13.07.2013 Views

Heren van de Raad - Bossche Encyclopedie

Heren van de Raad - Bossche Encyclopedie

Heren van de Raad - Bossche Encyclopedie

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

390 <strong>Heren</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> raad<br />

die locatie zou<strong>de</strong>n plaatsvin<strong>de</strong>n. Dat was echter niet het geval1''. Tot 1526 vond steeds<br />

alleen maar <strong>de</strong> zwanenmaaltijd in het broe<strong>de</strong>rschapshuis plaats'02. Vanaf 1526 groeit het<br />

aantal maaltij<strong>de</strong>n dat in het broe<strong>de</strong>rschapshuis plaatsvond. In 1533 werd besloten <strong>de</strong><br />

maaltij<strong>de</strong>n zoveel mogelijk in het broe<strong>de</strong>rschapshuis of bij een lid thuis te hou<strong>de</strong>n en niet<br />

meer in wijnhuizen of herbergen1''.<br />

Wanneer we <strong>de</strong> locaties <strong>van</strong> <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> maaltij<strong>de</strong>n na<strong>de</strong>r bezien, kan <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong><br />

ontwikkeling wor<strong>de</strong>n waargenomen: tot en met 1520 von<strong>de</strong>n, op <strong>de</strong> zwanenmaaltij<strong>de</strong>n<br />

na, vrijwel alle maaltij<strong>de</strong>n in het woonhuis <strong>van</strong> een gezworen broe<strong>de</strong>r plaats. Soms werd<br />

een maaltijd in het woonhuis <strong>van</strong> een <strong>de</strong>r<strong>de</strong> gehou<strong>de</strong>n, meestal een familielid104, soms<br />

wellicht ook een herberg1''. Vanaf 1521 komt hier snel veran<strong>de</strong>ring in: steeds meer maal-<br />

tij<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> Gaffel, het stadsteerhuis naast het raadhuis, of in an<strong>de</strong>re herbergen<br />

gehou<strong>de</strong>n. Ge<strong>de</strong>eltelijk valt <strong>de</strong>ze ontwikkeling te verklaren doordat men over een ruime<br />

woning dien<strong>de</strong> te beschikken om vele tientallen broe<strong>de</strong>rs te kunnen ont<strong>van</strong>gen. Bovendien<br />

was een aantal gezworen broe<strong>de</strong>rs niet binnen 's-Hertogenbosch woonachtig. Moest een<br />

<strong>de</strong>rgelijke broe<strong>de</strong>r het laken leggen, dan was hij genoodzaakt daarvoor binnen <strong>de</strong> stad een<br />

geschikte locatie te zoeken. Wanneer hij binnen <strong>de</strong> stad geen familiele<strong>de</strong>n of goe<strong>de</strong> vrien-<br />

<strong>de</strong>n had wonen, lag het voor <strong>de</strong> hand om een herberg af te huren. De bewoner <strong>van</strong> het<br />

broe<strong>de</strong>rschapshuis lijkt zich in <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> perio<strong>de</strong> ook toe te hebben gelegd op het verzorgen<br />

<strong>van</strong> maaltij<strong>de</strong>n voor me<strong>de</strong>broe<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> buiten <strong>de</strong> stad. Het snel toenemen<strong>de</strong> gebruik <strong>van</strong><br />

herbergen ais locatie voor broe<strong>de</strong>rschapsmaaltij<strong>de</strong>n zai ais een afwijking <strong>van</strong> <strong>de</strong> doeistei-<br />

lingen en <strong>de</strong> geest <strong>van</strong> <strong>de</strong> broe<strong>de</strong>rschap zijn beschouwd, <strong>van</strong>daar het besluit <strong>van</strong> 1533. Na<br />

die tijd von<strong>de</strong>n <strong>de</strong> maaltij<strong>de</strong>n in<strong>de</strong>rdaad bijna zon<strong>de</strong>r uitzon<strong>de</strong>ring bij le<strong>de</strong>n thuis of in het<br />

broe<strong>de</strong>rschapshuis plaats, <strong>van</strong>af 1550 zelfs vrijwel uitsluitend in het broe<strong>de</strong>rschapshuis.<br />

