Heren van de Raad - Bossche Encyclopedie

De bestuurlijke praktijk 119
5.7 komt het totaal op 37. Wanneer we dit aantal optellen bij het aantal dagen uit tabel
5.6, komen we voor de normale peiljaren tot getallen, die de 365 zeer dicht benaderen.
Hoewel we aanvankelijk twijfelden aan de doorwerking van bepalingen uit 1525 en
daaropvolgende jaren, waarin de schepenen door de hertog werden verplicht dagelijks op
het raadhuis aanwezig te zijn, om hun functies uit te kunnen oefenen, moet na deze
kwantitatieve controle worden vastgesteld, dat die twijfel ongegrond was. De verordening
van 1525 is in zeer algemene bewoordingen gesteld, van een gedetailleerde regelgeving is
geen sprake. iMen mag er niettemin van iiitgaan dat schepenen op gewone zon- en feestdagen
vrijgesteld waren van hun verplicliting op het stadhrris aanwezig te zijn. Wanneer
die veronderstelling juist is, blijkt dat buiten die zon- en feestdagen, vrijwel elke dag van
het jaar étn of meer schepenen in functie op het stadh~iis aanwezig waren en werkzaamheden
verrichtten, die op de een of andere manier scliriftelijke neerslag hebben gevonden.
Vrijwel iedere werkdag was minstens één schepen op het raadhuis aanwezig en actief.
Strikt genomen hield de verordening uit 1525 de aanwezigheidspiicht van élk van de
negen schepenen afzonderlijk in. In hoeverre ook deze regel is nageleefd, zal nu worden
nagegaan.
Uit de achttiende eeuw zijn enige tabellen bewaard gebleven, waaruit blijkt dat de
schepenen hun diverse functies bij toerbeurt hebben vervuld4'. Naar analogie hiervan
meende Spierings in de schepenprotocollen van het einde van de veertiende eeuw ook een
zekere arbeidsverdeling tussen de verschillende schepenen te kunnen va~tstellen~~, zonder
dit mijris inziens met voldoende bewijzen te staven. Van een dergelijke arbeidsverdeling
binnen de Bossche schepenbank is in de zestiende eeuw zeker geen sprake geweest. Bij
raadpleging van de gegevens over de verschillende peiljaren, zoals weergegeven in Bijlage
1, kan men constateren dat er tussen 1500 en 1580 geen systeem van toerbeurten bestond.
Op basis van de beschikbare bronnen, die - zoals gezegd - voor ons doel geen volledigheid
kunnen garanderen, blijkt dat het aantal actieve schepenen per dag sterk kon
fluctueren. Enkele voorbeelden mogen dit illustreren. Op maandag 13 januari 1500 liet
Gielis Peter Gielis in het Bossche schepenprotocol vastleggen dat hij Ghysbert Jordaen
Aertss een erfpacht van een halve mud rogge had verkocht. Getuigen van deze rechtshandeling
waren de Bossche schepenen Henrick Kuyst (110) en Jan Ghysselen (81), die diezelfde
dag bij nog een drietal andere overdrachten getuigden43. Zij zijn die dag de enige
schepenen waarvan activiteiten in verband met hun ambt te achterhalen zijn. Wanneer
elke dag slechts twee schepenen actief waren geweest, zou het bestaan van een roulatiesysteem
kunnen worden vermoed. De dertiende januari was echter een uitzondering;
meestal waren er veel meer schepenen actief, bovendien in verschillende combinaties. Zo
werden op vrijdag 21 februari in totaal 7 akten in de schepenprotocollen ingeschreven.
Driemaal traden hierbij de schepenen Jan van Arkel en Jan Monix (136) als getuige op,
tweemaal Willem van den Bosch (33) en Henrick Kuyst (110), ééninaal Jan Ghysselen
41 GAH RA 2313: Totwbeurtetr var/ de heerett scheepetren op de rolle, secletarye, over de publrcatien
en presrilt des so~idags over het troi4we11:
den 2. en 9. schepe~tett - octob: febr: lutty:
dett 3. eit 8. schepetten - rzov: maart: ply:
den 4. er1 7. schepe~teti - dec: april: august:
deti f. en 6. scheperretr - p r : rttey: septerttb:
42 SPIERINGS, Het schepe~tprotocol, 85-86.
43 GAH RA 1268, 21rv.