Dertien doelen in een dozijn - Taalunieversum

Doelstelling 5:
een uiteenzetting geven met
schriftelijke ondersteuning
Soms is een uiteenzetting het meest efficiënte middel om een bepaald doel te bereiken.
Daarom geeft de leraar op goed gekozen momenten een uiteenzetting over onderwerpen die
zich daarvoor lenen. Een uiteenzetting kan sterk in tijdsduur variëren. Het kan zijn dat de
leerlingen geïnformeerd moeten worden, bijvoorbeeld over de opbouw van een verhaal dat
als poppenkastspel is gespeeld, over de kringloop van het water, over de manier waarop de
oppervlakte van een driehoek met een rechte hoek kan worden berekend. De leraar kan een
uitleg geven bij de projectie van dia’s of uitleggen dat uitgeademde lucht veel koolstofdioxide
bevat en dat demonstreren door uitgeademde lucht door kalkwater te leiden. De uitleg van
de leraar kan ook een korte begripsverheldering omvatten. Een uiteenzetting geeft de leraar
ook om zijn leerlingen ergens van te overtuigen, of om hen aan te zetten tot actie. Vaak
ondersteunt hij zo’n mondelinge uiteenzetting visueel of schriftelijk met een bordschema,
een maquette, overheadsheets of misschien een PowerPoint-presentatie.
Kenmerk van een uiteenzetting is dat de leraar aan het woord is, en de leerling luistert. Toch
is het bij het uitleggen van groot belang dat de leraar de leerlingen actief bij de uitleg betrekt
door hen aan het (mee)denken te zetten, door aan te sluiten bij relevante voorkennis,… Dit
kan onder andere door binnen de uiteenzetting een variatie aan interactieve werkvormen in
te bouwen: gesprekken in de grote en kleine groep, opdrachten voor tweetallen,… De leraar
moet ook zodanig spreken dat de leerlingen de uiteenzetting begrijpen en er eventueel iets
mee gaan doen. De leraar analyseert welke situatie zich leent voor een uiteenzetting. Hij schat
in wat er nodig is om de uiteenzetting te geven. Hij oriënteert zich op de inhoud en analyseert
wat er aan de orde moet komen. Hij kan hoofd- en bijzaken onderscheiden, houdt de hoofdlijn
van zijn uiteenzetting vast en op het juiste moment vat hij samen of trekt hij conclusies.
Hij kan de uitleg afstemmen op het niveau van de luisteraar en controleert of het uitgelegde
begrepen is.
Oké - om met de deur in huis te vallen. Vervloekingen. Die zijn er in allerlei soorten en
maten. Volgens het Ministerie van Toverkunst mag ik jullie eigenlijk alleen de verdedigingsvloeken
leren en moet ik het daarbij laten. Ik mag jullie pas Illegale Duistere vloeken
tonen als jullie in het zesde jaar zijn. Jullie tere kinderzieltjes zouden dat anders niet
aankunnen. Gelukkig heeft Perkamentus een hogere dunk van jullie. Hij denkt dat jullie
er best tegen kunnen en ik zeg altijd: hoe eerder je weet waarmee je geconfronteerd kunt
worden, hoe beter. Hoe moet je je verdedigen tegen iets wat je nooit gezien hebt? Als een
tovenaar op het punt staat een illegale vloek uit te spreken, zegt hij heus niet vooraf wat
hij gaat doen. Hij wacht niet netjes en beleefd tot jij klaar bent. Nee, ik wil dat jullie op
alles voorbereid zijn. Ik wil dat jullie constant alert en waakzaam zijn. Ik wil dat u dat
ding weglegt als ik aan het woord ben, juffrouw Broom.
Dertien doelen in een dozijn
(Uit: J.K. Rowling, Harry Potter en de vuurbeker, p 164.)