FAK-Manifes vir Demokratiese Afrikaners - Welkom by die FAK

in aanslag, klink ver verwyder van die politiek van die
nuwe millennium; en talle van Eitemal se
liefdesliedjies is vir die eietydse smaak te onskuldig en
simplisties.
Het dié vereenvoudiging dalk met die tipiese
idealisme van die romantikus te maak? Ek herinner my
hoe Eitemal op ’n BTK-toer in die 1970’s opgegee het
oor jong BTK-lede, almal studente, wat dan ook “in hul
erotiese lewe kerngesond” sou wees. (’n “Kerngesonde
erotiese lewe” is natuurlik ’n verskuiwende begrip.
Wat vir een mens ’n elikser is, is vir die ander gif; en
so was dit van altyd af.)
Die (Suid)-Afrikaner het sedert 1931 (die jaar
van Eitemal se referaat) ’n stadskultuur ontwikkel,
plaasromantiek van die óú soort is vir altyd daarmee
heen. Die volgende reël van Eitemal gaan hoegenaamd
nie meer op nie: “Die liefde is nog ’n natuurlike uiting
van somerwarme lewensvolheid, die beminde is ’n fris,
gesonde Boerenooi, wat jy met ’n spogperd moet
benader voor die huwelik, en met ’n rooiwielwa en ’n
rooi span osse moet wegneem na die huwelik.”
Die verse en liedtekste waarin Eitemal op sy
boertigste is, toon ’n veel sterker oorlewingsvermoë as
sy sentimentele verse. Die ruie boerehumor van sy
Wes-Transvaalse verhale in Skaduwees teen die muur
weer vanself sedeprekery, en so ook die humor in
byvoorbeeld die slotstrofe van “Die kreukels in haar
rok”:
Ek ken ’n Boerenooi
Met wange glad te rooi,
Doedeldidado, doedeldidaho!
En oog wat nie meer jok
En kreukels in haar rok.
Doedeldidado, doedeldidaho!
(Net jammer van die gejodel doer op die vlak van Wes-
Transvaal.)
Daar is ook ander tekste in die FAK-sangbundel, van
ander skrywers, wat nie rekening hou met die
dilemmas van eietydse Afrikaanssprekendes nie; jong
mense vir wie selfs Koos du Plessis se “Sprokie vir ’n
stadskind” te romanties is.
Desondanks en desnieteenstaande kan
eietydse liedteksskrywers baie van Eitemal, ons eerste
liedteksskrywer, leer. Sy liedtekste is toeganklik en
hoogs singbaar, en hieraan, onder andere, dank hulle
hul oorlewing. Hoeveel van vandag se liedtekste gaan
nog na sewentig jaar met oorgawe gesing word? (Laat
maar vir een oomblik van die Duitse “bloudruk”
vergeet word.)
Dis jammer dat Eitemal so skraps toegegee
het aan sy “dekadenter” self; soms in “’n liedjie van
verlange”, soms in ’n versigtige kabaretliedjie; dikwels
in drinkliedere, soos in die volgende eieskepping:
Nog ’n skuinse grappie, kêrels,
Nog ’n glasie wyn,
En die gore werklikheid
Sal in mis verdwyn.
Vonkelwyn en skaterlaggies
Sprinkel oor ons leed,
Tot ons al die muf misérie
Om ons heen vergeet.
Styf gearm huis toe slinger
Onder singlawaai,
Wyl die dronk ou wêreld om ons
Rondomtalie draai.
Bogemelde gedig, “Drinklied”, pleit om toonsetting,
selde deur wie, man of vrou, maar verkieslik uitgevoer
deur ’n man, want manlike erotiek lê smeulend ingebed
in hierdie “dekadente” teks.
Die tweespalt in Eitemal se psige is nooit
bevredigend opgelos nie. Hy het, soos talle
baanbrekers, voorrang verleen aan wat hy gevoel het sy
openbare taak is, eerder as om te doen wat hy wíl doen
en wat vir hom persoonlike plesier verskaf.
www.vryeafrikaan.co.za DIE VRYE AFRIKAAN | 15 September 2006 | BLADSY 72