Van de goede wil naar de vrije wil… - Merijn Fagard

Recommendations

Info

Van de goede wil naar de vrije wil... – eindverhandeling – Merijn Fagard – 2006-‘7 – A. Burms 1.2. Doel Het doel van deze verhandeling is om duidelijk te maken dat Steiners filosofie interessant is én toegankelijk. Dit willen we tonen door de hierboven beschreven basisgedachte te begrijpen. Op die manier hopen we een thesis te schrijven die meer inzicht geeft in de (eventuele) vrijheid van de mens zoals Steiner die ziet. Als het gelukt is een inzichtelijke weergave te bieden van dit punt uit Steiners filosofie (het verband tussen kennis en vrijheid) waaruit ook duidelijk blijkt wat het belang is van Steiner als filosoof, dan beschouwen we deze verhandeling als geslaagd. Indirect aantonen, door een stuk van zijn filosofie te presenteren en ter discussie te stellen, dat de relatief onbekende en, vanwege zijn latere (antroposofische) werk ook al dan niet terecht geïgnoreerde filosofie van Rudolf Steiner perspectieven biedt die voor de moderne mens van belang zijn, ook ongeacht de vraag of dat ook geldt voor zijn latere antroposofische werk, is de opgave die we hier zouden willen volbrengen. Steiner biedt een mensbeeld waarmee hij hoopt de wetenschappelijk denkende, moderne mens te overtuigen. 17 Voor lezers die desalniettemin vanwege de reputatie van Steiner als een pseudo-wetenschapper en theosoof in plaats van filosoof een meer directe argumentatie verwachten voor het waarom van een thesis over de filosofie van Rudolf Steiner, zij verwezen naar de - onafhankelijk van de globale tekst van deze verhandeling met het oog op dit doel uitgewerkte - appendix. 17 Het vrijheidsprobleem is daartoe natuurlijk een goede aanleiding. Enerzijds blijft er binnen de strikt natuurwetenschappelijke benadering van de mens, tenminste schijnbaar (op het eerste gezicht), weinig tot geen ruimte meer over voor vrijheid. Anderzijds echter is er geen tijdsgewricht dan het moderne, waarin de mens zo uitgesproken op zijn individuele vrijheden en het streven naar autonomie aanspraak maakt. Er is iets deprimerends aan het feit dat de mens, daar waar hij zijn grootste successen boekt (namelijk de moderne natuurwetenschappelijke benadering), tegelijkertijd met betrekking tot het bestaan van zijn als meest belangrijk aangevoelde waarden (namelijk vrijheid, gelijkheid, autonomie, etc.), het meest gefrustreerd wordt. Men zou kunnen zeggen dat de mens (tegenwoordig) modern is ondanks en niet dankzij de moderne natuurwetenschappen; aangezien deze hem de noodzakelijke basis voor een gefundeerd modern leven toch schijnt te moeten ontzeggen. Steiners filosofie kan worden opgevat als een poging, om aan deze schizofrenie een einde te maken. Het gaat niet op, tegelijkertijd vrijheid te willen beleven én te moeten toegeven dat vrijheid eigenlijk – vanuit een wetenschappelijk standpunt – niet mogelijk is. 16
Van de goede wil naar de vrije wil... – eindverhandeling – Merijn Fagard – 2006-‘7 – A. Burms 1.3. Structuur Het onderwerp van deze verhandeling is de vrijheidsgedachte in het filosofische werk van Rudolf Steiner. Daarom beginnen we met een analyse van Steiners vrijheidsconcept. Wat verstaat Steiner onder vrijheid? Vervolgens oriënteren we ons aan de door Michael Muschalle in Steiners vraagstelling opgemerkte drieledige structuur. (1) Wat zijn, vanuit een bepaald algemeen standpunt, kennis en denken? En wat is de waarde ervan? (2) Welke rol speelt, meer specifiek, het kennende denken in het menselijke handelen? (3) Is het kennende denken zelf een vrije activiteit of niet? Het tweede hoofdstuk bevat daarom een analyse en een discussie van Steiners opvattingen over het denken en kennen van de mens. Het verband tussen kennis en vrijheid staat in het derde hoofdstuk centraal. We bespreken er de rol die het denken en kennen van de mens speelt in het menselijke handelen. We proberen ook, uitgaande van Steiners eigen argumenten, zijn antwoord op de vraag naar wat dit betekent voor de vrijheid van het menselijke handelen, te bediscussiëren. Voor Steiner wordt de mens in zijn handelen vrij wanneer hij zich denkend met de drijfveren en motieven van zijn handelingen uiteenzet; dat wil zeggen, eerst deze drijfveren en motieven (gronden) leert kennen, alvorens op basis daarvan ook zijn handelen (vanuit zijn eigenheid) in te richten. Om dit aan te tonen introduceren we daarom eerst Steiners theorie van het menselijke (morele) handelen in het algemeen om vervolgens, via een gedeelte over Steiners ‘mentale kaart’, uit te komen bij een diepgaande bespreking van zijn theorie van het vrije handelen. In het laatste gedeelte van dit (derde) hoofdstuk vatten we deze theorie tenslotte samen. Het laatste (vierde) hoofdstuk gaat, omwille van redenen die hierboven reeds zijn besproken, over de vraag, meer en détail, naar de vrijheid van het menselijke kennen en denken. Tenslotte is er ook nog de appendix, die we hierboven reeds, samen met de redenen waarom zij aan deze verhandeling is toegevoegd, hebben aangekondigd. 1.4. Methode Met de hierboven beschreven structuur effenen we ook de weg om het verband tussen kennis en vrijheid in de filosofie van Rudolf Steiner op een methodisch zo transparant mogelijke manier te onderzoeken. Eerst worden (in de twee eerste hoofdstukken) de twee belangrijkste concepten uit Steiners filosofie geanalyseerd. Op die manier moet ondubbelzinnig blijken, wat Steiner onder kennis en vrijheid verstaat. Pas daarna proberen we ook de synthese te 17
Page 1 and 2: HOGER INSTITUUT VOOR WIJSBEGEERTE V
Page 3 and 4: Van de goede wil naar de vrije wil.
Page 15: Van de goede wil naar de vrije wil.
Page 67 and 68:
Van de goede wil naar de vrije wil.
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
Page 103 and 104:
Page 105 and 106:
Page 107 and 108:
Page 109 and 110:
Page 111 and 112:
Page 113 and 114:
Page 115 and 116:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
show all

Van de goede wil naar de vrije wil… - Merijn Fagard

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?