Cultuur, gewoon doen! - NSOB

ondernemerschap en bovenal klantgerichtheid. Alleen al de trajecten die door de
rijksoverheid de afgelopen 10 jaar zijn ingezet hebben in totaal meer dan 35 miljoen
euro gekost.
Het centrale thema van dit onderzoek betreft de analyse van
cultuurveranderingstrajecten bij Rijkswaterstaat, de uitvoeringsorganisatie van het
Ministerie van Verkeer en Waterstaat en de provincie Utrecht. De redenen waarom juist
voor deze twee organisaties is gekozen, worden in de komende paragrafen besproken
evenals een korte toelichting op de context van de organisaties.
1.2 Onderwerpkeuze
Bij de keuze voor cultuurtrajecten of -programma‟s hebben de volgende criteria een rol
gespeeld:
Aansprekende en verschillende cultuurtrajecten die naar de mening van de
onderzoekers interessant zijn om er gedurende vier maanden intensief aan te
werken;
Actualiteitswaarde van de cultuurtrajecten;
Beschikbaarheid van materiaal (op papier) en te interviewen personen
(toegankelijkheid tot cultuurveranderingstrajecten bepalen mede de diepgang van
het onderzoek);
Wat betreft reikwijdte is gekozen voor twee organisaties. Voorkeur gaat uit naar
een compact onderzoek met diepgang bij twee organisaties in plaats van een
breed, meer globaal onderzoek bij drie of meer organisaties;
Ruime spiegelmogelijkheden op dit moment of in recent verleden doordat een
aantal onderzoekers werkzaam zijn bij de te onderzoeken organisaties;
Mogelijkheid van participatieve observaties door onderzoekers;
And last but not least, de fysieke bereikbaarheid van de organisaties voor de
onderzoekers.
Op basis van de criteria en de achtergrond van de onderzoekers is gekozen voor het
onderzoeken en vergelijken van twee cultuurveranderingstrajecten bij de overheid.
Binnen de ateliergroep is de ervaring en kennis van het cultuurveranderingstraject bij
Rijkswaterstaat goed vertegenwoordigd (drie fellows zijn werkzaam (geweest) bij de
Rijkswaterstaat). Naast het cultuurtraject bij Rijkswaterstaat hebben we gezocht naar
een cultuurtraject bij een andere overheid. Zowel diverse provincies als gemeenten zijn
de revue gepasseerd. Gekozen is voor een cultuurtraject bij de provincie Utrecht. Dit
traject besloeg een vergelijkbare periode als dat van Rijkswaterstaat. Doorslaggevend bij
deze keuze is geweest dat van de provincielaag in het openbaar bestuur specifieke kennis
bij de onderzoekers aanwezig is. Er zijn namelijk twee onderzoekers uit de ateliergroep
werkzaam bij een provincie.
De vergelijking tussen beide trajecten is interessant vanwege de aard van de
organisaties en de wijze waarop de cultuurtrajecten vorm hebben gekregen.
Rijkswaterstaat is, alhoewel onderdeel van de rijksoverheid, een uitvoeringsorganisatie
terwijl bij de provincie een sterke politiek-bestuurlijke kant heeft, naast uitvoering. En
tijdens een eerste bespreking van de trajecten, leken ze op een verschillende manieren
te zijn vormgegeven. Onze onderzoeksvragen gaan in op deze verschillen en het
mogelijke effect ervan op het cultuurveranderingstraject.
De cultuurveranderingstrajecten bij Rijkswaterstaat en de provincie Utrecht zijn een
aantal jaren geleden gestart en lopen nog steeds. Hiermee hebben deze twee trajecten
voldoende actualiteitswaarde. Ook is er van beide trajecten voldoende
onderzoeksmateriaal beschikbaar, van het Rijkswaterstaat cultuurveranderingstraject
zelfs zeer veel. Recentelijk is een boek uitgebracht over Rijkswaterstaat met de titel
Veranderend getij (Metze, 2010). Voor dit onderzoek hebben we dankbaar gebruik
gemaakt van het boek van Metze. Dit onderzoek is aanvullend daar er een andere
doorsnede uit de organisatie is geïnterviewd.
8