Cultuur, gewoon doen! - NSOB

Citaat uit interview: “Ik stond er eerst sceptisch tegenover. Ik dacht deze bui waait wel
weer over, zoals alle andere buien ook overtrokken. De bui bleek redelijk hardnekkig te
zijn.”
Citaat uit interview: “Als je 211 jaar bestaat en je hebt het 200 jaar op dezelfde manier
gedaan en je moet het dan opeens anders gaan doen, dat kost effe voordat dat een feit
is.”
Op 31 december 2005 werd voor het eerst het Postbus 51 spotje over de veranderingen
binnen Rijkswaterstaat uitgezonden. Dit ging over het project Groot Onderhoud. Het
project was een grote inhaalslag aan onderhoudswerkzaamheden aan de wegen. Hiermee
werd zowel naar Rijkswaterstaat als naar de omgeving/maatschappij de „sense of
urgency‟ benadrukt van het Ondernemingsplan dat nu ongeveer een jaar op weg was.
Citaat uit interview: “Op oudejaarsavond 2005 was de eerste uitzending van het eerste
spotje. Ja, de dienst moet wel zien dat het echt gaat gebeuren. Dit was het effect van het
spotje.”
In alle interviews kwam naar voren dat de urgentie binnen de organisatie pas echt
gevoeld werd na „Black Monday‟. „Black Monday‟ was een bijeenkomst begin 2006 waar
het bestuur het management van alle directies de mantel uitveegde over de niet
voortvarende manier waarop directies de uitvoering van Groot Onderhoud aanpakte.
Deze manier van aanspreken was voor veel mensen een schok maar was een direct
gevolg van de (nieuwe) manier van werken die Bert Keijts voorstond.
In het begin van het Ondernemingsplan zijn een groot aantal medewerkers van 57+ jaar
gevraagd om vervroegd uit dienst te treden. Hierdoor zijn er circa 2500 medewerkers
vertrokken waardoor er volgens sommigen sprake was van een “braindrain”. Ondermeer
door de snelle krimp, werd gedurende de uitvoering van het Ondernemingsplan duidelijk
dat er in de organisatie een onbalans geslopen is. Er ontstond een mismatch tussen de
gewenste werkzaamheden en benodigd personeel. Naast de zichtbare verkleining van de
organisatie en de veel gehoorde uitspraak „meer doen met minder mensen‟ ging de
cultuurverandering in een groot aantal kleine stappen. Deze stappen werden ondersteund
met de inzet van groot aantal instrumenten en middelen.
Citaat uit interview: “Voor een cultuurverandering moet je een lange weg bewandelen.
We gaan op deze weg met kleine stapjes vooruit.”
In de maatschappij zorgt de bouwfraude voor veel verontwaardiging. Dat leidde tot grote
veranderingen in de relatie tussen Rijkswaterstaat en bouwbedrijven. Waar er voorheen
intensief overleg en samenwerking (en meer) aan de orde was, werd nu bijkans een
compleet contactverbod opgelegd en andere vormen van contractering neergezet. Samen
met de andere maatschappelijke ontwikkelingen gaf dit de urgentie aan het
veranderingsproces.„Markt tenzij‟ leverde veel discussie op binnen Rijkswaterstaat zoals
onderstaande citaten laten zien.
Citaat uit interview: “Markt tenzij hadden we op hoofdlijnen beschreven, maar hoe het
precies moest wisten toen we toen nog niet.”
Citaat uit interview: “De redenen waren dat we te log en te duur waren. Ze hadden ook
het idee dat de manier waarop we met de markt omgingen ook te duur was (nu zijn we
volgens mij veel meer kwijt, maar dat is maar een gevoel hoor). De politieke stroming
was dat de overheid zo min mogelijk zelf moest doen. Dus maximaal de markt tenzij,
alleen wanneer het echt fout zou gaan, dan zouden we het zelf blijven doen.”
Citaat uit interview:“Dan heb je „markt tenzij‟, daar moet je echt veel energie in steken
om dat goed te vertellen. Wat ik mooi vind dat als je daar mee begint, creëer je
gigantische verwarring, ik kon het niet altijd exact goed vertellen, dan zie je gelukkig
25