Van de goede wil naar de vrije wil… - Merijn Fagard

Van de goede wil naar de vrije wil... – eindverhandeling – Merijn Fagard – 2006-‘7 – A. Burms
6.2. Argumenten pro
6.2.1. Steiners filosofie kent een inhoud die op zich toegankelijk is en interessant
We zouden hier willen argumenteren dat Steiners filosofie een geheel eigen inhoud kent, die
verschilt en onafhankelijk te begrijpen is van de inhoud van zijn antroposofie; ook al is deze
inhoud daarmee wel op de ene of de andere manier (logisch, inhoudelijk) verbonden. Steiner
zegt zelf, in het voorwoord van 1918 bij Die Philosophie der Freiheit, over de relatie in zijn
oeuvre tussen de filosofische en de antroposofische gedeelten het volgende. Hij maakt
duidelijk hoe aan de ene kant zijn filosofie een zelfstandige plaats inneemt in zijn oeuvre los
van de antroposofie die hij later uitwerkte. Zijn filosofie gaat over andere dingen dan de
antroposofie. Maar dat wil aan de andere kant volgens hem niet zeggen dat er tussen beide
geen verband is. Met zijn filosofie wil Steiner het kennistheoretisch fundament scheppen, niet
enkel voor de reeds bestaande natuur- en andere wetenschappen (Einzelwissenschaften), maar
in feite voor alle wetenschappen in het algemeen: zowel de reeds gerealiseerde als de
voorlopig eigenlijk enkel nog maar gewenste, waaronder eminent ook de mens- en
geesteswetenschappen (psychologie, theologie, geschiedenis, kunst- en
cultuurwetenschappen, etc.). De antroposofie ziet hij dan als een (gedeeltelijke) realisatie van
de wens om de werkelijkheid geheel en alzijdig te leren kennen op basis van het
kennistheoretisch kader dat hij met zijn filosofie daartoe heeft geproduceerd. Samengevat: de
filosofie neemt in zekere zin een onafhankelijke positie in ten opzichte van de antroposofie
(zij kan en moet onafhankelijk daarvan begrepen worden), maar in een andere zin is ze met de
antroposofie verbonden, namelijk als fundament voor deze laatste.
[...] Ich habe mich bei der damaligen Niederschrift darauf beschränkt, nicht mehr zu
sagen als dasjenige, was im engsten Sinne mit den gekennzeichneten beiden Wurzelfragen
zusammenhängt [namelijk de vraag naar het kennen en de vrijheid van de mens, MF].
Wenn jemand verwundert darüber sein sollte, dass man in diesem Buche noch keinen
Hinweis findet auf das Gebiet der Geistigen Erfahrungswelt, dass in späteren Schriften von
mir zur Darstellung gekommen ist, so möge er bedenken, dass ich damals eben nicht eine
Schilderung geistiger Forschungsergebnisse geben, sondern erst die Grundlage erbauen
wollte, auf der solche Ergebnisse ruhen können. Diese “Philosophie der Freiheit” enthält
keine solchen speziellen Ergebnisse, ebensowenig als sie spezielle naturwissenschaftliche
Ergebnisse enthält; aber was sie enthält, wird derjenige nach meiner Meinung nicht
130