Heren van de Raad - Bossche Encyclopedie

More documents

Recommendations

Info

Heren van de raad uitzonderingen na nooit als meester betiteld. Wat betreft het aandeel van academisch gevormden onder schepenen, rentmeesters en pensionarissen kan een grote mate van overeenkomst tussen de ontwikkelingen in 's-Her- togenbosch en andere Brabantse steden als Leuven en Antwerpen worden vastgesteld, voor de secretarissen geldt dat zeker niet. In Leuven en Antwerpen neemt het aantal academisch gevormde secretarissen in de loop van de vijftiende eeuw sterk toe, totdat in de loop van de zestiende eeuw alle secretarissen een universitaire opleiding blijken te hebben genoten. Aanvankelijk is deze ontwikkeling ook in 's-Hertogenbosch waarneembaar, maar 1550 laat een kentering zien; vanaf dat jaar worden weer enkele niet-gegradueerde secretarissen benoemd, personen die van jongsaf opgeleid zijn binnen de eigen organisatie en hun vak in de praktijk hebben geleerd. Vooralsnog mag worden verondersteld dat we hier met een typisch Bossche fenomeen van doen hebben en dat het Leuvense en Antwerpse model het gebruikelijke ontwikkelingspatroon vormt. Samenvattend kan gesteld worden dat de stad 's-Hertogenbosch tussen 1500 en 1580 een aanzienlijk aantal studenten heeft voortgebracht, dat zich grotendeels in Leuven, in inin- dere mate in Keulen en Orléans en in incidentele gevallen ook aan andere ~iniversiteiten heeft laten inschrijven. Vergelijking met andere steden wijst uit dat het aantal Bossche studenten relatief gezien niet bijzonder hoog is, veeleer middelmatig. Wat het aandeel van academisch geschooiden in het stedelijk bestuur betreft, vertoont 's-Hertogenbosch een patroon dat sterke gelijkenissen vertoont met de ontwikkelingen in de Brabantse zusterste- den Leuven en Antwerpen: in de loop van de zestiende eeuw stijgt het percentage schepenen met een academische opleiding, evenals het aantal schepenzetels dat deze academici bezetten. Onder de rentmeesters is het aantal universitair geschoolden zowel in Leuven, Antwerpen als ook in 's-Hertogenbosch aanzienlijk lager, vooral omdat een aantal rentmeesters uit het ambachtsmilieu afkomstig is. Alle pensionarissen in de drie steden zijn academisch gevormden; zij zijn voor het merendeel juristen. Ook steeds meer van de Leu- vense en Antwerpse secretarissen hebben voordien een universiteit bezocht, in de loop van de zestiende eeuw zelfs allemaal. 's-Hertogenbosch wijkt vanaf 1550 plotseling sterk af van dit patroon door de benoeming van enkele secretarissen die binnen de eigen bureau- cratische organisatie zijn opgeleid, zonder enige academische opleiding te hebben genoten. Vooralsnog lijkt dit een specifiek Bosch' verschijnsel te zijn. Hoe moet nu de waarde van een universitaire opleiding voor een carrière in stedelijk bestuur en administratie worden ingeschat? De universiteiten staan tot ver in de zestiende eeuw open voor vrijwel alle bevolltingsgroepen. Een voltooide universitaire opleiding kan het begin zijn van een carrière die een ambitieus man een flink aantal treden hoger op de sociale ladder kan doen belanden. In 's-Hertogenbosch weet een aantal studenten uit het ambachtelijk milieu het na het behalen van een universitaire graad tot