13.07.2013 Views

Heren van de Raad - Bossche Encyclopedie

Heren van de Raad - Bossche Encyclopedie

Heren van de Raad - Bossche Encyclopedie

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

232 <strong>Heren</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> raad<br />

gemid<strong>de</strong>ld aantal ambten <strong>van</strong> 4,6 becijferdRR. Op grond <strong>van</strong> gegevens <strong>van</strong> Van Kan heeft<br />

Brand voor <strong>de</strong> perio<strong>de</strong> 1340-1420 een gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> <strong>van</strong> 3,94 ambten per persoon bere-<br />

kend; op basis <strong>van</strong> eigen on<strong>de</strong>rzoek komt hij voor <strong>de</strong> perio<strong>de</strong> 1420-1510 tot een<br />

vergelijkbaar gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> <strong>van</strong> 3,96 functies per persoonxg. Voor Amsterdam zijn voor <strong>de</strong><br />

perio<strong>de</strong> 1419- 1578 gegevens voorhan<strong>de</strong>n over <strong>de</strong> burgemeesters, waar<strong>van</strong> er jaarlijks vier<br />

functioneer<strong>de</strong>n: elke burgemeester vervul<strong>de</strong> <strong>de</strong>ze functie gemid<strong>de</strong>ld 3,71 maaly0.<br />

Welk inutatieritme kan nu voor het <strong>Bossche</strong> stadsbestuur wor<strong>de</strong>n vastgesteld? De or-<br />

ganisatie <strong>van</strong> het <strong>Bossche</strong> stadsbestuur was in vergelijking met bijvoorbeeld veel an<strong>de</strong>re<br />

Brabantse ste<strong>de</strong>n, betrekkelijk eenvoudig. De 'burgemeester' is nooit een echt politieke<br />

functie gewor<strong>de</strong>n, maar heeft zich on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> naam <strong>van</strong> rentmeester steeds beperkt tot het<br />

beheer <strong>van</strong> <strong>de</strong> stadsfirianciën. De enige bestuurlijke functie die in 'c-Hertogenbosch echt<br />

<strong>van</strong> belang was, was het schepenambt. Daarom zullen we ons in het navolgen<strong>de</strong> eerst con-<br />

centreren op <strong>de</strong> personen die <strong>de</strong> functie <strong>van</strong> schepen hebben bekleed. Tussen l500 en<br />

1525 zetelen jaarlijks 7 schepenen in 25 schepenbanken. Vanaf 1.525 tot 1580 fungeren<br />

48 schepenbanken met telkens 9 schepenen, <strong>van</strong> wie jaarlijks een rweetal wordt gecon-<br />

tinueerd". Door tussentijdse benoemingen ten gevolge <strong>van</strong> overlij<strong>de</strong>n en enkele ver<strong>van</strong>-<br />

gingen komt het totaal aantal schepenmandaten in <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzochte perio<strong>de</strong> uit op 625.<br />

Deze mandaten wer<strong>de</strong>n vervuld door 191 schepenen, die gemid<strong>de</strong>ld 3,27 schepenambten<br />

per persoon voor hun rekening namen. Het mutatieritme <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>Bossche</strong> scheperieii ligt<br />

<strong>de</strong>rhalve in vergelijking met <strong>de</strong> bovengenoem<strong>de</strong> cijfers betrekkelijk hoog, op een niveau<br />

vergelijkbaar met dat <strong>van</strong> Gent en aanzienlijk hoger dan het wisselingstempo <strong>van</strong> <strong>de</strong> sche-<br />

penen in <strong>de</strong> Brabantse zusterhoofdste<strong>de</strong>n Leuven en Antwerpen. Wanneer we zowel naar<br />

schepen- als rentmeesterambten kijken, komen we tot gemid<strong>de</strong>ld 3,97 mandaten per per-<br />

soon". 111 het vervolg <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze paragraaf beperken we ons echter tot <strong>de</strong> schepenen. Het<br />

gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> <strong>van</strong> 3,27 ambten per schepen wordt - overigens net als voor <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re plaat-<br />

sen - enigszins vertekend, doordat <strong>de</strong> carrières <strong>van</strong> verschillen<strong>de</strong> schepenen door <strong>de</strong> tijds-<br />

afbakening slechts ge<strong>de</strong>eltelijk zijn meegewogen. De totale carrières <strong>van</strong> alle 191 schepe-<br />

nen, dus ook vóór 1500 en ná 1580, beslaan 774 mandaten, ofwel gemid<strong>de</strong>ld 4,05 per<br />

persoon.<br />

Alvorens na<strong>de</strong>r in te gaan op <strong>de</strong> <strong>Bossche</strong> schepenen die tussen 1500 en 1580 actief<br />

waren, willen we eerst een korte vergelijking maken rnet <strong>de</strong> voorgaan<strong>de</strong> en daarop-<br />

volgen<strong>de</strong> tijdsvakken. Om het mutatieritme <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>Bossche</strong> schepenbank in <strong>de</strong> perio<strong>de</strong><br />

1500-1580 in een groter tijdsperspectief te plaatsen is op basis <strong>van</strong> <strong>de</strong> schepenlijst, zoals<br />

Jacobs die heeft gepubliceerd, ook voor <strong>de</strong> perio<strong>de</strong> 1450-1499 en 1580-1628 het wisse-<br />

lingstempo berekend. Opgemerkt moet wor<strong>de</strong>n dat voor <strong>de</strong>ze twee tijdvakken geen toege-<br />

spitst prosopografisch on<strong>de</strong>rzoek is verricht. Hierdoor bestaat <strong>de</strong> kans dat verschille~l<strong>de</strong><br />

personen met een gelijklui<strong>de</strong>ri<strong>de</strong> naam als één persoon zijn gerekend. Als dit al het geval<br />

is, betreft het echter slechts een gering aantal, zodat <strong>de</strong> uitkomsten niet wezenlijk wor<strong>de</strong>n<br />

88 VAN KAN, Sleutels tot <strong>de</strong> tnncht, 98-99.<br />

89 BRAND, Over macht en overwicht, 49.<br />

90 DUDOK VAN HEEL, 'Oligarchieën in Amsterdam', 38. In Amsterdam wer<strong>de</strong>n jaarlijks drie<br />

nieuwe burgemeesters gekozen en één <strong>van</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> burgemeesters herbenoemd. Ik heb gerekend<br />

met ambtstermijnen <strong>van</strong> één jaar: <strong>de</strong> burgemeester die direct werd herbenoemd is <strong>de</strong>rhalve voor<br />

twee ambtstermijnen meegeteld.<br />

91 Voor alle dui<strong>de</strong>lijkheid: <strong>de</strong> 2 achtereenvolgen<strong>de</strong> schepeilstoelen waarin <strong>de</strong>ze gecontinueer<strong>de</strong> sche-<br />

penen zitting hebben, zijn in het vervolg als 2 afzon<strong>de</strong>rlijke mandaten geteld.<br />

92 Voor <strong>de</strong> rentmeesters is elk jaar als één mandaat gerekend. Het gaat hier uitsluitend om <strong>de</strong><br />

daadwerkelijk functioneren<strong>de</strong> rentmeesters, dat wil zeggen <strong>de</strong> goe<strong>de</strong> mannen <strong>van</strong> 1500 tot en<br />

met 1546 en <strong>de</strong> rentmeesters <strong>van</strong>af 1547. Wanneer we <strong>de</strong> rentmeesters zon<strong>de</strong>r fu~ictie uit het<br />

begin <strong>van</strong> <strong>de</strong> eeuw meerekenen, komt het gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> op 3,89 ambten per persoon.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!