FAK-Manifes vir Demokratiese Afrikaners - Welkom by die FAK

• FAK-nuus
Gemeenskap, die
tergende woord
W
at is gemeenskap? Hoe word verhoed dat
gemeenskappe beperkende, eng wêreldjies
word? Wat is die rol van gemeenskappe in die
hedendaagse politiek? Hierdie en ander vrae het op
Saterdag, 5 Augustus ter sprake gekom in die tweede
debat tussen postnasionale Afrikaner-intellektuele
meestal verbonde aan die redaksie van Die Vrye
Afrikaan – en ander Suid-Afrikaanse intellektuele
hoofsaaklik vanuit ’n sosialistiese of Swartbewussynsagtergrond.
Die deelnemers was Danie Goosen (filosoof,
FAK-voorsitter), Johann Rossouw (redakteur, FAKwoordvoerder),
Francois Bredenkamp (klassikus),
Johan van Zyl (gemeenskapsekonoom), Ntombikaninga
Malinga (politieke ontleder), Rudmilla
Bennyworthy (politieke ontleder), Sipho Seepe
(politieke kommentator), Mandla Seleoane (politieke
filosoof) en Dale McKinley (onafhanklike navorser en
maatskaplike aktivis).
Goosen en McKinley het as inleiers opgetree. In
sy inleiding het Goosen gewys op die hedendaagse
assosiasie tussen die globale kapitalistiese stelsel en
etniese gemeenskappe. Die ironie van hierdie
assosiasie is dat, terwyl die globale kapitalisme etniese
gemeenskappe toenemend onder druk plaas, dit hulle
terselfdertyd in veral die advertensiewese misbruik as
vertoonvenster van sy eie gewaande diversiteit.
Volgens Goosen is menswees ten diepste
medeverskyning, en verskyn mense in die eerste plek
binne gemeenskapsverband aan mekaar. Hierdie
kenmerk van menswees staan dwarsdeur die moderne
era in spanning met die nasiestaat, wat plaaslike
gemeenskappe normaalweg insluk. Die moderne
nasiestaat asook die globale kapitalisme se mensbeeld
is dié van losstaande individue wat per kontrak aan
mekaar verbind is, en waarvan ekonomiese
behoeftebevrediging die hoogste doel is.
Daarenteen het Goosen gewys op die noodsaak
van ’n gemeenskapsgebaseerde mensbeeld, waar mense
mekaar in gedeelde tradisies en deur die gee en neem
van geskenke ontmoet, ’n ekonomie wat allereers op
die geskenk eerder as verbruik gebaseer is.
Vanuit ’n Marxistiese hoek het Dale McKinley
aangevoer dat ’n gemeenskap op die mees basiese vlak
’n groep mense is wat iets gemeen het, waarby basies
enige maatskaplike of verhoudingskonstruksie kan
inpas. Voorbeelde van verskillende groepe wat almal
vandag reg of verkeerd as gemeenskappe beskryf word,
sluit in geografiese groepe (bv. ’n township),
geloofsgroepe, identiteitsgroepe (bv. etnies), verenigings
(bv. straathandelaars), institusionele groepe (soos
studente) en geopolitieke groeperinge (die
“internasionale gemeenskap”).
McKinley het terugverwys na die groot ontleder
van die verhouding tussen kapitalisme en
Protestantisme, Max Weber, wat dit gehad het oor die
verband tussen mense se spesifieke klasseposisie en
gemeenskaplike handeling, bv. die proletariaat wat vir
hul belange saamstaan. McKinley het sy inleiding
afgesluit met ’n pleidooi vir die beëindiging van
uitbuitende arbeidsverhoudinge sodat mense werklik
vry kan wees.
Na ’n aantal los opmerkings vanuit die gehoor
het die debat veral op dreef gekom nà McKinley se
stelling dat die meeste gemeenskappe eintlik
denkbeeldig (illusory) is, en dikwels in reaksie op een
of ander eksterne bedreiging ontstaan. Johann Rossouw
het in sy reaksie verwys na Régis Debray se ontleding
van gemeenskapsvorming, waarvolgens daar
eenvoudig geen kollektief, groep of ‘ons’ sonder ’n
teengroep of ‘hulle’ is nie. In aansluiting hierby het
Sipho Seepe gesê dat die denkbeeldigheid van
gemeenskappe hulle nie minder geldig maak nie, want
“dit is al wat ons het”, terwyl die belofte van ’n beter
samelewing steeds nie verwesenlik word nie.
Desnieteenstaande kan ons ook nie klaarkom sonder
die hoop op ’n beter samelewing nie!
Ook Mandla Seleoane het gewys op die
noodsaak van toekomsgerigte geloof om steeds aan
mense hoop te gee. Terselfdertyd het hy verwys na die
skynbaar onbegryplike verskynsel waarvolgens
werkers passief en onderdanig bly in weerwil daarvan
dat dit teen hulle belange indruis! Johann Rossouw het
geredeneer dat dié verskynsel verstaan kan word aan
die hand van Bernard Stiegler se ontleding van die
“aandagproletariaat”, oftewel daardie mense wat slegs
hulle aandag het om te “verkoop” aan die advertensie-
en kommunikasiebedryf, en wat tot enorme geestelike
uitputting en regressiewe optrede, soos geweld, lei.
Ntombi Malinga het die deelnemers daaraan
herinner dat daar nog meer gedink moet word aan die
verskynsel van “komplekse gemeenskappe”, naamlik
dat almal van ons lede van verskillende soorte
gemeenskappe is, en dat ons voortdurend in onsself
hierdie kompleksiteit moet hanteer. In aansluiting
hierby het Rudmilla Bennyworthy gevra dat die begrip
van ’n Suid-Afrikaanse nasie nie vergeet moet word
nie.
Mandla Seleoane het die deelnemers hierop
vertel van ’n interessante verwikkeling in Middelburg
op die Hoëveld. Volgens Seleoane het hy in ’n
onlangse gesprek met die voormalige MK-vegter en
eerste burgemeester van Middelburg na 1994, Ben
Mokwena, gehoor hoe Mokwena, nadat hy op bevel
www.vryeafrikaan.co.za DIE VRYE AFRIKAAN | 15 September 2006 | BLADSY 31