secretaris of zelfs pensionaris te brengen. Een academische graad als zodanig volstaat echter nooit om tot de Bossche schepenbank te worden geroepen. Bij een dergelijke uitverkiezing weegt een groot aantal andere factoren even zwaar of zelfs zwaarder mee: vermogen, familierelaties, maat- schappeiijk aanzien. Wanneer men aan al deze vereisten in voldoende mate voldoet, kan een universitaire graad in de loop van de zestiende eeuw steeds sterker in het voordeel werken van aspirant-schepenen. Vast staat dat de Brusselse keuzeheren in de jaren zestig en zeventig er groot belang aan hebben gehecht om te weten welke kandidaat-schepenen academisch gevormd zijn. In de bescheiden van de stedelijke administratie is over de gehele periode 1500-1580 zeker geen sprake van een consequent toevoegen van academische titels aan de namen van schepenen en andere functionarissen; integendeel, dergelijke titels blijven meestal ongenoemd. Niettegenstaande dit verschijnsel kan toch worden vastgesteld dat de invloed van academisch geschoolden in het Bossche bestuur tussen 1500 en 1580 aanzienlijk is toegenomen. Gevestigde schepenfamilies hebben beseft dat de
Universitaire vorming van de bestuurlijke elite 365 toekomst van hun kinderen niet langer alleen van geld en aanzien afhankelijk is, maar ook van een goede opleiding. In nog sterkere mate moet dit besef bij sterke klimmers op de maatschappelijke ladder hebben geleefd. Eenmaal rijk geworden, willen zij deel gaan ~iitmaken van het bestuurlijke establishment van hun stad. Daartoe dienen eerst sociale contacten met de bestuurlijke bovenlaag te worden aangeknoopt en aangehaald, bij voorkeur door middel van huwelijken. Ook een universitaire opleiding kan voor deze groep bijdragen tot verwezenlijking van haar opwaartse streven. Hoe belangrijk een afgeronde universitaire opleiding ook moge zijn, ze blijkt op zich nooit voldoende om de schepenbank te bereiken, zolang niet aan een aantal andere, minstens even belangrijke voorwaarden is voldaan.
Page 2 and 3:
Bestuurlijke elite van 's-Hertogenb
Page 4 and 5:
voor mijn ouders voor Inge
Page 6 and 7:
AFKORTINGEN CONVENTIES ONGEPUBLICEE
Page 8 and 9:
8. FINANCIEEL-ECONOMISCHE POSITIE V
Page 10 and 11:
CONVENTIES In deze studir staan de
Page 12 and 13:
IV Heren van de wad ARCHIEF ILLUSTR
Page 14 and 15:
GEPUBLICEERDE BRONNEN EN LITERATUUR
Page 16 and 17:
Heren van de raad LITERATUUR AA, A.
Page 18 and 19:
Heren van de raad kundige kaart val
Page 20 and 21:
X11 Heren van de raad 185. DELMOTTE
Page 22 and 23:
XIV Heren van de raad GOOSSENS, TH.
Page 24 and 25:
XVI Heren van de raad HOPPENBKOUWER
Page 26 and 27:
XVJII Heren van de raad J.AAR, R. V
Page 28 and 29:
XX Heren van de raad meerderde besc
Page 30 and 31:
XXII Heren van de raad SASSE VAN YS
Page 32 and 33:
XXIV Heren van de raad Nethrriands
Page 34 and 35:
XXVI Heren van de raad de inuoeri~i
Page 36 and 37:
2 Heren vapz de raad hemelryck [en]
Page 38 and 39:
4 Heren van de raad Arisroteles en
Page 40 and 41:
6 Heren van de raad beklagen de Bos
Page 42 and 43:
8 Heren van de raad ai van patricia
Page 44 and 45:
10 Heren van de raad verschijnen, h
Page 46:
12 Heren van de raad het mogelijk o
Page 49 and 50:
18 Heren van de raad opzichte van d
Page 51 and 52:
