PUBLICATIES VAN DE EERSTE 10 JAAR VAN DE REFORMATOR

DE GESCHIEDENIS VAN BROEDER HENDRIK VAN ZUTFEN
In het jaar onzes Heeren 1522 kwam Hendrik naar Bremen, niet omdat hij daar wilde
prediken, want hij wilde naar Wittenberg reizen, daar hij door de tirannen omwille van
het evangelie uit Antwerpen verdreven was. Hem werd echter door verscheidene
vrome Christen-burgers het verzoek gedaan een predicatie te houden. Uit christelijke
liefde weigerde hij dit niet, doch hield de eerste preek op de zondag vóór St.
Maarten 69 . Toen het volk hoorde, dat hij het Woord van God leerde, richtte de ganse
gemeente van die parochie herhaaldelijk het dringend verzoek tot hem, dat hij hun het
Woord van God zou prediken en daartoe bij hen zou blijven. En hij nam aan dit enige
tijd met hen te beproeven.
Toen echter de lieden, die men geestelijken noemt, met name de domheren alsmede de
monniken en de priesters hiervan kennis kregen, deden zij hun uiterste best hem en het
Woord van God tot zwijgen te brengen en te verdrijven terwille van hun hebzucht,
zoals dat in alle landen immers de manier is. Derhalve verzochten zij de edelachtbare
wijze Raad zulk een boze ketter te verdrijven; want - zo heette het - zijn leer en
prediking was tegen de heilige christelijke kerk gericht. Toen liet de wijze Raad op
grond van dit verzoek de bouwmeesters 70 en oversten van de parochie, waar Hendrik
predikte, ontbieden en hun de klacht van het kapittel en alle priesters voorleggen.
Daarop antwoordden de bouwmeesters van de parochie, dat zij niet anders wisten, dan
dat zij een vrome en geleerde prediker hadden beroepen, die het Woord van God rein
en zuiver onderwees. Wanneer echter het kapittel of iemand anders, klein of groot,
kon bewijzen, dat hij iets in strijd met Gods Woord of een andere ketterij onderwezen
of gepredikt had, dan wilden zij hem geenszins dulden of bij zich houden, maar hem
samen met het kapittel helpen vervolgen. Wanneer echter de heren van het kapittel
alsmede de andere geestelijken hem niets ten laste konden leggen, dat hij in strijd met
Gods Woord had geleerd, en de bedoeling hadden hem met geweld zonder enig
vergrijp te verjagen, dan zouden zij dat op generlei wijze dulden. Zij verzochten
derhalve de edelachtbare Raad aller-onderdanigst zoiets niet van hen te vergen, maar
het recht te handhaven; zij waren ook bereid hun predikant te allen tijde te verplichten,
om zich aan het recht te houden. Dit antwoord liet de edelachtbare Raad door zijn
afgevaardigden aan het kapittel overbrengen. Toen echter de geestelijken bemerkten,
dat zij met goede woorden niets bereikten, begonnen zij te toornen en te dringen en
liepen terstond naar hun bisschop 71 en deelden hem mede, hoe de regenten van
Bremen ketters geworden waren en de geestelijkheid niet wilden gehoorzamen. En zij
uitten vele klachten, dat het te duchten was, dat de ganse stad zou worden verleid.
Nu zond de bisschop twee van zijn raadsheren naar Bremen en liet verzoeken de
monnik tot hem te willen zenden. Toen men echter vroeg, om wat voor reden men
hem moest uitleveren, antwoordden zij, dat hij tegen de heilige kerk predikte. Maar
vroeg iemand, in welk opzicht en in welke geloofsartikelen, dan wisten zij niets te
antwoorden. Onder deze raadsheren was ook de wijbisschop van de Dominikanerorde,
die zich grote moeite gaf, om de vrome Hendrik gevangen te nemen, uit vrees dat het
anders met zijn ambt gedaan zou zijn. Tenslotte werd hun door de edelachtbare Raad
geantwoord: dat zij op generlei wijze bij hun burgers wisten te bereiken, dat zij de
predikant zouden laten vertrekken, nadat hij door hen beroepen was, terwijl hij in
geschrifte nooit was weerlegd en ook niemand een geloofsartikel kon aanwijzen,
waartegen hij in zijn prediking zondigde. Het was derhalve hun onderdanig verzoek,
69 St. Maarten valt op de 11e november. De zondag daarvóór was in 1522 de 9e november.
70 Bouwmeesters of bouwheren zijn de hoogste bestuurders van een parochie.
71 Van 1511 - 1558 was Christoffel van Brunswijk-Wolfenbüttel aartsbisschop van Bremen en Verden.
45