Cultuur, gewoon doen! - NSOB

3.2.3 Basisassumpties
Tot slot is er een diepliggende laag van cultuur, de basisassumpties, de grotendeels
onbewuste, vanzelfsprekendheden in een organisatie. Deze zijn lastiger te duiden dan de
waardeoriëntaties of de artefacten. Soms komt er in een interview met de mensen
opeens iets naar boven zoals blijkt uit onderstaande citaten.
Citaat uit interview: “Het steunpunt Publieksgericht Netwerk Management was gewoon al
een hele tijd bezig en op een gegeven moment wilden we gewoon een opdracht van het
bestuur, het hoort bij de cultuurverandering. En we kregen die opdracht niet, we kregen
„m gewoon niet.”
Citaat uit interview: “Mensen voelden zich bedreigd, altijd goed gedaan, dat verandering
als kritiek werd opgevat op de houding en werkwijze.”
Het voorwoord van het Ondernemingsplan is een voorbeeld van de technische,
gestructureerde/strak geleide organisatie en cultuurverandering. Het gaat om een
„spoorboekje‟ en „heldere afspraken en verantwoordelijkheden‟ e.d. Dat ademt helderheid
uit over wanneer wat wanneer van wie gevraagd wordt en ook een idee van een sterk
maakbare cultuurverandering. Deze maakbaarheidsgedachte maakt onderdeel uit van de
basisassumpties van Rijkswaterstaat. Immers, deze organisatie, moet al meer dan
tweehonderd jaar de natuur bedwingen om Nederland te beschermen!
3.3 Beleving in de organisatie
In de eerste paragraaf van dit hoofdstuk is het verhaal van de cultuurverandering binnen
Rijkswaterstaat beschreven. Het verhaal zoals het was bedoeld. De wijze waarop dit
verhaal „landt‟ binnen de organisatie, kan echter verschillen met het oorspronkelijk
bedoelde verhaal. Deze belevingen hebben wij uit interviews opgehaald en vervolgens
naar eigen inzicht geordend.
Tijdens de uitvoering van het Ondernemingsplan ontstond een duidelijke tegenverhaal.
Dit tegenverhaal heeft als kern de cultuurverandering en het afvloeien van een groot
aantal medewerkers. Het verhaal is als het verhaal Een nieuwe tent voor het
Bouwdienstcircus de wereld in gegaan.
Een nieuwe tent voor het Bouwdienstcircus, een grote verandering
Je weet vast niet wie Janus is, want hij is een heel gewone man, die helmaal niet opvalt. Toch
heeft Janus een bijzonder beroep. Hij is leeuwentemmer in het Bouwdienstcircus! Dat circus
bestaat al heel lang. Door de prachtige voorstellingen is het circus erg beroemd en komen er veel
mensen kijken. Maar binnenkort gaat er iets veranderen. De baas van het circus, de Directeur,
gaat een nieuwe tent kopen. Een kleinere tent.
De Directeur doet dat natuurlijk niet zomaar. Zijn baas (de Algemeen Directeur van Rijkswaterstaat
Entertainment) heeft tegen hem gezegd dat het Bouwdienstcircus anders georganiseerd moet
worden……. Maar het Bouwdienstcircus moet wel blijven zorgen voor mooie voorstellingen, want
the show must go on.
Ook in de diverse interviews komen de gespannen verhoudingen uit die tijd terug.
Citaat uit interview: “En een van de speerpunten van de vernieuwing was de manier van
inschakelen van de markt, dat hield verband met het uittreden van die mensen. De
Brienenoordbrug werd in alle detail beschreven tot op bouten en moeren niveau. Dat
werd nu min of meer dat er een brieffie werd geschreven naar het ingenieursbureau met
daar moet een brug komen en er rijden zoveel auto‟s over, veel plezier er mee. Dus al
dat volk dat die bouten en moeren zat te berekenen dat moest weg. En toen dat ging
gebeuren, dan denk je, nu gaan we iets doen waar geen weg meer terug is, dan moet je
doorpakken.”
24