13.07.2013 Views

Heren van de Raad - Bossche Encyclopedie

Heren van de Raad - Bossche Encyclopedie

Heren van de Raad - Bossche Encyclopedie

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

lossen"<br />

<strong>Heren</strong> wart <strong>de</strong> raad<br />

Gegevens over het aantal poorters zijn niet voorhan<strong>de</strong>n. De verhouding tussen het aantal<br />

poorters en <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re inwoners <strong>van</strong> <strong>de</strong> stad kan dan ook slechts bij bena<strong>de</strong>ring wor<strong>de</strong>n<br />

aangegeven. De bovenste strata <strong>van</strong> <strong>de</strong> ste<strong>de</strong>lijke samenleving, ingeschakeld in het bestuur<br />

<strong>van</strong> <strong>de</strong> stad, en ook <strong>de</strong> mid<strong>de</strong>ngroepen, le<strong>de</strong>n <strong>van</strong> een <strong>van</strong> <strong>de</strong> ambachtsgil<strong>de</strong>n, moeten<br />

voor het overgrote <strong>de</strong>el poorter <strong>van</strong> <strong>de</strong> stad zijn geweest. De inwonen<strong>de</strong> niet-poorters<br />

moeten we vooral in <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rste sociale lagen zoeken. Aangezien ie<strong>de</strong>reen die in <strong>de</strong> stad<br />

werd gedoopt, ook <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> niet-poorters, automatisch poorter <strong>van</strong> <strong>de</strong> stad werd,<br />

mag wor<strong>de</strong>n veron<strong>de</strong>rsteld dat het aantal niet-poorters in <strong>de</strong> stad niet bijzon<strong>de</strong>r groot kan<br />

zijn geweest en zeker in geen verhouding stond tot het aantal geboren e11 gekochte poor-<br />

ters.<br />

Hoewel er blijkens <strong>de</strong> vele akten in het <strong>Bossche</strong> Protocol wel <strong>de</strong>gelijk in sommige<br />

gevallen behoefte bestond om (geboren) poorterschap aan te tonen, is noch door <strong>de</strong> ste<strong>de</strong>-<br />

lijke overheid, noch door <strong>de</strong> kerk een systematische administratie <strong>van</strong> (het aantal) poor-<br />

ters bijgehou<strong>de</strong>n. Werd <strong>de</strong> aanspraak op het poorterschap <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze of gene betwist, dan<br />

moest hij zelf met getuigen komen. Alleen <strong>de</strong> gekochte poorters kon<strong>de</strong>n zich beroepen op<br />

een geschreven register. Ook <strong>de</strong> namen <strong>van</strong> <strong>de</strong> zuigelingen die binnen <strong>de</strong> stad wer<strong>de</strong>n<br />

gedoopt, en aldus poorter <strong>van</strong> 's-Hertogenbosch waren, wer<strong>de</strong>n aan<strong>van</strong>kelijk niet geregi-<br />

streerd. Pas varirtf 1563, met <strong>de</strong> invoering <strong>van</strong> <strong>de</strong> besluiten <strong>van</strong> het Concilie <strong>van</strong> Irente<br />

omtrent het bijhou<strong>de</strong>n <strong>van</strong> doopboeken door <strong>de</strong> geestelijkheid, wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> dopen systema-<br />

tisch geregistreerd. Op <strong>de</strong> inhoud <strong>de</strong>ze doopboeken zal in hoofdstuk 3 nog na<strong>de</strong>r<br />

wor<strong>de</strong>n ingegaan.<br />

Over <strong>de</strong> gekochte poorters <strong>van</strong> 's-Hertogenboscli zijn we beter ingelicht. Ie<strong>de</strong>reen die<br />

vol<strong>de</strong>ed aan <strong>de</strong> hiervoor genoem<strong>de</strong> voorwaar<strong>de</strong>n, kon tegen betaling <strong>van</strong> een vast bedrag<br />

poorter <strong>van</strong> <strong>de</strong> stad wor<strong>de</strong>n. I11 <strong>de</strong> vijftien<strong>de</strong> eeuw gaat het om een bedrag <strong>van</strong> 50 schel-<br />

lingen Bosch geld voor <strong>de</strong> landsheer, te betalen aan <strong>de</strong> laagschout <strong>van</strong> 's-Hertogenbosch,<br />

en 50 schellingen Bosch geld voor <strong>de</strong> stad, te voldoen aan <strong>de</strong> schepeneri". Geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />

zestien<strong>de</strong> eeuw blijft het aan <strong>de</strong> landsheer verschuldig<strong>de</strong> bedrag ongewijzigd. De stadsrege-<br />

ring vroeg echter in 1511 boven op <strong>de</strong> 50 schellingen, die toen overeenkwamen met 17,5<br />

stuivers, een extra bijdrage <strong>van</strong> 9 stuivers om salpeter aan te kopen, waarmee buskruit<br />

werd gefabriceerd"'. Hoewel <strong>de</strong> Gel<strong>de</strong>rse oorlogen niet eeuwig duur<strong>de</strong>n, werd <strong>de</strong>ze verho-<br />

ging <strong>van</strong> het poortergeld niet meer afgeschaft: tot het rekeningjaar 1547-1548 betaal<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />

nieuwe poorter 26,5 stuivers aan <strong>de</strong> stad. In dat jaar namen <strong>de</strong> drie le<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> stads-<br />

regering een nieuwe ordonnantie aan, waarin het bedrag mits die groote tachterhey<strong>de</strong>n<br />

dair die wok stadt inne is, werd verhoogd tot 6 gul<strong>de</strong>n en 4,5 stuiver^'^, hetgeen een<br />

verhoging betekent met bijna 370%"" Daarna blijft het tarief tot na 1580 gelijk. De radi-<br />

cale verhoging <strong>van</strong> 1547-1548 wordt begrijpelijk in het licht <strong>van</strong> <strong>de</strong> hachelijke financiële<br />

situatie, waarin <strong>de</strong> stad zich toen bevond". Een meer restrictieve politiek ten opzichte <strong>van</strong><br />

immigratie mag men er niet uit aflezens7. Vergeleken met het poortergeld dat in an<strong>de</strong>re<br />

GAH OA B26, 1516-1 517, vat1 allerhan<strong>de</strong> eti diverse zakett.<br />

ARAB RK 13003, 1403 ... 1437; GAH OA B7, 1496, vari <strong>de</strong>getieti dre poorters gewor<strong>de</strong>ti zip.<br />

GAH OA B21, 151 1-1512, vat1 <strong>de</strong>geneti die poorters gewor<strong>de</strong>n ziltr. De veror<strong>de</strong>ning d.d. 16-5-<br />

1511 is ingeschreven in het Rood Privilegeboek <strong>van</strong> <strong>de</strong> stad: GAH OA a525, 121.<br />

De gul<strong>de</strong>n was on<strong>de</strong>rver<strong>de</strong>eld in 20 stuivers, <strong>de</strong> stuivel in 4 orten.<br />

GAH OA B54, 1547-1548, vat1 <strong>de</strong>genetz dre poorter gewor<strong>de</strong>tr zrlrr.<br />

BLONDE, 'De saneriiigspogingei~'.<br />

Vergelijk: NUSTELING, Welvaart etl ruerkgelegehid ui Amsterdam, 146-147: in Amsterdam<br />

bleef het poortergeld tussen 1413 en 1574 gelijk, toen werd het verhoogd tot 15 gul<strong>de</strong>n voor

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!