20 Heren van de raad AFBEELDING 2.
Page 53 and 54:
22 Heren van de raad cius de stad i
Page 55 and 56:
24 Neren van de raad lycke meer ste
Page 57 and 58:
26 Heren van de raad Tekening: Mirj
Page 59 and 60:
2 8 Heren van de raad herhaaldelijk
Page 61 and 62:
3 0 Heren van de raad dwingen, was
Page 63 and 64:
3 2 arochiële indeling van 1569 Te
Page 65 and 66:
34 Heren van de rand van 's-~ertoge
Page 67 and 68:
3 6 Heren var2 de raad poorterschap
Page 69 and 70:
3 8 Heren van de raad worden, nadat
Page 71 and 72:
lossen" Heren wart de raad Gegevens
Page 73 and 74:
42 Heren van de raad periode aantal
Page 75 and 76:
44 Heren van de raad verloop van he
Page 77 and 78:
hoofdstuk 3 De omvang van de bevolk
Page 79 and 80:
48 Heren wan de raad jaar intra mur
Page 81 and 82:
5 O Heren van de raad intra muros e
Page 83 and 84:
52 Heren van de raad Wat leert ons
Page 85 and 86:
54 Heren van de raad zettingen aang
Page 87 and 88:
5 6 Heren wan de raad de drie ander
Page 89 and 90:
58 Heren van de vaad Inkomste van F
Page 91 and 92:
6 O Heren van de raad I GRAFIEK 3.1
Page 93 and 94:
Heren van de raad erbij kan het al
Page 95 and 96:
64 Heren van de raad GRAFIEK 3.3. A
Page 97 and 98:
6 6 Heren van de raad jaartal aard
Page 99 and 100:
6 8 Heren van de raad inwoners, het
Page 101 and 102:
Heren van de raad De aantallen geko
Page 103 and 104:
72 Heren van de raad Rijnsgulden (x
Page 105 and 106:
74 Hererz van de raad De fluctuatie
Page 107 and 108:
76 Hereit van de raad I. Riinsgulde
Page 109 and 110:
ORG
Page 111 and 112:
Heren van de raad en kapitaal en da
Page 113 and 114:
84 Heren van de raad nederlaag erke
Page 115 and 116:
8 6 Heren van de raad af te tekenen
Page 117 and 118:
8 8 Neren van de raad van Den Bossc
Page 119 and 120:
90 Heren van de raad de schepenen,
Page 121 and 122:
92 Heren van de raad Hoewel langs v
Page 123 and 124:
94 Heren van de raad ragen voor als
Page 125 and 126:
Heren van de rand laten ondergeschi
Page 127 and 128:
98 Heren van de rand de stad afslui
Page 129 and 130:
Heren van de raad verplicht lid zij
Page 131 and 132:
Heren van de raad 4.3.3.1. de posit
Page 133 and 134:
104 Heren van de raad kiezen. Het m
Page 135 and 136:
106 Heren van de raad vastgesteld,
Page 137 and 138:
108 Heren van de raad reden werd di
Page 139 and 140:
110 Heren uaiz de raad van 1562 tot
Page 141 and 142:
112 Heren van de raad JAN FEB MRT A
Page 143 and 144:
aadsvergaderingen te zeggen. Slecht
Page 145 and 146:
Heren wan de raad uitstel onmogelij
Page 147 and 148:
118 Heren van de raad datum feestda
Page 149 and 150:
aantal dagen 270 282 276 268 225 aa
Page 151 and 152:
122 Hererz van de rand Jan van Arke
Page 153 and 154:
124 Heren umz de raad aantal jaar r
Page 155 and 156:
126 Heren van de raad gedeputeerde
Page 157 and 158:
128 Heren van de raad poorter had o
Page 159 and 160:
130 Heren wan de raad Met betrekkin
Page 161 and 162:
132 Heren van de raad 5,s aanwezig
Page 163 and 164:
134 Heren van de raad in de stadsre
Page 165 and 166:
136 Heren van de raad geen gehoor g
Page 167 and 168:
138 Heren van de raad AANTAL niet J
Page 169 and 170:
140 Heren van de raad sterk. Door h
Page 171 and 172:
142 Heren van de raad maal zij in h
Page 173 and 174:
144 Heren vau de raad Ambachten 147
Page 175 and 176:
146 Heren van de raad innemen. Dat
Page 177 and 178:
148 Heren van de raad van de platti
Page 179 and 180:
150 Heren van de raad die door de e
Page 181 and 182:
152 Heren van de raad raadsvergader
Page 183 and 184:
Tussen 1500 en 1580 werd de stad 's
Page 185 and 186:
156 Heren van de raad Over de groen
Page 187 and 188:
Heren van de raad te roepenu. De co
