Heren van de Raad - Bossche Encyclopedie
Heren van de Raad - Bossche Encyclopedie
Heren van de Raad - Bossche Encyclopedie
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
414 <strong>Heren</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> raad<br />
Hoewel <strong>de</strong> rol <strong>van</strong> het <strong>de</strong>r<strong>de</strong> lid zeker niet mag wor<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>rschat, had<strong>de</strong>n <strong>de</strong> eerste<br />
twee le<strong>de</strong>n, bestaan<strong>de</strong> uit schepenen, gezworenen en raadslie<strong>de</strong>n, verreweg <strong>de</strong> sterkste<br />
positie in het stadsbestuur. De personen en bestuurlijke carrieres <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze heren <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
raad, alsme<strong>de</strong> hun rol binnen <strong>de</strong> ste<strong>de</strong>lijke regering vormen <strong>de</strong> centrale thema's <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze<br />
studie. Door combinatie <strong>van</strong> gegevens uit uiteenlopen<strong>de</strong> bronnen zijn we erin geslaagd een<br />
scherper beeld te krijgen <strong>van</strong> <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> schepenbank als geheel en <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
schepenen afzon<strong>de</strong>rlijk. Geduren<strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>ld zo'n 275 dagen per jaar was in het raadhuis<br />
steeds minstens één schepen actief in functie. Aangenomen dat <strong>de</strong> schepenen op zon- en<br />
feestdagen, crisissituaties uitgezon<strong>de</strong>rd, net als <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re <strong>Bossche</strong>naren een vrije dag had-<br />
<strong>de</strong>n, komt dat aantal <strong>van</strong> 275 schependagen neer op werkzaamhe<strong>de</strong>n geduren<strong>de</strong> vrijwel<br />
alle gewone werkdagen. Een en an<strong>de</strong>r wil niet zeggen dat elke schepen elke werkdag in<br />
het raadhuis aanwezig was. De aanwezigheidsgraad <strong>van</strong> <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> schepenen kon<br />
aanzienlijk variëren, maar gemid<strong>de</strong>ld was een schepen geduren<strong>de</strong> 52% <strong>van</strong> <strong>de</strong> werkdagen<br />
<strong>van</strong> een schepenjaar aantoonbaar actief in zijn functie. Dat betekent dat gemid<strong>de</strong>ld geno-<br />
men elke werkdag <strong>de</strong> helft <strong>van</strong> <strong>de</strong> schepenen op het raadhuis werkzaam moet zijn ge-<br />
weest.<br />
Waren dagelijks bestuur en rechtspraak in han<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> schepenen, voor belangrijke<br />
beslissingen werd een beroep gedaan op <strong>de</strong> raadsverga<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> <strong>de</strong> drie le<strong>de</strong>n. Voor <strong>de</strong><br />
twee<strong>de</strong> helft <strong>van</strong> <strong>de</strong> jaren zeventig <strong>van</strong> <strong>de</strong> zestien<strong>de</strong> eeuw kan het aanwezigheidsperceritage<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> geledingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> heren <strong>van</strong> <strong>de</strong> raad in <strong>de</strong> raadsverga<strong>de</strong>ringen wor-<br />
<strong>de</strong>n berekend. Van <strong>de</strong> schepenen bezocht gemid<strong>de</strong>ld genomen 61 % <strong>de</strong> bijeenlzomsten <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> stadsregering. Van <strong>de</strong> gezworenen is <strong>de</strong> aanwezigheidsgraad 24%. Voor het eerste lid<br />
als geheel komt dat neer op 45%. Het twee<strong>de</strong> lid kent geinid<strong>de</strong>ld genomen een aanwezig-<br />
heidsgraad <strong>van</strong> 13%. Voor <strong>de</strong> heren <strong>van</strong> <strong>de</strong> raad als geheel betekent dat een presentie <strong>van</strong><br />
25%. De betrokkenheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> heren bij het ste<strong>de</strong>lijk bestuur neemt af naarmate zij ver-<br />
