Heren van de Raad - Bossche Encyclopedie

164 Heren van de raad
Als regel mag echter gelden dat vergaderingen van de stadsregering in het raadhuis aan de
Markt plaatsvonden.
De duur en de precieze tijden van de raadsvergaderingen werden eveneens in de reeds
vaker genoemde verordening van 1514 vastgesteld. Op de aangekondigde dag van de
raadsvergadering dienden de aanwezige schepenen, gezworenen, raadsheren en ambachts-
dekens zich na de mis voortaan om negen uur 's morgens terug te trekken op de raads-
kamer. De deur werd gesloten en de drie leden vergaderden over de kwesties die ter tafel
werden gebracht. Waren de beraadslagingen om half twaalf nog niet voltooid, dan ging
men uiteen, tenzij het zeer dringende zaken betrof4'. Op 3 maart 1578 kondigde de stads-
regering opnieuw af dat raadsvergaderingen om negen uur 's morgens zouden beginnen4'.
Het officiële aanvangstijdstip van de vergadering van de Bossche stadsregering was in
de zestiende eeuw negen uur in de maar onder bijzondere omstandigheden kon
van deze regel worden afgeweken, zoals bijvoorbeeld in september 1507. In juli van dat
jaar hadden FIollandse en Brabantse troepen het beleg geslagen rond het Gelderse slot
Poederoijen in de Bominelerwaard. In september sloegen de belegeraars op de vlucht voor
een naderende troepenmacht onder leiding van hertog Karel van Gelre. Dit nieuws bereik-
te 's-Hertogenbosch in het midden van de nacht. In alle vroegte kwam daarop de raad
bijeen om over de ontstane situatie te overleggen. Men besloot tot actie over te gaan, de
grote klok van het raadhuis werd geluid en rond zeven uur in de ochtend trok een Bos-
sche troepenmacht de stadspoorten uit, door de Bomrnelerwaard naar Varik. Daar wisten
de Bosschenaren enige Gelderse schepen te veroveren of te verwoesten en de troepen van
Karel van Gelre op de vlucht te jagen". Op 9 april 1567 waren de leden van de stadsre-
40 GAH OA AS35 I, 28Sr-287r, d.d. 22-8-1514, aldaar 285r. JACOBS, Justitie en politie, 42, leest
abusievelijk half één in plaats van half twaalf.
41 GAH OA A4, 76r, 3-3-1578.
42 Ter vergelijking: in 1574 werd bepaald dat de vergaderingen van de Staten van Holland om
zeven, acht of negen uur zouden beginnen, al naar gelang de tijd van het jaar: KOOPMANS, De
Staten van Holland, 181. Eind vijftiende eeuw begonneu vergaderingen van de Staten van Vlaanderen
gewooiilijk om zeven of acht uur, die van de Staten-Generaal om acht uur: KOKKEN,
Steden en staten, 209.
43 PvO 307-308; HEZENMANS, 'Van de oorlogen', 56. Vergelijk: PLEIJ, 'Een onbekend historielied',
26. Pleij trekt overigens dit hele verhaal van Bossche heldhaftigheid in twijfel. Hij baseert
zich op een 'kroniek' (uitgegeven door Hezerirnans), die in 1543 was opgesteld om de desastreuse
gevolgen van de Gelderse oorlogen voor stad en Meierij aan de landvoogdes te bewijzen.
Vanwege deze doelstelling zou Iiet hele geschrift volgens Pleij 'evident onbetrouwbaar' zijn. Er is
echter geen reden om deze geschiedenis zonder meer als een verzirisel van de hand te wijzen. En
als het al om een verzinsel gaat, is de auteur van het geschrift ~lit 1543 er in ieder geval niet de
auctor intellectualis van. Al in de kroniek van Peter van Os, die tot 1523 loopt, komt het verhaal
voor. Het kan zijn dat Van Os ooggetuigc is geweest, in ieder geval zal hij persoonlijk ooggetuigen
hebben gesproken. Daar staat tegenover dat andere Bossche kroniekschrijvers uit de
eerste helft van de zestiende eeuw het verhaal niet weergeven. Molius doet wel verslag van Iiet
beleg en de uiteindelijke val van het slot I'oederoijen. Van Cuperinus is bekend dat hij de kroniek
van Peter van Os heeft geraadpleegd: hij vond het verhaal van de 'tocht naar Varik' blijkbaar
niet interessant genoeg om over te nemen. Concluderend kan gesteld worden dat dit verhaal
niet zonder verdere bewijzen van de hand kan worden gewezen. Hoe het ook zij, overeind
blijft dat stadssecretaris Peter van Os, beroepshalve zeer bekend met de praktijk van het Bossche
stadsbestuur, hier expliciet vermeldt, dat in dit bijzondere geval de raadsvergadering ai vóór
zeven uur 's ochtends had plaatsgevonden.