Page 189 and 190:
160 Heren van de raad Het raadhuis
Page 191 and 192:
162 Heren van de raad eerste en twe
Page 193 and 194:
164 Heren van de raad Als regel mag
Page 195 and 196:
166 Heren van de raad Schepenen, ge
Page 197 and 198:
168 Heren van de raad 27 november 1
Page 199 and 200:
170 Heren van de raad door de drie
Page 201 and 202:
6.2.1. INTERNE ZAKEN Heren van de r
Page 203 and 204:
174 Heren van de raad verbod om lan
Page 205 and 206:
176 Heren van de raad en herhaaldel
Page 207 and 208:
Heren vaz de raad gearresteerd, bek
Page 209 and 210:
180 Heren van de raad deze handelwi
Page 211 and 212:
182 Heren van de raad lid: Deselve
Page 213 and 214:
184 Heren van de raad ambachtsgilde
Page 215 and 216:
186 Heren van de raad rens; nopende
Page 217 and 218:
AFBEELDING 6. Een briefje met de sc
Page 219 and 220:
Heren van de raad partijen geaccept
Page 221 and 222:
192 Heren uau de raad gehele standp
Page 223 and 224:
194 Heren van de raad toonden schep
Page 225 and 226:
196 Heren van de raad lid trok zich
Page 227 and 228:
Heren van de raad Bruessele ende td
Page 229 and 230:
200 Heren van de raad gezamenlijk o
Page 231 and 232:
202 Heren van de raad het geheim co
Page 233 and 234:
Heren van de raad 6.3.3.1. verkiezi
Page 235:
206 Heren van de rand WEESMEESTERS
Page 238 and 239:
212 Heren van de raad aspecten zal
Page 240 and 241:
214 Heren van de rand waarbij van e
Page 242 and 243:
216 Heren van de raad groepen namen
Page 244 and 245:
218 Heren van de raad troebelen van
Page 246 and 247:
220 Heren uatz de raad drie andere
Page 248 and 249:
222 Heren van de raad nominatie, in
Page 250 and 251:
224 Heren van de raad nabij Brussel
Page 252 and 253:
226 Hcven van de raad functioneerde
Page 254 and 255:
Heren van de raad verschaffen'". De
Page 256 and 257:
230 Heren van de raad voorgezeten d
Page 258 and 259:
232 Heren van de raad gemiddeld aan
Page 260 and 261:
234 Heren van de raad A, per decenn
Page 262 and 263:
236 Heren van de raad 1450-1499 tel
Page 264 and 265:
238 Heren van de raad Na de ontwikk
Page 266 and 267:
240 Heren van de raad dertigste jaa
Page 268 and 269:
242 Heren van de raad nen op een le
Page 270 and 271:
244 Heren van de raad vanaf 1548 st
Page 272 and 273:
24 6 Heren van de raad ouderdom en
Page 274 and 275:
24 8 Hereiz wart de raad aantal aan
Page 276 and 277:
250 Heren wart de raad decennium va
Page 278 and 279:
252 Heren van de raad hertogdom Bra
Page 280 and 281:
254 Heren van de raad maakten de be
Page 282 and 283:
256 Heren van de raad Wolf (184) en
Page 284 and 285:
258 Hereit van de raad ontstond er
Page 286 and 287:
260 Heren van de raad verkiezingen
Page 288 and 289:
262 Heren van de raad heid in het b
Page 290 and 291:
264 Heren van de raad doorstroming
Page 292 and 293:
deze Ghysbert Hollander na het over
Page 294 and 295:
268 Heren van de raad gemiddeld gen
Page 296 and 297:
270 Heren van de raad van buiten de
Page 298 and 299:
272 Heren van de raad Kaas Raassen
Page 300 and 301:
Heren van de raad AFBEELDING 9. Jor
Page 302 and 303:
Albert Ketheler (R40) Henrick van U
Page 304 and 305:
278 Heren van de raad Uit een brief
Page 306 and 307:
280 Heren ualz de raad andere stede
Page 308 and 309:
Heren uan de raad stellen. In princ
Page 310 and 311:
284 I-leren van de raad Tussen 1500
Page 312 and 313:
286 Neren van de raad Een belangrij
Page 314 and 315:
288 Hereu van de raad lening van 15
Page 316 and 317:
Heren van de raad In deze paragraaf
Page 318 and 319:
292 Heren van de raad Hezeacker geh
Page 320 and 321:
Otto Back in 1505 schepen van 's-He
Page 322 and 323:
296 Heren van de rand FREQUENTIE O
Page 324 and 325:
1547 wijst opnieuw uit dat die lijs
Page 326 and 327:
zestiende eeuw, is het aantal polit
Page 328 and 329:
302 Heren van de raad meer perifeer
Page 330 and 331:
3 04 Heren van de raad straat en be
Page 332 and 333:
306 Heren van de raad Ghysbert van
Page 334 and 335:
308 Heren van de rand te kunnen bet
Page 336 and 337:
310 Heren van de raad vanzelfspreke
Page 338 and 339:
312 Heren van de raad in de gedwong
Page 340 and 341: 314 Heren van de raad bestuurlijke
Page 342 and 343: 316 Heren van de raad zetting van 1
Page 344 and 345: 318 Heyen van de raad doormaakten,
Page 346 and 347: 320 Heren van de raad bacht behoord
Page 348 and 349: 322 Heren va?z de rand Raas Kaassen
Page 350 and 351: 324 Neren uaiz de raad zijn knecht
Page 352 and 353: Heren van de raad van Brabant, de s
Page 354 and 355: Vanaf de late middeleeuwen is er sp
Page 356 and 357: 330 Keren van de raad onderwijs dat
Page 358 and 359: 332 Heren van de raad In werkelijkh
Page 360 and 361: 3 34 Heren van de raad Leuven benef
Page 362 and 363: 336 Heren van de raad ander dat voo
Page 364 and 365: Heren ua7z de raad waaronder bijvoo
Page 366 and 367: 340 Heren van de raad teruggevonden
Page 368 and 369: 342 Heren van de raad aantal studen
Page 370 and 371: 344 Heren van de raad conclusie nog
Page 372 and 373: 346 Heren van de raad 1504-1507' en
Page 374 and 375: 348 Heren wan de raad Buscoducensis
Page 376 and 377: 350 Heren VUE de raad en ander leid
Page 378 and 379: 352 Heren van de raad percentage sc
Page 380 and 381: 354 Heren van de raad geweest, de g
Page 382 and 383: Heren van de raad lezen dat verrewe
Page 384 and 385: Heren van de raad lijn, waarvan de
Page 386 and 387: 360 Heren van de raad twee van de v
Page 388 and 389: deel van de academisch gevormde sec
Page 392 and 393: Elke samenleving bestaat uit groepe
Page 394 and 395: 368 Heren wan de raad periode gemid
Page 396 and 397: 370 Heren van de raad recruteringsg
Page 398 and 399: 3 72 Heren van de raad 1. proosten
Page 400 and 401: 3 74 Heren van de raad B-nr. 252 06
Page 402 and 403: 3 76 Hereiz van de raad evenwel pas
Page 404 and 405: 3 79 Heren van de rand alsoe inde m
Page 406 and 407: 380 Heren wan de raad kan. Wessel v
Page 408 and 409: 382 Heren van de raad gezworenen hu
Page 410 and 411: 3 84 Heren van de raad nadat hij aa
Page 412 and 413: Heren van de wad maaltijd bij zoude
Page 414 and 415: 388 Heren van de raad regelmatig ee
Page 416 and 417: 390 Heren van de raad die locatie z
Page 418 and 419: 392 Heren van de raad maaltijdcyclu
Page 420 and 421: 3 94 Heren van de rand hebben volda
Page 422 and 423: 396 Heren van de raad algemene univ
Page 424 and 425: 398 Heren van de raad peiljaar lede
Page 426 and 427: 400 Heren ualz de raad grens toch d
Page 428 and 429: Neren van de raad broederschapsmaal
Page 430 and 431: 404 Heren van de raad later geen pe
Page 432 and 433: Heren wan de raad kernleden: zeven
Page 434 and 435: Heren van de raam AFBEELDING 11. Po
Page 436 and 437: 410 Heren van de raad binnen 17 18
Page 438 and 439: 412 Heren van de raad De kern van d
Page 440 and 441:
414 Heren van de raad Hoewel de rol
Page 442 and 443:
416 Heren van de raad Leuven, al ve
Page 444 and 445:
The city of 's-Hertogenbosch was on
Page 446 and 447:
420 De heren van de rand 's-Hertoge
Page 449 and 450:
Voor een vijftal regeringsjaren, 14
Page 451 and 452:
Bijlage 1 A. Jan van Arkel E. Jan M
Page 453 and 454:
Bijlage 1 A. Jan van Viaderacken (1
Page 455 and 456:
Bijlage 1
Page 457 and 458:
A. Willen de Borchgreve (32) F. Arn
Page 459 and 460:
Bijlage 1 Roelof de Bever (21) \7/
Page 461 and 462:
Bijlage 1 ". A U;~VA,U~,,, wiivnmr.