<strong>de</strong>r <strong>van</strong> <strong>de</strong> schepenbank verwij<strong>de</strong>rd raken: hoe langer een nieuwe benoeming tot schepen<br />
uitblijft, <strong>de</strong>s te min<strong>de</strong>r bezoekt een raadsheer gewoonlijk <strong>de</strong> raadsverga<strong>de</strong>ringen. On<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />
heren kan een kleine groep personen wor<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n, die zich ook als gezworenen<br />
en raadsheren zeer actief met het stadsbestuur bleven bemoeien en me<strong>de</strong> daardoor zeer<br />
frequent wer<strong>de</strong>n herbenoemd tot schepen. Deze groep kan dan ook met recht als <strong>de</strong> be-<br />
stuurlijke topelite <strong>van</strong> 's-Hertogenbosch wor<strong>de</strong>n bestempeld.<br />
Om een beter inzicht te verkrijgen in het reilen en zeilen binnen het <strong>Bossche</strong> stadsbe-<br />
stuur is een metho<strong>de</strong> ontwikkeld die ook voor an<strong>de</strong>re ste<strong>de</strong>n bruikbaar kan zijn, mits daar<br />
voldoen<strong>de</strong> geschikte bronnen voorhan<strong>de</strong>n zijn. Deze metho<strong>de</strong> houdt in dat gelijkmatig<br />
over <strong>de</strong> te on<strong>de</strong>rzoeken perio<strong>de</strong> verspreid een beperkt aantal peiljaren wordt gekozen.<br />
Omdat we <strong>de</strong> noïrnale gang <strong>van</strong> zaken binnen het stadsbestuur en <strong>de</strong> ontwikkelingen<br />
daar<strong>van</strong> door <strong>de</strong> tijd willen leren kennen, moeten bij voorkeur 'gewone', 'gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong>'<br />
peiljaren wor<strong>de</strong>n gekozen, jaren waarin nauwelijks of geen opzienbaren<strong>de</strong> gebeurtenissen<br />
plaatsvon<strong>de</strong>n. Daarnaast kan het interessant zijn om volgens <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> metho<strong>de</strong> ook enkele<br />
crisismomenten na<strong>de</strong>r te on<strong>de</strong>rzoeken, zodat <strong>de</strong> verschillen <strong>de</strong>s te pregnanter naar voren<br />
zullen komen. Voor <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> peiljaren moeten minutieus <strong>de</strong> belangrijkste, met<br />
name seriële archivalia <strong>van</strong> <strong>de</strong> ste<strong>de</strong>lijke administratie wor<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>rzocht op activiteiten<br />
<strong>van</strong> bestuur<strong>de</strong>rs. Daarbij moeten zowel <strong>de</strong> datum als <strong>de</strong> naam <strong>van</strong> <strong>de</strong> betreffen<strong>de</strong> bestuur-<br />
<strong>de</strong>r wor<strong>de</strong>n genoteerd. Door al <strong>de</strong>ze gegevens te combineren en te analyseren, krijgt men<br />
een zo compleet mogelijk beeld <strong>van</strong> <strong>de</strong> bestuurlijke activiteiten <strong>van</strong> <strong>de</strong> ste<strong>de</strong>lijke bestuur-<br />
<strong>de</strong>rs in elk peiljaar. Al zijn <strong>de</strong> beschikbare archivalia niet voor elk peiljaren <strong>van</strong> <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong><br />
kwaliteit, on<strong>de</strong>rlinge vergelijking en kwalitatieve weging <strong>van</strong> <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> bronnen<br />
maakt het mogelijk om <strong>de</strong> gegevens voor <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> peiljaren zo nodig te nuanceren.<br />
Uitein<strong>de</strong>lijk kan aan <strong>de</strong> hand <strong>van</strong> <strong>de</strong> resultaten voor <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> peiljaren <strong>de</strong> ontwik-<br />
keling op langere termijn wor<strong>de</strong>n geschetst. Soortgelijk on<strong>de</strong>rzoek in an<strong>de</strong>re ste<strong>de</strong>n in <strong>de</strong><br />
Ne<strong>de</strong>rlan<strong>de</strong>n zou interessante comparatieve perspectieven bie<strong>de</strong>n. Om die re<strong>de</strong>n is in <strong>de</strong>el