenti, hebraei et graeci, in latinam<br />
linguam traductione quandoque ita a verbo recedit ut non solum sacer sensus<br />
ad unguem servetur, sed etiam dilucidior reddatur ac denique ornatior<br />
et illustrior habeatur”.<br />
52. J. Hankins, Plato in the <strong>Italian</strong> Renaissance, Leida-New York-Colonia,<br />
Brill, 1994, rispettivamente pp. 120-122 e 186-187.<br />
53. Il saggio di Bessarione sul controverso passo del Vangelo di Giovanni<br />
(21,22) è un importante esempio di filologia biblica fornito da un umanista,<br />
ma dal punto di vista traduttologico ha poco o nulla di originale da <strong>of</strong>frire,<br />
essendo interamente debitore alle più note tesi geronimiane, come lo stesso<br />
autore ammette. Non è diverso il discorso per quanto concerne gli interventi<br />
del Trapezunzio sulla stessa questione. Si veda in proposito L. Mohler,<br />
Kardinal Bessarion als Theologe, Humanist und Staatsman, vol. I, Paderborn,<br />
Schöningh, 1923, pp. 399-403 e vol. III, pp. 71-87, dove si riproduce il testo<br />
greco del trattatello di Bessarione (versione latina in PG, 161.623-640; cfr.<br />
ibidem, coll. 867-882, per il testo latino di Trapezunzio, In expositionem illius<br />
textus Evangelii: , dedicato a Paolo II, non Sisto IV<br />
come erroneamente indicato dal Migne). Sul dibattito che si accese su questo<br />
controverso passo della Bibbia negli anni ‘50 del Quattrocento, cfr. J.<br />
Monfasani, George <strong>of</strong> Trebizond. A Biography and a Study <strong>of</strong> his Rhetoric and<br />
Logic, Leida, Brill, 1976, pp. 90-99 e l’antologia da lui curata Collectanea<br />
Trapezuntiana: Texts, Documents, and Bibliographies <strong>of</strong> George <strong>of</strong> Trebizond,<br />
Binghamton, Medieval and Renaissance Texts and Studies, 1984, pp. 311-<br />
312 e 574-576. Manetti non sembra essere stato direttamente coinvolto nella<br />
questione; forse non ne fu nemmeno al corrente. Vale tuttavia la pena notare<br />
29