Tussen 1500 en 1565 werd nauwelijks een broe<strong>de</strong>rschapsmaaltijd overgeslagen. Op <strong>de</strong><br />

twee<strong>de</strong> maandag na Bosch Kermis <strong>van</strong> het jaar 1557, <strong>de</strong> dag dat <strong>de</strong> broe<strong>de</strong>rschap haar<br />

eerste jaarlijkse maaltijd placht te hou<strong>de</strong>n, bevon<strong>de</strong>n zich die swartte ruyteren in <strong>de</strong> stad;<br />

zij waren on<strong>de</strong>r meer on<strong>de</strong>rgebracht in het broe<strong>de</strong>rschapshuis. Daarom werd dat jaar <strong>de</strong><br />

eerste maaltijd uitgesteld tot 26 juli, <strong>de</strong> feestdag <strong>van</strong> Sint-Anna'Oh. Zelfs <strong>de</strong> grote pestepi-<br />

<strong>de</strong>mie <strong>van</strong> 1558 weerhield <strong>de</strong> broe<strong>de</strong>rs er niet <strong>van</strong> op <strong>de</strong> gebruikelijke tij<strong>de</strong>n hun maal-<br />

101 De bewering <strong>van</strong> Van Dijck (p. 113) dat <strong>de</strong> vreug<strong>de</strong> groot moet zijn geweest, toen <strong>de</strong> broe<strong>de</strong>r-<br />

schap een eigen huis werd geschonken, ruim genoeg om er in samen te komen en er samen <strong>de</strong><br />

maaltijd te gebruiken, is dan ook aanvechtbaar.<br />

102 AILB, rekening 1502-1503, vutgeven <strong>van</strong> alrehan<strong>de</strong> saken: in dit jaar vond naast <strong>de</strong> zwanen-<br />

maaltijd ook <strong>de</strong> <strong>de</strong>r<strong>de</strong> maaltijd in het broe<strong>de</strong>rschapshuis plaats, maar het gaat hier om een maal-<br />

tijd waarbij Wouter <strong>van</strong><strong>de</strong>r Ruilen (B339), op dat moment <strong>de</strong> bewoner <strong>van</strong> het broe<strong>de</strong>rschaps-<br />

huis, persoonlijk als gastheer optrad.<br />

103 VAN DIJCK, De <strong>Bossche</strong> Optimaten, 293.<br />

104 AILB, rekening 1499-1500, vutgeven <strong>van</strong> alrehapz<strong>de</strong> saken: 3e maaltijd: ten huse Jam Eyckmans<br />

Wautgers daer meester Henrick Eyckman (B153) syn brue<strong>de</strong>r dat laken leeg<strong>de</strong> ...; rekening 1501-<br />

1502, vutgeven vat1 alreharz<strong>de</strong> sakerz: 6e verga<strong>de</strong>ring: tot Wouters die Yeger daer Jan die Bever<br />

(B43) dat laken ley<strong>de</strong> ... Wouter <strong>de</strong> Jeger was getrouwd met Elisabeth, <strong>de</strong> zuster <strong>van</strong> Jan <strong>de</strong> Be-<br />

ver; rekening 1511-1512, vutgeven <strong>van</strong> alrehun<strong>de</strong> sakerz: Se verga<strong>de</strong>ring: in<strong>de</strong>n huyse Goessens<br />

<strong>van</strong> Brecht prima <strong>de</strong>cembris die meester Merteiz die Greve (B173) gehadt heeft ... Marten <strong>de</strong><br />

Greve was getrouwd met Johanna, bastaarddochter <strong>van</strong> Goessen <strong>van</strong> Brecht.<br />

105 In veel gevallen staat vermeld dat een gezworen broe<strong>de</strong>r het laken leg<strong>de</strong> in het huis <strong>van</strong> een an-<br />

<strong>de</strong>re persoon. Soms wordt expliciet vermeld dat die an<strong>de</strong>re persoon een familielid was, soms is<br />

die relatie uit an<strong>de</strong>re bronnen bekend. In veel gevallen is een <strong>de</strong>rgelijke relatie niet te achterha-<br />

len, en zal er wellicht sprake zijn <strong>van</strong> een commerciële relatie, in <strong>de</strong> zin dat <strong>de</strong> gezworen broe<strong>de</strong>r<br />

het huis <strong>van</strong> <strong>de</strong> an<strong>de</strong>r huur<strong>de</strong>.<br />

106 Ibi<strong>de</strong>m, rekening 1557-1558, vuytgeuetz <strong>van</strong> al<strong>de</strong>rban<strong>de</strong> saicken.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!