FAK-Manifes vir Demokratiese Afrikaners - Welkom by die FAK

More documents

Recommendations

Info

• Dossier: FAK-Manifes Afrikaner-manifeste: Die verlede van die toekoms MENSE SE TOEKOMSVERWAGTINGE IS BEPALEND VIR HULLE OPTREDE IN DIE HEDE EN HULLE OORDEEL OOR DIE VERLEDE. DIT GELD IN MENSE SE INDIVIDUELE LEWENS TEN OPSIGTE VAN HULLE PERSOONLIKE WELSYN EN VOORUITGANG EN GELD OOK EWESEER IN HUL GROEPSVERWAGTINGE EN VOORUITSIGTE. Deur Pieter Kapp * D it is die toekomsverwagting van ’n groep/ gemeenskap/kultuur/volk/staat wat die energie genereer om skeppend met die hede om te gaan in die geloof dat hulle daardeur ’n beter weg na die toekoms skep. Die geskiedenis van die Westerse beskawing is ondenkbaar sonder die stroom literatuur wat bedoel is om hierdie toekoms bepalend te beïnvloed. Die oorgrote meerderheid daarvan bly in die privaat domein van die skrywer(s) en die intellektuele gemeenskap. Enkeles word bepalende dokumente in die geskiedenis. Dit gebeur omdat dit wat oorspronklik vir ’n spesifieke individuele omstandigheid verwoord is, in die loop van die geskiedenis ’n veel wyer toepassing vind. Daardeur word dit manifestasies in die openbare domein. Dit funksioneer as ’n stel waardes en beginsels waaroor ’n bepalende konsensus gegroei het en wat daarom die besit van die groter eenheid word. Die status van so ’n verklaring of manifestasie word bepaal deur die mate waarin dit in die openbare domein – hoofsaaklik, maar geensins uitsluitend nie, die politieke terrein – inhoud aan verskillende beleidstandpunte kan gee. Talle volke en belangegroepe het sodanige manifeste wat hulle toekomsideale en posisionering verteenwoordig. Daar is egter drie sodanige stelle dokumente wat in die loop van die geskiedenis ’n buitengewone internasionale status en erkenning ontwikkel het. Elkeen het in die besondere omstandighede van sy tyd ontstaan, met ’n beperkte toepassing op net een belang, maar omdat die geskiedenis die beginsels daarin vervat voortdurend opnuut geïnterpreteer en veel algemener toegepas het, het dit die status van klassieke manifeste met * Besoekende navorsingsgenoot, Departement Geskiedenis, Universiteit van die Vrystaat, pkapp@telkomsa.net internasionale betekenis en toepassing ontwikkel. Die eerste is die drie basiese manifeste of oktrooie waarop die Britse parlementêre monargie gebaseer is: die Magna Carta of Great Charter van 1215, die Petition of Rights (1415) en die Bill of Rights (1689). In die geval van die VSA is dit Declaration of Independence (1776) en die Bill of Rights wat die eerste twaalf artikels van die Amerikaanse grondwet soos in 1791 finaal bekragtig is, verteenwoordig en wat as die basis van die moderne republikeinse demokrasie dien. Die derde dokument is die Franse Verklaring van die Regte van die Mens (1789) wat die basis vorm van die klem op menseregte in die hedendaagse wêreld. Twee Westerse dokumente wat as manifeste ’n belangrike maar omstrede en veel minder algemeen aanvaarde rol speel, is Adam Smith se The Wealth of Nations (1776) wat die intellektuele basis van klassieke kapitalisme sou vorm en Karl Marx se Das Kapital (1848) wat die basis van die klassieke sosialisme en kommunisme sou vorm. Bogenoemde dokumente vertoon bepaalde gemeenskaplike kenmerke. Hulle begin almal as individuele klagtes, besware of verset. Dit ontwikkel vanweë bepaalde omstandighede spoedig tot algemene klagtes en verset wat dan op grond van algemene beginsels en belange verwoord word in eise of vereistes wat gestel word om te verseker dat soortgelyke griewe in die toekoms op billike en deelnemende wyse gehanteer sal word. Daardie eise en beginsels is aanvanklik net van toepassing op ’n geselekteerde groep – dit is eksklusief, maar word in die loop van die geskiedenis toenemend inklusief om alle belange te kan insluit. ’n Afrikaanse tradisie? Is daar in Afrikaans vir Afrikaners tekste/uitsprake/ geskrifte wat beskou kan word as manifeste waarin hulle toekomsverwagtinge en die basiese beginsels van hoe die samelewing bestuur en ontwikkel behoort te word, verwoord word en wat die vermoë bevat het om van eksklusief na inklusief ontwikkel te word? Daar het nog altyd ’n boeiende debat geheers oor die vraag in hoeverre Afrikaners se denke oor hulle toekoms ’n historiese diepgang verteenwoordig. Hoewel Afrikaanse denke al lank besig is om so ’n proses te deurloop op grond van geskrewe www.vryeafrikaan.co.za DIE VRYE AFRIKAAN | 15 September 2006 | BLADSY 56
