Dertien doelen in een dozijn - Taalunieversum

Concretiseringen
Kleuteronderwijs - Groep 1/2 van de basisschool
(1) De juf bekijkt het prentenboek Wat fijn om een eend te zijn van Joan Rankin. Het boek zal haar vijfjarige
kleuters zeker aanspreken. Ze vinden het waarschijnlijk grappig en spannend, maar het is ook een pittig
prentenboek. Het is een stapelverhaal waarin geleidelijk aan in tekening en tekst duidelijk wordt dat er een
vos beschreven wordt. Het is geschreven in erg poëtische taal (beeldend taalgebruik) zoals ‘ze waggelde
vrolijk langs het slingerpad’, die vaak typografisch (slingerend geschreven) wordt verduidelijkt. Door het
repetitieve karakter wordt de beschrijving van de vos naar het einde toe vrij lang: Meneer-Harige-Poten-
Lange-Staart-Spitse-Snuit-Roze-Tong. De juf gaat daarom het verhaal in een kleine groep voorlezen zodat
de kleuters de prenten en de typografische verduidelijkingen ook goed kunnen zien. Ze besluit om zich
letterlijk te houden aan de tekst uit het boek, maar daarrond nog heel wat verduidelijkende vragen aan de
kleuters te stellen. De juf leest het prentenboek voor zoals ze het voorbereid heeft. Ze merkt dat de kinderen
het boek toch beter kunnen volgen dan ze ingeschat had en besluit daarom niet te veel verduidelijkende
vragen te stellen en het verhaal voor zich te laten spreken.
(2) Terwijl de juf het prentenboek Een ijsbeer in de tropen voorleest, merkt ze dat een aantal kinderen er
niet bij betrokken is. Ze besluit om die kleuters later apart te nemen en het verhaal opnieuw in een kleine
groep op een interactieve wijze voor te lezen. Maar eerst zal ze die kleuters via een activiteit wat meer voor-
bereiden op de kennis van de wereld die het prentenboek veronderstelt, onder andere het contrast tussen de
Noordpool en de tropen.
laGer onderwijs - Midden- en bovenbouw van de basisschool
(1) De leraar beoordeelt of de boekjes die in het kader van een themaweek naar de school opgestuurd zijn,
bruikbaar zijn in zijn klas. Hij beoordeelt de toegankelijkheid van de teksten en gaat na of de vaktaal die in
de boekjes aan bod komt, wel geschikt en relevant is voor zijn leerlingen.
(2) De leraar bekijkt of de informatieve cd-rom die geschikt zou moeten zijn voor de leeftijdsgroep 7-12 jaar, ook
effectief geschikt is voor de 11-12 jarigen in zijn klas. Is de cd-rom niet te gemakkelijk voor zijn leerlingen?
(3) De leraar oordeelt dat een tekst over cactussen uit de methode wereldoriëntatie voor het derde leerjaar/
groep 5 toch wat moeilijk is. Zo bevat de tekst een aantal complexe en impliciete verbanden. Bijvoorbeeld:
Heel wat cactussen zijn een beetje geribbeld. Daardoor kunnen ze wat uitzetten als ze een voorraad water
opnemen. Dan gaan de ribbels weg. Als er weinig vocht is, krimpen en rimpelen ze weer.
Hij besluit daarom tot een aantal extra ingrepen in zijn lesvoorbereiding. Hij toont een videofragment
waarop leerlingen versneld cactussen zien uitzetten door opname van water en inkrimpen door verlies van
water. Op die manier kunnen ze zich voorstellen wat in de tekst talig staat uitgelegd. Ook formuleert de
leraar een leesopdracht die de leerlingen de tekst actiever doet verwerken en die focust op wat de leerlingen
uit de tekst moeten onthouden. Deze leesopdracht laat hij in heterogene groepjes uitvoeren.
Dertien doelen in een dozijn