Van de goede wil naar de vrije wil… - Merijn Fagard

Van de goede wil naar de vrije wil... – eindverhandeling – Merijn Fagard – 2006-‘7 – A. Burms
van de mens (het individu). Ook Steiner kan dit zelf – net als Stirner – niet beschrijven. Hij
zoekt echter een weg daartoe, door in te gaan op het denken en handelen daarvan.
4.4. Steiners theorie van het vrije handelen
Laten we samenvatten. De reeds geleverde voorbereidingen in dit hoofdstuk hebben ons tot
het volgende gebracht. Ten eerste de essentie van Steiners definitie van de vrijheid:
(*) Vrij is, wie (volledig en uitsluitend) zichzelf volgt.
Ten tweede Steiners theorie van het handelen, die gebruik maakt van de hierboven door ons
kort geschetste mentale kaart. De vraag is dan, wat ‘zichzelf volgen’ in deze context betekent.
Deze vraag formuleert Steiner ook nog anders. Als er al iets is, waardoor wij eventueel
onszelf volgen, dan moet dit wel ons handelen zijn. Of preciezer gesteld: een bepaald type van
handelen. De vraag is dan: met het uitvoeren van welk type van handelen (of handelingen)
volgt inderdaad het individu (uitsluitend en volledig) zichzelf? Of, in de korte en pregnante
formulering die Steiner daar letterlijk uiteindelijk zelf aan geeft: Wanneer kan ik een
willekeurige handeling mijn handeling noemen? Van welk algemeen type moet zij daarvoor
zijn? 140 We hebben hierboven geleerd, dat Steiner daarop antwoordt met een theorie die als
volgt en analoog aan de manier waarop we zijn gekomen tot (*) in een enkele frase verdicht
kan worden geparafraseerd:
(*’) Zichzelf volgt, wie (volledig en uitsluitend) de inhoud van morele intuïties realiseert.
Zodat we dus uit (*) en (*’) kunnen besluiten dat:
(**) Vrij is, wie (volledig en uitsluitend) handelt op basis van morele intuïties.
Waarmee dan de betekenis van (*) met die van (**) is verklaard. Want de wijze waarop de
inhoud van morele intuïties zich in, aan en door de mens realiseren, is een proces dat de mens
zowel aan zichzelf als eventueel ook aan anderen kan ervaren. Het is iets, waarvan hij, hoe
140 DPdF, p. 120-1 en p. 123.
116