Page 463 and 464:
Bijlage 1 .~- A. 8. D: E. Henrick B
Page 465 and 466:
Voor de vijf schepenstoelen tussen
Page 467 and 468:
Deel 111 van deze studie is grotend
Page 469 and 470:
Bijlage 3 1515 JanvanErp + 1516 151
Page 471 and 472:
Bijlage 3 t 7-1534' [l] SCHEPEN 152
Page 473 and 474:
Bijlage 3 449 12 PETER VA t 19-8-15
Page 475 and 476:
Bijlage 3 451 23 11-10-1519 t 13-4-
Page 477 and 478:
Bijlage 3 35 GOESSEN VAN BRECHT t 2
Page 479 and 480:
Bijlage 3 SY2 55; VAN SASSE VAN YSS
Page 481 and 482:
Bijlage 3 457 t 2-9-1526 [l] SECRET
Page 483 and 484:
Bijlage 3 459 van Grimbergen. Hij i
Page 485 and 486:
Bijlage 3 Blaarthem. VAN SASSE VAN
Page 487 and 488:
Bijlage 3 84 GOYAERT V t 1587 [i] S
Page 489 and 490:
Bijlage 3 [l] RENTMEESTER-IN-NAAM 1
Page 491 and 492:
Bijlage 3 467 063. [S] O: Boudewyn
Page 493 and 494:
Bijlage 3 469 t 1517 [l] SCHEPEN 14
Page 495 and 496:
Bijlage 3 471 SY2 381; BEELAERTS VA
Page 497 and 498:
Bijlage 3 473 " I 1518 t 13-5-1573
Page 499 and 500:
Bijlage 3 0 t 8-8-1521 [l] SCHEPEN
Page 501 and 502:
Bijlage 3 " 1506-1507 t 28-6-1570 t
Page 503 and 504:
Bijlage 3 4 79 " 1494-1497 t 17-1-1
Page 505 and 506:
180 NICOLAES V t voor 1587 [l] SCHE
Page 507 and 508:
Bijlage 3 483 111 SCHEPEN 1515. [2]
Page 509 and 510:
Bijlage 4 GAH OA B15 GAH OA B16 GAH
Page 511 and 512:
O schepen o schepen, overleden tijd
Page 513 and 514:
Bijlage 5 150 1 2 3 4 5 6 7 0123456
Page 515 and 516:
(3) uit hofkringen (?); hofzangers;
Page 517 and 518:
Bijlage 6 naam inschrijving Achelen
Page 519 and 520:
Bijlage 6 naam Bie, Henrick Herman
Page 521 and 522:
Bijlage 6 10 Cleve, Nicolaes van CL
Page 523 and 524:
Bijlage 6 naam Eyck, Gerit Gerit va
Page 525 and 526:
Bijlage 6 Heeren, Filips Peter Heze
Page 527 and 528:
Bijlage 6 naam inschrijving Lieshou
Page 529 and 530:
Bijlage 6 naam Noot, Henrick vander
Page 531 and 532:
naam Scaeck, Frederick Scarley, Jan
Page 533 and 534:
naam iiischrijving Veer, Everaert d
Page 535 and 536:
In deze index zijn personen en geog
Page 537 and 538:
Index Bergen, Heilwich van "R17 Ber
Page 539 and 540:
Index Breugel, Albert van "38 Breug
Page 541 and 542:
Index Deventer 399, "B192 Deventer,
Page 543 and 544:
Index 216, 217, 244, 245, 249, 255,
Page 545 and 546:
Hedel, Jan van (91, B196) 273, ' 92
Page 547 and 548:
Index Kemp, Jan "107 Kemp, Jan (108
Page 549 and 550:
Index 525 Maes, Henrick "R41 Mallan
Page 551 and 552:
Inden Oems, Jan "R49 Oems, Wouter (
Page 553 and 554:
Index 529 Rosalis, Jan "125 Rosalis
Page 555 and 556:
Index Tongerlo 400, "B225, "B295, "
Page 557 and 558:
Index Wyel, Johanna vanden "124 Wye
Page 559:
Errata pagina 8 pagina 3 1 pagina 8
show all

Heren van de Raad - Bossche Encyclopedie

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?