Heren van de Raad - Bossche Encyclopedie

Universitaire vorming van de bestuzrrlijke elite 363
zaani in de Bossche secretarie2", alvorens hij in 1564 tot secretaris wordt benoemd.
Waarom is rond 1550 van de gangbare praktijk afgeweken? De aanleiding voor de
benoeming van de eerste niet-gegradueerde secretaris, Wouter Scellens, is het terugtreden
van secretaris Peter van 0s jr. (143) na diens benoeming tot meester van het Groot-Gasthuis
op 27 september 15.50'~" Betrekkelijk snel daarop - zeker wanneer men rekent dat
de wetsvernieuwing begin oktober plaats heeft gegrepen - op 20 oktober is Wouter Scellens
tot secretaris benoemd2". Alles wijst erop dat Wouter Scellens, de zoon van een
schrijnwerker, een begaafd man is geweest, die zich in de loop van 15 jaar heeft weten op
te werken van hulpje van de klerk tot een deskundig en gewaardeerd medewerker van de
secretarie. In 1547 bekleedt hij tevens het ambt van notaris2". In 1550 wordt hij, hoewel
niet universitair opgeleid, voldoende competent geacht om het secretarisschap te bekleden.
In 1551 wordt hij bovendien griffier. Uiteindelijk wordt Wouter Scellens, als bekroning
van een opmerkelijke carrière, in 1589 op de leeftijd van 77 jaar uitverkoren tot het schepenambt
van zijn vaderstad, hetgeen voor een telg uit een ambachtsfamilie, zonder academische
opleiding en zonder familiebanden met de stedelijke elite zeer uitzonderlijk mag
heten.
Moet de afwijking van de sinds lang bestaande traditie om academisch gevormde secretarissen
te benoemen dan uitsluitend op het conto van de persoonlijkheid van Wouter
Scellens worden geschreven? Een verband met de nier nader omschreven problemen die
zich rond 1550 in de schrijfkamer voordedenii0, ligt wellicht voor de hand. Het is ook
niet onmogelijk dat men ria het terugtreden van Peter van 0s op korte termijn geen geschikte
academicus kon vinden. Hoe het ook zij, het lijkt erop dat de benoeming van
Wouter Scellens, die zich bekwaam van zijn taken heeft gekweten, de weg heeft gebaand
voor meer niet-academische secretarissen. Deze praktijk wijkt sterk af van andere Brabantse
steden en schijnt ook door tijdgenoten als opvallend te zijn beschouwd. Zo figureert
Wouter Scellens tot 1580 negenmaal als getuige in de Bossche doopboeken: 2 maal
staat hij eenvoudigweg vermeld als Wouter Scellens; eenmaal is daar de titel van secretaris
aan toegevoegd; in drie gevallen wordt hij meester genoemd en tenslotte in twee gevallen
meester Wouter Scellem piffier2". In een aantal gevallen is de dienstdoende geestelijke,
die de doopgetuige moet hebben gekend als secretaris en griffier van de stad, er blijkbaar
van uitgegaan dat een dergelijke functionaris wel meester moet zijn geweest. In 1564-
1565 hebben enkele commissarissen uit de Raad van Brabant in 's-Hertogenbosch onderzoek
verricht naar de precieze inhoud van het zogenaamde huisrecht. Onder de vele getuigen
die zij hiertoe hebben gehoord, bevindt zich ook meester Wouter Schellens greffier
deser ~tadt~~'. De secretaris van de Raad van Brabant, Hieronymus Eoote uit Brussel,
blijkt niet bekend met de Bossche situatie en heeft gemeend dat een griffier de meesterstitel
moet bezitten. In bronnen die zijn voortgekomen uit de stedelijke schrijfkarner, waar
iedereen heeft geweten hoe de vork in de steel zit, wordt Wouter Scellens echter op twee
234 GAH OA B63, 1556-1557, vntz nlderhatzde snicketz.
235 GAH OA AS74a. Deze datering sluit precies aan bij de datum van de laatste akte, die Peter van
Os als secretaris in zijn protocol inschreef, namelijk 26 september 1550 (GAF3 RA 1353, 215r).
236 GAH OA A574a. De eerste akte die hij in zijn protocol inschreef dateert van 24-10-1550 (GAH
RA 1356, lrv).
237 MOSMANS, 'De middeleeuwsche notarissen', 192.
238 JACOBS, Justitie etz politie, 62.
239 GAH Collectie doop-, trouw- en begraafboeken 2, 9v, 14v, 32v, 66v, 99v, 206r, 234r; 39, 29r;
53, 11r. Ook in de schepenprotocollen wordt hij tweemaal als meester aangeduid: GAH RA
1414, 202r; 1415, 109v.
240 GAH OA A592, 46r. Overigens noteerden zij secretaris Peter de Cort als: meester Peeter de
Cortte secretaris deser stadt (42r).