Van de goede wil naar de vrije wil… - Merijn Fagard

Recommendations

Info

Van de goede wil naar de vrije wil... – eindverhandeling – Merijn Fagard – 2006-‘7 – A. Burms Vervolgens merkt hij op, dat de uitzonderingstoestand tot de mogelijkheden behoort van zijn lezers (vermoed mag ook worden, dat hij bedoelt dat iemand die de inhoud van een boek als Die Philosophie der Freiheit in staat is te verstaan, ook wel in staat zal zijn te doen wat Steiner daarin van zijn lezers verwacht). Het enige wat dan nog vereist is, is daarmee de goede wil. En dit is volgens Steiner belangrijk, aangezien hij de lezer toch wil wijzen op ‘de belangrijkste observatie’, die deze maar maken kan. Steiner spreekt daarmee een belofte uit, die wel hoge verwachtingen moet scheppen. Als de goede wil ook een voldoende voorwaarde is om tot de observatie van het denken te komen, dan is de vraag des te belangrijker, een goed zicht te krijgen op datgene wat ‘goede wil’ bij Steiner concreet betekent. Ons voorstel is daarbij als volgt. Willen betekent in deze context, dat de lezer wordt voorgesteld om iets te doen. Het goede in deze context betekent, dat men niets anders doet, dan datgene wat door Steiner wordt voorgesteld. Dat wil zeggen, datgene wat we hierboven beschreven hebben als Steiners strategie om het denken te benaderen. Enkel de lezer die geprobeerd heeft om datgene te doen wat Steiner concreet voorstelt, heeft daarmee het recht om tegen Steiner in te gaan of verder met hem mee te denken. De goede wil betekent daarom, het volgende proces ook effectief door te voeren: - Nadenken over een willekeurig onderwerp x - Dit nadenken stopzetten - Een tweede denkproces starten, gericht op (de herinnering aan) de belevingen opgedaan tijdens/aan het nadenken over x - Het resultaat van dit tweede denkproces (talig) weergeven Het is nu wel duidelijk, dat Steiner met betrekking tot de kritische vraag, of deze hele strategie wel uitvoerbaar is, in feite niet meer kan zeggen dan dat dit mogelijk is. Want we hebben al gezien dat Steiner zonder meer toegeeft dat deze strategie niet tot de alledaagse praktijk behoort, veeleer heeft het denken – om redenen die we nog zullen bespreken – de neiging om zich voor de spontane opmerkzaamheid van de mens te verschuilen. Verwacht kan dus niet worden dat de lezers de denkobservatie uit eigen ervaring al kennen. Misschien is blijkt dat de intentionele struktuur van het denken misschien ingewikkelder is dan die van de andere zielsactiviteiten, wat echter nog niet betekent dat het denken überhaupt niet intentioneel zou zijn). Op die manier zien we hoe Steiner, met verschillende middelen, het denken niet alleen binnen het psychische en het materiële, maar ook binnen het psychische apart zoekt af te zonderen als een rijk op zich (dat dus niet het gehele gebied van de psychische fenomenen beslaat). 46
Van de goede wil naar de vrije wil... – eindverhandeling – Merijn Fagard – 2006-‘7 – A. Burms het ook precies daarom dat de vraag naar de uitvoerbaarheid ervan opkomt: aangezien het denken eerst actief moet worden opgezocht voor men het kan opmerken, is het natuurlijk niet evident, wat Steiner eigenlijk van zijn lezers verwacht. De goede wil, zoals wij die hier hebben uitgelegd, is daarbij het enige been waarop hij kan staan. Natuurlijk is het mogelijk dat de lezer, ook wanneer hij een goede wil aan de dag legt, toch moet vaststellen dat Steiners strategie voor hem niet uitvoerbaar is. Dan zou dit met een situatie overeenkomen, die te vergelijken valt met die waarin de natuurwetenschapper, voor de reproductie van een experiment, van degene die het wil controleren een fysisch onmogelijke proefopstelling zou vragen. Maar ook de nabootsende fysicus zou in dat geval daar pas achter kunnen komen na eerst toch geprobeerd te hebben (of uiteraard op basis van andere kennis, die hij voor zekerder houdt). Ook dat behoort daarom tot de goede wil: niet de verplichting om een bepaald voorgesteld resultaat effectief ook te reproduceren, maar wel het engagement om serieus en exact het experiment aan te gaan. 3.2. Steiners empirische wetenschap van het kennende (intuïtieve) denken 3.2.1. Enkele basiseigenschappen van het denken 3.2.1.1. Het denken is een psychische activiteit afhankelijk van het zelf De eerste en meest basale opmerking die Steiner over het denken maakt, is dat het op een bepaalde manier gerelateerd is aan datgene wat wordt beleefd als het zelf. Dit laatste element noemt Steiner het “ik”, waarbij de aanhalingstekens bedoeld zijn om dit begrip af te grenzen van het alledaagse gebruik van dit woordje of andere betekenissen, zoals bijvoorbeeld het persoonsbegrip, die met dit woordje mogelijk nog verbonden zouden kunnen worden. Maar wat verstaat Steiner dan wel onder het “ik”? Zoals reeds gezien, accepteert hij als zijn allerlaatste, basale fundament voor het kennen, de onmiddellijke beleving. En deze beleving wordt nu eenmaal ook onmiddellijk beleefd als de beleving van een individu. Daarom definieert Steiner de ervaring ook als ‘onmiddellijke, individuele beleving’. Elke beleving gaat gepaard met de beleving dat “ik” het ben, die deze beleving heeft. Het “ik” is de subjectieve pool van de beleving, zonder dat daarmee reeds meer over dit “ik” is gezegd. In Wahrheit und Wissenschaft stelt Steiner: 47
Page 1 and 2: HOGER INSTITUUT VOOR WIJSBEGEERTE V
Page 3 and 4: Van de goede wil naar de vrije wil.
Page 45: Van de goede wil naar de vrije wil.
Page 97 and 98:
Van de goede wil naar de vrije wil.
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
Page 103 and 104:
Page 105 and 106:
Page 107 and 108:
Page 109 and 110:
Page 111 and 112:
Page 113 and 114:
Page 115 and 116:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
show all

Van de goede wil naar de vrije wil… - Merijn Fagard

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?