PUBLICATIES VAN DE EERSTE 10 JAAR VAN DE REFORMATOR

I. Dat de paus de vrijheid van het geweten aanrandt.
II. Dat het pausdom zich plaatst "boven God."
Reeds, al is het maar met een vinger, te wijzen naar de vrijheid van eigen overtuiging,
maakt het geweten tot een geduchte macht.
Als het geweten echter gekrenkt wordt in zijn godsdienstige overtuiging, dan kan het
niets ontzien, moet het volstrekt zijn in zijn oordelen, de paus zien als de "Endechrist
(vielleicht der Teufel selbst)."
En nu is het merkwaardige, dat Luther deze ontzettende dingen zegt niet zonder een
zweem van humor. Maar dat doet hij altijd: als hij de ernstigste dingen heeft te doen,
trekt hij graag het narrepak aan (zoals hij zelf eens heeft gezegd); en als zijn
gelaatstrekken op het strengste worden gespannen, moet hij even met de zotskap
schudden. Zijn gepreste ziel schijnt dan behoefte aan ontspanning te hebben in het
tinkelen van de schellen van de vrolijkheid. In het middenstuk van dit geschrift volgt
hij de "Juristen" op de voet, paragraaf na paragraaf; en de inleiding en het besluit zijn
een nabootsing van een ambtelijk stuk in stadhuisstijl en lichtelijk lachwekkende
omhaal van woorden.
In het slot vooral is ook een Ciceroniaanse betoogtrant te onderkennen, en in het
gehele "boekje" zijn Schriftkennis en Schriftgebruik te bewonderen.
86