Van de goede wil naar de vrije wil… - Merijn Fagard

Recommendations

Info

Van de goede wil naar de vrije wil... – eindverhandeling – Merijn Fagard – 2006-‘7 – A. Burms rein subjectives Produkt, eine blosse Qualität unseres Geistes sein; so dass wir nur Elemente verbinden würden, die wir erst selbst erzeugten. Dann wäre unsere Gedankenwelt nicht minder ein subjectiver Schein. Dieser Einwand ist aber ganz leicht zu begegnen. Wir würden nämlich, wenn er begrundet wäre, den Inhalt unseres Denkens nach Gesetzen verknüpfen, von denen wir wahrhaftig nicht wüsten, wo sie herkommen. Wenn dieselben nicht aus unserer Subjektivität entspringen, was wir vorhin doch in Abrede stellten und jetzt als abgetan betrachten können, was soll uns denn Verknüpfungsgesetze für einen Inhalt liefern, den wir selbst erzeugen? 93 Steiner wil aantonen dat ook onze gedachte-inhouden, naast de gedachteverbindingen, niet uit de menselijke subjectiviteit afkomstig zijn. Eigenlijk is dit een argument voor de stelling, dat middels intuïtie de gedachte-inhouden niet door de menselijke geest worden geproduceerd maar enkel in de vorm van gedachten middels de intuïtief verlopende activiteit van het denken in de menselijke beleving door deze zelf worden zichtbaar (bewust) gemaakt. Gedachten worden geproduceerd, gedachte-inhouden, middels deze productie, enkel zichtbaar gemaakt. Zij staan bovendien op zichzelf en komen niet uit de menselijke geest. Want stel dat dit zo was. Dan zijn de gedachte-inhouden eenvoudig een deel van de menselijke geest (organisatie), wellicht zoals Kant zich dat voorstelde met betrekking tot de menselijke categorieën van het verstand. Dit leidt echter tot de conclusie dat we niet zouden weten waar de wetmatigheden vandaan komen, volgens dewelke de mens denkend zijn begrippen met elkaar verbindt (of in verband brengt). Dit is echter in strijd met de ervaring dat deze wetten worden afgeleid uit de inhoud van de gedachten zelf. Volgens de denkobservatie weten we dus wel, waar de wetten vandaan komen die ons denken regelen. De vooronderstelling leidt dus tot een absurde conclusie (contradictie). Daarbij volgt de genoemde conclusie als volgt uit de gestelde aanname. Wat zijn de mogelijke kandidaten, waaruit de wetten die het denken regelen, door degene die denkt, zouden kunnen worden afgeleid? Ofwel onze subjectiviteit, ofwel de objectieve inhoud van onze gedachten. Indien echter de vooronderstelling, namelijk dat onze gedachte-inhouden subjectief van oorsprong zijn, geldt, dan is de inhoud van onze gedachten niet objectief en blijft als mogelijke kandidaat enkel nog onze subjectiviteit over. Dit botst echter weer met de observatie dat er een spanning is tussen de subjectieve willekeur van degene die denkt en het wetmatige verloop van zijn denken. Zodat, indien we dit wetmatige verloop niet mogen afleiden uit de gedachte-inhouden zelf, het niet duidelijk is 93 DPdF, p. 50. 68
Van de goede wil naar de vrije wil... – eindverhandeling – Merijn Fagard – 2006-‘7 – A. Burms waar we dit verloop dan wel uit zouden moeten(, mogen of kunnen) halen. Voor Steiner staat daarmee vast dat het denken een inhoud heeft die ‘op zichzelf berust’ in plaats van afhankelijk te zijn van het denkende subject. Voor haar verschijnen is zij dat wel. Het subject richt zich echter daarbij, vanuit zichzelf, naar de objectieve inhoud van de idee. Het denken is daarom voor Steiner in zekere zin een subject- en objectonafhankelijke, soevereine kwaliteit. 3.2.1.5.1. Karl Bühler, Gottlob Frege en Steiner De intuïtief gegeven gedachte-inhouden vormen daarmee een rijk op zich in de menselijke psyche. Dit rijk toont de volgende kenmerken. Het reveleert (1) een zelfstandige inhoud die bovendien (2) objectief is en ook objectief in zichzelf samenhangend is. Tot het eerste kenmerk is naast Steiner ook Bühler middels heel concreet onderzoek en een sluitende argumentatie gekomen. Hij merkt het op en werpt daarmee een steen in de empiristisch- positivistische traditie die de denkinhouden wenst af te leiden uit aan de mens zintuiglijk gegeven materiaal (reductionisme, nominalisme). Frege accepteert vooral het tweede kenmerk van de gedachte-inhouden, waaruit hij echter de conclusie trekt dat gedachten dus moeten bestaan buiten de menselijke geest. Deze laatste ‘vat’ hen enkel (maar produceert hen niet, zoals Steiner stelt). Op die manier vormen de onderzoekingen van Bühler een aanvulling op Steiners argumentatie en blijkt Frege een interessante discussiepartner voor hem aangezien beide een uitgangspunt delen maar een conclusie van elkaar verschillen. In volgorde bespreken we hier de argumentatie en het onderzoek van deze beide baanbrekende onderzoekers (Frege is in het denken geïnteresseerd vanuit de logica, Bühler vanuit denkpsychologisch standpunt). Bühler Ook Bühler kent, wat wij ‘Steiners mentale kaart’ zullen noemen. 94 Hij komt daartoe op basis van empirisch gevoerde denkpsychologische observaties ten aanzien van zeer concrete denkprocessen. Bühler wil denkprocessen uitlokken, hen beschrijven en vervolgens op zoek gaan naar algemeen weerkerende eigenschappen in de denkbeschrijving. Daartoe legt hij in 94 Vergelijk sectie 4.2. 69
Page 1 and 2:
HOGER INSTITUUT VOOR WIJSBEGEERTE V
Page 3 and 4:
Van de goede wil naar de vrije wil.
Page 5 and 6:
Page 7 and 8:
Page 9 and 10:
Page 11 and 12:
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
Page 17 and 18: Van de goede wil naar de vrije wil.
Page 67: Van de goede wil naar de vrije wil.
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
show all

Van de goede wil naar de vrije wil… - Merijn Fagard

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?