13.07.2013 Views

Heren van de Raad - Bossche Encyclopedie

Heren van de Raad - Bossche Encyclopedie

Heren van de Raad - Bossche Encyclopedie

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

zestien<strong>de</strong> eeuw, is het aantal politiemeesters uitgebreid tot<br />

12 en later weer teruggebracht tot een zevental". Dit col-<br />

lege heeft korte tijd een belangrijke rol gespeeld in <strong>de</strong><br />

machtsstrijd die zich binnen <strong>de</strong> stad ontspon tussen<br />

Spaans- en Staatsgezin<strong>de</strong>n. 5 politiemeesters uit die tijd<br />

komen ook op <strong>de</strong> lijst <strong>van</strong> <strong>de</strong> gedwongen lening <strong>van</strong> 1578<br />

voor. Van hen hebben er 4 ook an<strong>de</strong>re bestuurlijke<br />

functies vervuld of zou<strong>de</strong>n die iater vervullen: Dirck <strong>van</strong>-<br />

<strong>de</strong>n Berge (R4) en <strong>de</strong> reeds genoem<strong>de</strong> Henrick Oliviers<br />

waren al rentmeester geweest; Willem Monix en Gregorius<br />

<strong>van</strong><strong>de</strong>r Meer zou<strong>de</strong>n later schepen wor<strong>de</strong>n. Jan Tielmans<br />

heeft, voor zover bekend, geen an<strong>de</strong>re bestuurlijke functies<br />

bekleed". In tegenstelling tot <strong>de</strong> voorgaan<strong>de</strong> belastinglijs-<br />

ten komen in <strong>de</strong> lening <strong>van</strong> 1578 ook enkele in<br />

's-Wertogenbosch werkzame functionarissen <strong>van</strong> het<br />

hertoaeliik - . bestuur en <strong>van</strong> <strong>de</strong> Staten <strong>van</strong> Brabant voor: in<br />

<strong>Heren</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> raad<br />

Markt 12<br />

Kerkstraat 11<br />

Hinthamerstraat 8<br />

Vughterstraat 5<br />

Weverplaats 3<br />

Vughterdijk 1<br />

Hinthamereind -<br />

Orthenstraat -<br />

Vismarkt<br />

TABEL 8.10. De 40 hoogst<br />

aangeslagenen in <strong>de</strong> gedwon-<br />

gen lening <strong>van</strong> 1578, gerang-<br />

schikt pet blok.<br />

<strong>de</strong> eerste plaats betreft dat schout Jacob <strong>van</strong> Brecht. In 1552 was diens voorganger, zijn<br />

va<strong>de</strong>r Jan <strong>van</strong> Brecht (37), wel in <strong>de</strong> zettingslijst genoteerd, maar niet getaxeerd. Daar-<br />

naast wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> rentmeester <strong>van</strong> <strong>de</strong> hertog en <strong>de</strong> rentmeester <strong>van</strong> <strong>de</strong> Staten <strong>van</strong> Brabant<br />

in Stad en ivíeierij <strong>van</strong> 's-Eertogenbosch eveneens hoog aangesiagen. in totaai maken <strong>de</strong>ze<br />

ste<strong>de</strong>lijke en regionale functionarissen 47,5 O/o <strong>van</strong> <strong>de</strong> hoogst aangeslagenen uit. Nog eens<br />

5 personen hebben nauwe familierelaties met <strong>de</strong> ste<strong>de</strong>lijke bestuur<strong>de</strong>rs; <strong>van</strong> <strong>de</strong> overige 16<br />

hebben we dat niet kunnen vaststellen.<br />

Deze resultaten sluiten goed aan bij die <strong>van</strong> <strong>de</strong> eer<strong>de</strong>re peilperio<strong>de</strong>s. Conclu<strong>de</strong>rend kan<br />

gesteld wor<strong>de</strong>n dat geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> perio<strong>de</strong> 1500-1580 <strong>van</strong> <strong>de</strong> hoogst aangeslagenen in zet-<br />

tingslijsten en an<strong>de</strong>re min of meer vergelijkbare belastingregisters 60% tot 65% eveneens<br />

tot <strong>de</strong> bestuurlijke elite <strong>van</strong> <strong>de</strong> stad 's-Hertogenbosch behoor<strong>de</strong>. Vermogenselite en be-<br />

stuurlijke elite vallen <strong>de</strong>rhalve voor een belangrijk <strong>de</strong>el samen, maar zeker niet volledig:<br />

30% tot 35% <strong>van</strong> <strong>de</strong> hoogst aangeslagenen in <strong>de</strong> belastinglijsten had geen aantoonbare<br />

ban<strong>de</strong>n met <strong>de</strong> stadsbestuur<strong>de</strong>rs. Van <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re kant behoor<strong>de</strong> niet elke stadsbestuur<strong>de</strong>r<br />

tot <strong>de</strong> hoogst aangeslagenen in <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> belastinglijsten. Op dat laatste aspect zal<br />

na<strong>de</strong>r wor<strong>de</strong>n ingegaan in paragraaf 8.3, waar wordt on<strong>de</strong>rzocht op welke positie <strong>de</strong><br />

stadsbestuur<strong>de</strong>rs zich gemid<strong>de</strong>ld in <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> peilperio<strong>de</strong>s bevin<strong>de</strong>n.<br />

Alvorens daartoe over te gaan, zullen we eerst <strong>de</strong> topografische ver<strong>de</strong>ling <strong>van</strong> <strong>de</strong> eco-<br />

nomische toplaag in 1578 nog na<strong>de</strong>r beschouwen. De ver<strong>de</strong>ling <strong>van</strong> <strong>de</strong> 40 hoogst aange-<br />

slagenen over <strong>de</strong> 9 blokken is weergegeven in tabel 8.10. Voor <strong>de</strong> perio<strong>de</strong> na 1547 be-<br />

schikken we niet over een bron, die het mogelijk maakt <strong>de</strong> relatieve waar<strong>de</strong> <strong>van</strong> elk huis<br />

binnen <strong>de</strong> stad vast te kunnen stellen. Naar analogie <strong>van</strong> <strong>de</strong> bevindingen met betrekking<br />

tot het begin <strong>van</strong> <strong>de</strong> eeuw en rond 1550, mag echter wor<strong>de</strong>n veron<strong>de</strong>rsteld, dat ook rond<br />

1580 <strong>de</strong> duurste huizen nog steeds in het blok <strong>van</strong> <strong>de</strong> Markt ston<strong>de</strong>n.<br />

SS PIRENNE, 's-Hertogettbosch tussen Atrecht en Utrecht, 31, 100.<br />

59 Jan Tielmans was wel sinds 1558 gezworen broe<strong>de</strong>r <strong>van</strong> <strong>de</strong> Lieve Vrouwe Broe<strong>de</strong>rschap (Bijlage<br />

6, B382). Hij was actief als linnenlakenkoopman, hoewel hij ook in an<strong>de</strong>re goe<strong>de</strong>ren han<strong>de</strong>l<strong>de</strong>.<br />

Zo lever<strong>de</strong> hij rond 1578 aan <strong>de</strong> Antwerpse firma Delln Faille 92 hui<strong>de</strong>n en 16 dozijn <strong>Bossche</strong><br />

messen. BRULEZ, De firtnrr <strong>de</strong>lln Fnille, 47. Zijn zoon Tielman Jan Tielmans was in 1610, 1613<br />

en 1617 schepen <strong>van</strong> <strong>de</strong> stad.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!