PUBLICATIES VAN DE EERSTE 10 JAAR VAN DE REFORMATOR

121
koude en een harde legerstede verdragen, evenals een mens.
Bovendien geeft het Psalmboek ons nog meer, doordat het niet de gewone, alledaagse
woorden van de heiligen weergeeft, maar de allerbeste, die zij met grote ernst in de
allerhoogste zaak met God Zelf gesproken hebben. Daardoor geeft het ons niet alleen
hun woord over hun werk, maar legt ook hun hart en de diepste schat van hun zielen
voor ons bloot, zodat wij de grond en de bron van hun woorden en werken, d.i. hun
hart kunnen aanschouwen en zien, welke gedachten zij gehad hebben, hoe hun
gemoedsgesteldheid was in allerlei dingen, in gevaar en nood. De legenden en
exempelen doen dat zo niet en kunnen het ook niet, omdat zij alleen de werken en
wonderen van de heiligen roemen. Ik kan toch immers niet weten, hoe iemands hart
tegenover God staat, al zie en hoor ik nog zoveel voortreffelijke werken van hem.
En evenals ik veel liever een heilige zou horen spreken dan zijn werken zien: zo zou
ik nog veel liever zijn ziel en de schat van zijn hart zien dan zijn woord horen. Dat nu
toont ons het Psalmboek allerovervloedigst aan alle heiligen, zodat wij zeker kunnen
weten, hoe hun hart zich verhouden heeft en hun woorden geluid hebben tegenover
God en tegenover iedereen.
Immers, het menselijk hart is als een schip op een woeste zee, door stormen uit alle
hemelstreken heen en weer gedreven. Hier barst vrees en bezorgdheid los over
toekomstig ongeluk, ginds stormt verdriet en droefenis aan door moeiten in het heden.
Hier waait hoop en stout verwachten over toekomstig geluk, ginds is het windesuizen
van zekerheid en vreugde over het blijde heden. Zulke stormen leren in ernst te
spreken en het hart te openen en de diepste grond van het hart bloot te leggen. Want
wie in vrees en nood zit spreekt heel anders over ongeluk dan wie in vreugde leeft; en
wie in vreugde leeft spreekt en zingt heel anders over vreugde dan wie in angst
verkeert. Het gaat niet van harte, zo zegt men van een treurig mens, die lachen, of van
een vrolijk mens, die wenen moet, d.w.z. het diepste van zijn hart ligt niet open en
treedt niet naar buiten.
Wat is er echter meer in de Psalmen dan juist zulk ernstig spreken over de stormen
van het leven? Waar vindt men fijnere woorden over vreugde dan in de lof- en
dankpsalmen? Daar wordt ons een blik gegund in het hart van de heiligen als in een
mooie, rijke tuin, ja als in de hemel zelf, en wij zien, hoe daarin heerlijke, blijde
bloemen opbloeien als goede, dankbare gedachten jegens God om Zijn weldaden. En
evenzo, waar vindt men dieper klacht en sterker jammer uitgedrukt dan in de
klaagpsalmen? Ook daar een blik in het hart van alle heiligen, maar als in de dood
zelf, ja als in de hel. Hoe donker en duister is het daar door treurigheid over het zien
van Gods toorn. Zo ook, waar zij van vrees en hoop spreken, gebruiken zij zulke
woorden, dat geen schilder de vrees en hoop zó zou kunnen uitbeelden en geen Cicero
of redenaar het zó zou kunnen zeggen.
En zoals gezegd, dit is het allerbeste, dat zij zó tot God en met God spreken, dat er in
dubbele zin ernst en leven in de woorden zit. Want gewoonlijk, als men tot mensen
over zulke dingen spreekt, gaat het niet zo recht van harte: de gloed, het leven, de
innige overtuiging ontbreekt. Vandaar, dat het Psalmboek het boekje voor alle
heiligen is en dat ieder, in welke omstandigheden hij ook verkeert, daarin psalmen en
woorden vindt, die, als op zijn toestand slaande, zich daaraan zó volkomen aanpassen,
dat zij alleen om hem daar zó gezet schijnen en dat hij ze zelf niet beter zou kunnen
vinden of wensen. Dit is juist daarom ook zo heerlijk, omdat de mens, op wiens
toestand zulke woorden passen, zekerheid krijgt, dat hij in de gemeenschap der
heiligen is en dat het alle heiligen zo gegaan is als hem zelf, omdat zij allen hetzelfde
lied zingen: en vooral, wanneer hij ook zó tot God kan spreken als zij deden, hetgeen
in het geloof geschieden moet; want een ongelovig mens kunnen ze niet behagen.