Heren van de Raad - Bossche Encyclopedie

6.2.1. INTERNE ZAKEN
Heren van de raad
Het stadsbestuur was verantwoordelijk voor justitie, wetgeving, politie, defensie en finan-
ciën''. Het ligt voor de hand dat in de vergaderingen van de stadsregering onderwerpen
die daarmee verband hielden, veelvuldig aan de orde kwamen. Dat is inderdaad zo, met
uitzondering van de justitie: rechtspraak was een voorrecht van uitsluitend de schepen-
bank. Over dit punt zijn ook nooit moeilijkheden gerezen, de vergadering van de drie
leden bemoeide zich niet met de administratie van de justitieay.
6.2.1.1. wetgeving, politie en defensie
Wetgeving, politie en defensie zijn drie te onderscheiden taken van het stedelijk bestuur.
In de praktijk waren ze echter sterk verweven. De stadsregering had tot taak de maat-
schappelijke orde in haar rechtsgebied te reguleren en te handhaven. Dit moet in de
breedst mogelijke zin worden verstaan. Het ging van de bestrijding van criminaliteit tot de
zorg voor openbare werken, van de regulering van het economische leven in al haar facet-
teny0 tot het schoonhouden van de straten, van brandbestrijding tot gezondheidszorg.
Gewoonlijk bestonden voor al dit soort zaken regels en kwamen ze daarom niet aan
de orde in de raad. Zo nu en dan deden zich echter kwesties voor waarvoor nog geen
regels bestonden, waarvoor de bepalingen niet meer werkten, of waarbij de regels aanlei-
ding tot conflicten waren geweest. Nu eens werd dit soort zaken door een van de deel-
nemers gesignaleerd, dan weer door een van de stedelijke functionarissen naar voren ge-
bracht, of door particuliere burgers door middel van rekwesten aan de orde gesteld. Af-
hankelijk van het gewicht van de zaak nam het stadbestuur hierop een besluit: dit kon een
concrete, incidentele beslissing zijn, die slechts voor dat bijzondere geval geldig was, maar
ook een meer fundamenteel besluit, dat in een stedelijke verordening werd vastgelegd.
De zaken die voor de raadsvergadering kwamen, waren soms dermate concreet en
individueel, dat slechts een eenmalige beslissing nodig was. De betrokken functionarissen
kregen dan opdracht dat besluit vast te leggen en uit te voeren. Enkele voorbeelden: de
blokmeestersy' kregen opdracht om op kosten van de stad te doen maeken ende repareren
de trappeny2. Het stadsbestuur besloot tot de bouw van een wachthuis op de Markt, op-
dat het raadhuis van de soldaten van de wacht zou worden ontlast9" Toen de stadsstra-
tenmaker om werk vroeg, besloot de raad datmen den zelven werck geven zoude om de
strrreten te repareren94. Het verzoek van een onbekende burger om een brugge te leggen
waermede hy moch gaen op zyn bleyckuelt, werd door het stadsbestuur ingewilligdy5.
Naar aanleiding van bouwvergunningen schijnt overigens een competentiegeschil te heb-
Zie: JACOBS, Justitie en politie, 107-108.
In de raadsvergadering van 2 september 1575 kwam een rekwest ter sprake van een zekere Mar-
griet inden Sterre. De inhoud daarvan is helaas onbekend. Het eerste lid concludeert: tnitsdyen
de saecke is een saecke competeerer~de der iusticie, dat tnyn heerert scepeneti dairinne iusricie
zullen administreeren me behoiren Het tweede en derde lid gingen hiermee akkoord (GAH OA
A3, 22v, 2-9-1575). Waarschijnlijk had in deze inho~idelijk duistere zaak de schout inbreuk
gemaakt op de privileges en was de kwestie mede daarom aan de drie leden voorgelegd, namelijk
om een bredere bevestiging van het standpunt van de schepenen te verwerven.
Soms door middel van de gildenkeuren, soms via stedelijke ordonnanties.
Zie over deze functionarissen: KAPPELHOF, Artnenzorg in Den Bosch, 18-21.
GAH OA Al, 37v, 18-5-1554.
GAH OA A3, 23v, 4-9-1575.
GAH OA Al, 30r, 1-5-1554.
GAH OA A3, 46v, 30-3-1.576.