FAK-Manifes vir Demokratiese Afrikaners - Welkom by die FAK

Kapitalistiese materialisme en
die etiek van die omgewing
WAT IS VOLHOUBAARHEID? DIE BEGRIP VAN
VOLHOUBAARHEID KOM UIT DIE BEWUS-
WORDING DAARVAN DAT MENSE NATUURLIKE
HULPBRONNE NODIG HET VIR OORLEWING.
HIERDIE HULPBRONNE WISSEL VAN SKOON LUG
EN WATER TOT BOUSTOWWE SOOS HOUT EN
METAAL.
Deur JWH Ferguson *
H
ierdie bewussyn was nie altyd daar nie, maar het
eers gedurende 1972 gestalte gekry toe
verteenwoordigers van 28 lande, insluitende die VSA,
bymekaargekom het vir die Stockholmse konferensie
oor die menslike omgewing. Hierdie konferensie het
die noodsaak beklemtoon van sterk optrede om skade
aan die menslike omgewing te beperk. Een van die
uitkomste van die konferensie was Earthwatch, ’n
wêreldwye omgewingsopname. Die Stockholmkonferensie
het daartoe gelei dat die Wêreldkommissie
vir die Omgewing en Ontwikkeling van die VN in
1987 die sogenaamde Brundtlandverslag uitgebring
het, genoem na Me. Gro Harlem Brundtland, die
Noorweegse voorsitter van die komissie. Die
Brundtlandverslag het beklemtoon dat baie armoede
wêreldwyd meegebring word deur ’n verswakkende
omgewing, en het volhoubare ontwikkeling gedefinieer
as “ontwikkeling wat a) die behoeftes van die huidige
geslag aanpak b) sonder om die behoeftes van
toekomstige geslagte in gevaar te stel”. Daar is baie
bykomende definisies vir volhoubaarheid, maar die
meeste daarvan sluit hierdie twee beginsels in. Hierdie
etiese reëls is ook beliggaam in die verskillende
verdrae wat gesluit is tydens die spitsberade in Rio de
Janeiro (die sg. Aardeberaad, 1992) en later in
Johannesburg (2002). Die beraad in Rio de Janeiro het
’n breë raamwerk gestel vir ’n verskeidenheid van
internasionale ooreenkomste. Die bekendste hiervan
was die Konvensie oor Biodiversiteit, wat gehandel het
oor die volhoubare benutting van en toegang tot
biodiversiteitshulpbronne. Dis ironies dat die VSA tot
op hierdie tydstip nog nie hierdie konvensie bekragtig
het nie: 188 ander lande het wel. Die oogmerk van
hierdie verdrae was om op internasionale vlak gestalte
te gee aan beleidstellings wat volhoubaarheid inhou,
soos verwoord in ’n dokument, Agenda 21. Die begrip
volhoubaarheid is baie verbreed binne die Suid-
Afrikaanse verband, gesien die politieke verlede van
ons land. So byvoorbeeld verklaar die Nasionale
Omgewingsbestuurswet (nr. 107 van 1998; NEMA) as
een van sy grondbeginsels dat “ontwikkeling
* Sentrum vir Omgewingstudies, Universiteit van Pretoria
volhoubaar moet wees in soverre dit die maatskaplike,
omgewings- en ekonomiese aspekte betref” (let op die
volgorde), asook dat “alle omgewingsbestuur mense en
hul behoeftes voorop (moet) stel en hul fisiese,
sielkundige, ontwikkelings-, kulturele en maatskaplike
behoeftes (moet) dien”. Die vraag wat ontstaan, is in
watter mate die voldoening aan maatskaplike behoeftes
die beskerming van die fisiese omgewing kan
beïnvloed (voordelig of nadelig), en of die klem nie
besig is om weg te skuif van ons onvervangbare
natuurlike hulpbronne, wat die hoofdryfveer agter
internasionale omgewingsbeleid sedert die Stockholmkonferensie
was nie.
Ekonomiese ontwikkeling
en volhoubaarheid
Paul Ehrlich, die bekende Amerikaanse bioloog, het ’n
sterk argument daarvoor uitgemaak dat lande wat
ekonomies onderontwikkel is, ’n baie kleiner per
capita-effek op die omgewing het as ontwikkelde
lande. Hierdie stelling is in ’n groot mate waar, want
inwoners van sentraal-Afrika het nie luukse
motorvoertuie met V8-enjins, dubbelverdiepinghuise of
rekenaarspeletjies nodig nie, en daarom is hul per
capita-omgewingsimpak baie laag. Byvoorbeeld,
inwoners van Bangladesh gebruik sowat 144 olie-kgekwivalente
per capita per jaar om energie te verskaf
vir oorlewing, terwyl die vergelykbare syfer vir die
VSA sowat 8 000 is, ’n vyftigvoudige verskil.
Sommige mense romantiseer om hierdie rede
onderontwikkeling. Wat waar is, is dat Westerse
ekonomiese ontwikkeling ’n groot omgewingseffek het
op enige land, selfs in die geval van onderontwikkelde
lande. ’n Land soos die Verenigde Arabiese Emirate se
per capita-energieverbruik het oor veertig jaar
toegeneem van ’n syfer vergelykbaar met dié van
Bangladesh tot 11 331, die hoogste verbruiksyfer ter
wêreld. Die dryfveer hieragter was natuurlik die
besteding van die reusagtige inkomste uit olieverkope
gedurende hierdie tydperk. Die VSA het tans ook een
van die hoogste per capita-omgewingsimpakte ter
wêreld met betrekking tot energiegebruik, vrystelling
van kweekhuisgasse en verskeie ander maatstawwe.
Kapitalisme en in die besonder materialisme het dus ’n
baie nadelige uitwerking op die volhoubaarheid van
omgewingshulpbronne. Die vraag is in watter mate
Westerse ekonomiese ontwikkeling gaan voortduur
voordat ons natuurlike hulpbronne soos olie, goud,
water en ander hulpbronne opgebruik is. ’n
Ekonomiese groeikoers van 6% (soos die Suid-
Afrikaanse regering in die vooruitsig stel) behels die
ooreenstemmend versnelde gebruik van beskikbare
www.vryeafrikaan.co.za DIE VRYE AFRIKAAN | 15 September 2006 | BLADSY 67