FAK-Manifes vir Demokratiese Afrikaners - Welkom by die FAK

Hollandse taal in die Parlement en op skool te
handhaaf nie. Nee, ons moet hê: ’n Afrikanerbond
waarin alle Afrikaners hulle sal tuis voel en tot heil van
’n Verenigde Suid-Afrika sal saamwerk; ... waarin
geen nasionaliteit ons van mekaar skei nie, maar
waarin almal wat Afrika as hulle vaderland erken sal
saamwerk as broers van een huis, al is hulle van
Engelse, Hollandse, Franse of Duitse afkoms;....[wat]
voorsien dat in die onderwys die taal van alle dele van
die bevolking gelyke regte in die skool, die kantore, die
regbank en die parlement moet hê.”
6. Die traumatiese ervaring met die Anglo-
Boereoorlog het genoeg omstandighede geskep om
enige manifestasie van ’n positiewe
toekomsverwagting en die formulering van ’n
beginselriglyn vir so ’n toekoms by Afrikaners in die
kiem te smoor. Die harde werklikhede het egter ook die
belofte van ’n nuwe energie vir die toekoms bevat. ’n
Dokument wat waarskynlik as ’n verteenwoordigende
monster van hierdie hoop op opstanding te midde van
die neerslagtigheid van nederlaag en verwoesting
uitdruk, is die woorde van Waarnemende
Staatspresident, Schalk Burger, van die Zuid-
Afrikaansche Republiek by die sluiting van die Vrede
van Vereeniging op 31 Mei 1902: “Broeders, wij staan
bij het graf van ons Volk. Wij hebben de wapens
neergelegd, en de strijd die dood, ellende en
verwoesting aanbracht, beëindigd. Dog nu moeten wij
een anderen strijd ingaan, veel groter en edeler. Het
zal onze plicht zijn, door krachtsinspanning en
opoffering te arbeiden aan het wederoprichten van
ons volk, en hierin ligt een groot werk voor ons.”
7. ‘n Dokument wat die fundamentele beginsel
vir hierdie weeroprigting sou neerlê, was genl JBM
Hertzog se De Wildt-toespraak van 7 Desember 1914
waarin hy die beginsel gestel het dat versoening en
samewerking in Suid-Afrika op die beginsel van Suid-
Afrika eerste moet geskied. Dit het ’n politieke storm
veroorsaak wat vir die daaropvolgende twintig jaar die
verloop van die Suid-Afrikaanse geskiedenis ingrypend
sou beïnvloed.
8. In dieselfde tydperk en te midde van ’n ander
verwoestende burgeroorlog, die Eerste Wêreldoorlog in
Europa, skryf ’n briljante en vroeg gestorwe jong
teoloog en filosoof ’n teks wat vandag vrywel
onbekend is. Dié teks verteenwoordig inderdaad die
jeug se manifes vir die toekoms. Tobie Muller het pas
teruggekeer van ’n besonder suksesvolle
studieloopbaan in Skotland en Nederland. Op
Stellenbosch het hy hom in hewige konflik met die
gevestigde Nederlandse kerk en akademiese belange
bevind oor sy pleidooie vir Afrikaans. In sy
Geloofsbelydenis van ’n nasionalis het hy die
negatiewe gees van sy tyd met ’n geesdriftige
toekomsverwagting teengegaan. Hy skryf oor die
selfvernietigende gebeure in Europa en die taalstrewe
op Stellenbosch en verklaar dan: “Ek self sou my
erfenis as lid van die Afrikaanse nasie vir geen ander
burgerreg in die wêreld wil verruil nie ...... As jong
nasie [in teenstelling met die gekwelde Europa] sien
ons amper ons hele loopbaan tegemoet. ’n Jong volk
leef vorentoe. Sy leuse is die hoop; geduld en moed sy
wagwoorde; ’n jeugdige entoesiasme sy dryfveer; en sy
ywer is nog ongekoel deur die ontnugtering van
mislukking .... Laat Jong Suid-Afrika sy nasionale
geloofsbelydenis onderteken, nie met sy naam, maar
met sy lewe en dan het ons niks te vrees vir die toekoms
nie.”
9. Tobie Muller se verwysing na die
“ontnugtering van mislukking” sou dekades later sy
merk laat op die oplaaiende frustrasies onder ewe jong
vernuwende Afrikaners met die rassebeleid en situasie
in Suid-Afrika. Die “soeke na geregtigheid” word die
uitgangspunt van ’n “liberale nasionalisme” wat
waarskynlik die beste verwoord word deur die jong
Afrikaner-intellektueel en skrywer, NP van Wyk
Louw. Sy woorde sou ’n nuwe manifes word vir die
toekoms. In 1951 skryf hy, “jou politieke beskouing
self kry waarde alleen deur die mate waarin jy hierdie
waardes van ‘menslikheid’ en ‘geregtigheid’ in sy
strewe opneem.” Vir die volgende vyftig jaar sou
Afrikaners en Suid-Afrika met hierdie ideaal worstel.
In die huidige tydsgewrig kom hierdie ideaal onder
nuwe druk.
10. Die worsteling met hierdie toekomsideaal het
tussen 1990 en 1996 tot die merkwaardige
onderhandelingsproses gelei waardeur ’n magsgroep
vrywillig van die mag afstand gedoen het ten einde
groter menslikheid en geregtigheid moontlik te maak.
Die magspel en uitdagende aksies van dié tyd het in
talle woorde en uitsprake uitdrukking gevind. Ten
opsigte van Afrikaners se toekomsverwagting is ’n
uitspraak van FW de Klerk waarskynlik die beste
manifestasie van hulle toekomsverwagtinge. In 1997,
dit wil sê nadat hy uit die regering van nasionale
eenheid getree het, het hy die volgende as
toekomsideaal geformuleer: “Suid-Afrika het met sy
oorgangsproses ’n ongelooflike prestasie gelewer
waarop alle Suid-Afrikaners met reg trots kan wees. Al
die betekenisvolle politieke groeperinge en leiers het
hiertoe ’n wesenlike bydrae gelewer. Deur die
volledige en volwaardige erkenning van hierdie
bydraes, deur die nuwe waardering vir die kritiese
funksie van opposisiegroeperinge as die waghonde
van die demokrasie en deur die bevestiging en
versterking van ’n ware burgerlike samelewing kan
die proses van versoening se sukses verseker word. Ek
glo ons kan en wil dit doen. Ons het die
mensemateriaal en die wil en gees om dit te doen. Ons
moet net die onderskeidingsvermoë om te sien hoe dit
gedoen moet word, verskerp.”
Die verlede van die toekoms
Bogenoemde tien bousteentjies in Afrikaners se
toekomsverwagting toon hoe hulle denke en waardes
van die eenvoudige en basiese na die komplekse en
omvattende ontwikkel het. Dit volg die basiese patroon
van die beroemde en intellektuele Amerikaanse en
Europese ontwikkelinge. Dit begin as persoonlike
ontevredenheid en klagtes wat tot meer algemene
griewe en standpunte ontwikkel. Dit groei tot die
ontwikkeling van eise gebaseer op beginsels van
algemene toepassing in die daaglikse bestuur en lewe.
Dit begin as eksklusiewe aansprake gerig op die
belange van ’n enkele heersende leierskap en gedy tot
www.vryeafrikaan.co.za DIE VRYE AFRIKAAN | 15 September 2006 | BLADSY 59