Van de goede wil naar de vrije wil… - Merijn Fagard

Recommendations

Info

Van de goede wil naar de vrije wil... – eindverhandeling – Merijn Fagard – 2006-‘7 – A. Burms zintuiglijke data, vertrekt Steiner om tot een waarnemingsoordeel te komen van het begrip. In Grundlinien... stelt hij duidelijk: Alle Sinneswahrnehmung löst sich, was das Wesen betrifft, zuletzt in ideellen Inhalt auf. Dann erst erscheint sie uns als durchsichtig und klar. Die Wissenschaften sind vielfach von dem Bewusstsein dieser Wahrheit nicht einmahl berührt. Man hält die Gedankenbestimmung für Merkmale der Gegenstände, wie Farbe, Geruch usw. So glaubt man, die Bestimmung sei eine Eigenschaft aller Körper, dass sie in dem Zustande der Bewegung oder Ruhe, in dem sie sich befinden, so lange verharren, bis ein aüsserer Einfluss denselben ändert. In dieser Form fungiert das Gesetz vom Beharrungsvermögen in der Naturlehre. Der wahre Tatbestand ist aber ein ganz anderer. In meinem Begriffssystem besteht der Gedanke Körper in vielen Modifikationen. Die eine ist der Gedanke eines Dinges, das sich aus sich selbst heraus in Ruhe oder Bewegung setzen kann, eine andere der Begriff eines Körpers, der nur infolge äusseren Einflusses seinen Zustand verändert. Letztere Körper bezeichne ich als unorganische. Tritt mir dann ein bestimmter Körper entgegen, der mir in der Wahrnehmung meine obige Begriffsbestimmung widerspiegelt, so bezeichne ich sie als unorganisch und verbinde mit ihm alle Bestimmungen, die aus dem Begriffe des unorganische Körpers folgen. 114 Steiner keert daarmee de verhouding om. Hij begint met zich een begripskader op te bouwen. In dit, altijd voor de mens beschikbare, doorzichtige en eindige maar ook steeds voor verdere uitbreiding vatbare kader, probeert hij vervolgens ook stapsgewijze die concrete inhouden in te passen, die aan de mens verschijnen onafhankelijk van de activiteit van het “ik”. Enkel hoogst concrete inhouden komen voor dit inpassen in aanmerking. En deze heeft de mens pas, op het moment dat zij aan hem verschijnen. Ook pas dan kan hij daarom pogen, deze inhouden te begrijpen. Daarmee gaat Steiner, als wetenschapper, steeds uit van de hem onmiddellijk gegeven inhouden. Hij meent dat het onjuist is te stellen dat alle, dus ook de nog niet waargenomen materiële objecten, met betrekking tot hun beweging voldoen aan de wet van de traagheid. Dan kan men zich namelijk tot in het oneindige afvragen wat een materieel object precies is. De drager van de eigenschap ‘voldoen aan de wet van de traagheid’ kan de mens namelijk niet doorschouwen. De wet van de traagheid echter, kan de mens begrippelijk geheel doorschouwen. En ook haar (algemene) samenhang met andere begripsbepalingen. 114 Grundlinien... , p. 67-8. 94
Van de goede wil naar de vrije wil... – eindverhandeling – Merijn Fagard – 2006-‘7 – A. Burms Daarom kan de wetenschapper beter deze, voor hem reeds inzichtelijke begrippelijke bepalingen tot subject nemen en daarin vervolgens stelselmatig alles proberen onder te brengen wat hij in het verloop van zijn leven aan concrete, uiterlijk (zintuiglijk) gegeven waarnemingsinhouden daarnaast nog ervaart. Via het begripssysteem kan dan worden nagegaan, met welke mogelijke andere (of soorten van andere) waarnemingsinhouden (dat wil zeggen: in tijd en/of ruimte anders gelokaliseerde inhouden) deze concreet waargenomen inhouden op een begrippelijk uitdrukbare manier nog samenhangen. Dan worden voor de mens ook deze inhouden transparant. Want het begrip vertelt hem, wat hij er al dan niet van mag verwachten (in de meest ruime zin van het woord). Spreekt men echter over waarnemingsinhouden in het algemeen, zoals de inductief te werk gaande natuurwetenschapper doet wanneer hij de term ‘alle materiële objecten’ gebruikt, dan verwijdert men zich in feite opnieuw van de concrete, onafhankelijk van het “ik” gegeven waarnemingsinhouden (inhouden van observatie) om te vluchten in de algemene theorie; zij het nu zonder dit te beseffen! Steiner wil daarom geen algemene uitspraken doen met het waarnemingsoordeel, maar poogt steeds zijn concrete ervaringen in de algemene theorie op grond van de onmiddellijke ervaring in te passen. 115 Het is in verband hiermee interessant nog kort even in te gaan op wat Steiner eigenlijk verstaat onder de onafhankelijk van het “ik” gegeven, concrete waarnemingsinhouden. In Die Philosophie der Freiheit vraagt hij zich af: Was ist also die Wahrnehmung? Diese Frage ist, im allgemeinen gestellt, absurd. Die Wahrnehmung tritt immer als eine ganz bestimmte, als konkreter Inhalt auf. Dieser Inhalt ist unmittelbar gegeben und erschöpft sich in dem Gegebenen. Man kann in bezug auf dieses Gegebene nur fragen, was es ausserhalb der Wahrnehmung, das ist: für das denken ist. 116 De waarnemingsinhoud is raadselachtig voor de mens, zo lang hij haar samenhang met andere waarnemingsinhouden en begripsinhouden niet kent. Maar dat betekent niet, dat deze inhoud voor de mens niet een bepaalde, concrete inhoud is, op grond waarvan hij kan herkennen waar in het begripssysteem deze inhoud ergens, als het speciaal geval van een algemene idee, thuishoort. Want ook al kan men deze inhoud ‘hebben’, en dus weten wat zij inhoudt, haar begrijpen, verklaren, kan de mens enkel wanneer hij zich daarnaast ook nog afvraagt, wat 115 Zie voor deze omkering ook: Asmus, Paul, Das Ich und das Ding an Sich. p. 14-5. 116 DPdF, p. 74. 95
Page 1 and 2:
HOGER INSTITUUT VOOR WIJSBEGEERTE V
Page 3 and 4:
Van de goede wil naar de vrije wil.
Page 5 and 6:
Page 7 and 8:
Page 9 and 10:
Page 11 and 12:
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
Page 23 and 24:
Page 25 and 26:
Page 27 and 28:
Page 29 and 30:
Page 31 and 32:
Page 33 and 34:
Page 35 and 36:
Page 37 and 38:
Page 39 and 40:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44: Van de goede wil naar de vrije wil.
Page 93: Van de goede wil naar de vrije wil.
show all

Van de goede wil naar de vrije wil… - Merijn Fagard

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?