onne, is die einde van die debat nog nie sigbaar nie. Dit is trouens ’n ope vraag of die einde van so ’n debat ooit bereikbaar of wenslik is. Die pogings van enige groep/volk/kultuur/ staat om hul eie toekomsideale en verwagtinge in ’n verklaring tot woorde en waardes te bring, hang nou saam met die vraag hoe hulle hulleself sien. Wat is hulle identiteit, wat is hul waardes en wat is hul belange op ’n gegewe tydstip? Vir Afrikaners het die vraag al so dikwels konkrete vorm aangeneem met vrae soos: Wie en wat is ’n Afrikaner? Wat is die verband tussen identiteit en nasionalisme? Hoe word verskillende identiteite in ’n gemeenskaplike omvattender bewussyn versoen of verteenwoordig? Wanneer het ’n Afrikaanse identiteit en Afrikaanse denke ontstaan? Is daar iets soos Afrikanerdenke? Op hierdie vrae is ’n verskeidenheid antwoorde gegee wat ter wille van hanteerbaarheid tot die volgende eenvoudige en basiese beskouinge gereduseer kan word: • Die aanspraak dat so ’n bewussyn van eie identiteit en eie toekomsverwagting reeds vroeg in die Kompanjietyd onder die dominante Nederlandse koloniste ontwikkel het. Dit is soms teruggevoer na die instelling van die Vryburgers in 1657. Ander het dit gekoppel aan die verset van die koloniste teen Willem Adriaan van der Stel in 1706, en nog ander aan die verset van die Kaapse koloniste teen die onbevoegde bestuur van die VOC sedert 1779, in die geskiedenis bekend as die Patriotte-beweging, en koppel hierdie beweging dan aan die sogenaamde republikeinse strewe van Swellendam en Graaff-Reinet in 1795. In die geskiedskrywing word ook debat gevoer oor die vraag in hoeverre die Groot Trek ’n uitdrukking van ’n nasionale bewussyn by Afrikaners verteenwoordig. Die opstand teen die Britse anneksasie van die Transvaal in 1881 en die ontstaan en ontwikkeling van die Genootskap van Regte Afrikaners in 1875 en die Afrikanerbond in 1879 word almal as fases in hierdie ontwikkeling gesien. Elkeen van hierdie standpunte het sy bepaalde voorstanders wat daarin die werklike oorsprong van ’n Afrikaanse toekomsverwagting en toekomsideaal en die manifestering van ’n duidelike nasionale politieke bewussyn meen terug te vind. Elk van die ander mededingende groepe in die Suid- Afrikaanse samelewing speel dan ’n marginale rol in die ontwikkeling van hierdie bewussyn en word as probleme of uitdagings gesien wat gehanteer moet word. • ’n Tweede standpunt is dat identiteitsbewussyne, en die daarmee gepaardgaande vooropstelling van die eie groep se belange en toekomsverwagtinge, ’n moderne twintigste-eeuse politieke konstruksie is wat op die verlede teruggekaats word om eietydse magsbelange te dien. Oorspronge en tradisies word dan “uitgevind” of gebeure word so vertolk dat dit kan dien as bewys vir die ontstaan en ontwikkeling van so ’n strewe of bewussyn. • ’n Derde standpunt verwerp die gedagte dat toekomsideale uit idealistiese oorwegings van belangrike beginselsake soos vryheid, selfbeskikking, of demokratisering ontwikkel. Ras en klas is vir hierdie beskouinge die twee bepalende faktore op grond waarvan groepe hulself identifiseer. Dit is dus ’n klas of ’n rassebewussyn wat primêr bepaal hoe mense oor hulself en die toekoms dink en wat gewortel is in hulle sosio-ekonomiese posisie en verhoudinge. Tien basiese “manifeste” Die Afrikaner se vroeë geskiedenis is arm aan enige intellektuele inhoud van betekenis. Pogings om ’n Afrikaanse bewussyn ver terug te voer in die geskiedenis na byvoorbeeld die stryd teen Willem Adriaan van der Stel of die uitsprake van die onsekere karakter Hendrik Bibault is onoortuigend. Die koloniste in die VOC-tydperk het aan hulleself gedink as vry mense in ’n Hollandse samelewing, bestuur deur ’n onbevoegde handelsmaatskappy. Tog het die eerste tekens van ’n eie identiteitsbewussyn wel in hierdie tyd sy kop uitgesteek. Dit was egter die Britse oorname van die Kaap wat koloniale Afrikaners/Hollanders toenemend voor die vraag sou plaas: wie is ons en wat is ons rol en plek in hierdie samelewing? Soos in die geval van die klassieke Westerse manifeste het konflik die rede verskaf waarom mense oor hulleself en die toekoms moes begin dink en daarvan rekenskap gee. Dit was konflik teen die mag van die burokrasie, konflik teen die Britse mag en konflik met inheemse groepe oor grond en water en sekuriteit wat die lont van die selfondersoekproses na die toekoms aangesteek het. Die woelige geskiedenis van Afrikaners vanaf die 1830’s het eintlik ’n goeie teelaarde gebied vir die ontwikkeling van individuele standpuntstellings wat die potensiaal sou hê om uit te styg tot intellektuele erfgoed wat as bakens op die pad van Afrikanerdenke oor hulself beskou kan word. Watter tien dokumente/geskrifte/uitsprake sou histories as die betekenisvolste beskou kan word? Dit sal uit die aard van die saak van historikus tot historikus verskil. My persoonlike keuse sou die volgende wees: 1. Vier dokumente uit die tydperk 1779-1795 (die tydperk van die Amerikaanse en Franse Rewolusies en die Patriotteverset in Nederland) waarin die Kaapse koloniste in hulle versoekskrifte en verset duidelik ’n meer algemene denke verteenwoordig as die tradisionele partikuliere klagtes. In die Burgermemorie van 1779 word die kolonie as ’n burgerstaat (‘n staat waarin die belange van die burgers primêr is) beskryf en word geëis dat die burgers inspraak in die regering moet kry wanneer sake wat die burgery raak, ter sprake kom; dat hulle die reg moet hê om hul eie verteenwoordigers te kies en dat hulle groter vryheid in ekonomiese bedrywighede moet geniet. In die petisie van 1784 gaan hulle verder en beroep hulle op die Switserse, Nederlandse en Amerikaanse voorbeelde en stel dit as beginsel dat hulle staan op “het eene ontegenspreeklijke en onbetwisbare waarheid: dat alle beschaafden Volkeren des Aardbodens insonderheid der recht der Nature, onmiddelijk van God Almagtig hebben ontfangen wat die reg op sekuriteit van persoon en besit behels en wat deur die verteenwoordigers van “Volkstemme, geroepen en gesteld worden”. In die verklaring van die Extra Ordinaire Heemraad en Gecombinnerde www.vryeafrikaan.co.za DIE VRYE AFRIKAAN | 15 September 2006 | BLADSY 57
Page 1 and 2:
www.vryeafrikaan.co.za 15 September
Page 3 and 4:
kulturele strukture die beste wanne
Page 5 and 6: 12 riglyne vir die toekoms 1). Die
Page 7 and 8: gemeenskap of gemeenskappe. In plaa
Page 9 and 10: genoeg in die naam van die stryd te
Page 11 and 12: sowel produksie as verbruik, is ono
Page 13 and 14: daar ’n politieke wil bestaan om
Page 15 and 16: weefsel van gemeenskappe nie aan di
Page 17 and 18: die politieke elites van die gevest
Page 19 and 20: lang termyn en op planetêre skaal
Page 21 and 22: Libanese en 300 000 Israeli’s). S
Page 23 and 24: moet liefs nie hulle leiers verstaa
Page 25 and 26: • Briewe Na aanleiding van die ho
Page 27 and 28: • Gedig Liewe Oom Breyten. (ons b
Page 29 and 30: • Ekonomierubriek ANC-wending oor
Page 31 and 32: • FAK-nuus Gemeenskap, die tergen
Page 33 and 34: • Reeks: Die Afrikaanse universit
Page 35 and 36: program. Vanuit die visie vir die t
Page 37 and 38: om organisasiemandate uit te voer (
Page 39 and 40: • Dossier: Midde-Ooste Israel se
Page 41 and 42: Irak en ooreenstemmend met sy “Nu
Page 43 and 44: • Dossier: Midde-Ooste Tien oë v
Page 45 and 46: diskriminasie, haat en rassegeweld
Page 47 and 48: wat hom aan die einde van 2005 buit
Page 49 and 50: as vyandig ervaar. Hierdie ambisie
Page 51 and 52: • Dossier: FAK-Manifes Manifes: d
Page 53 and 54: • Dossier: FAK-Manifes Afrikaners
Page 55: Die groot polemiek oor die Universi
Page 59 and 60: Hollandse taal in die Parlement en
Page 61 and 62: Suid-Afrika se subimperiale projek
Page 63 and 64: Die ontwikkeling van ’n hoogs ras
Page 65 and 66: heid oor maatskaplike en gender-gel
Page 67 and 68: Kapitalistiese materialisme en die
Page 69 and 70: laat plaasvind nie: dit plaas ’n
Page 71 and 72: of: Goud en silwer het ek lief, met
Page 73 and 74: • Hoor en sien Musiekrubriek Deur
Page 75 and 76: • Hoor en sien Die beiteltjie kli
Page 77: Die Vrye Afrikaan (www.vryeafrikaan
show all

FAK-Manifes vir Demokratiese Afrikaners - Welkom by die FAK

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?