Het gewone en het bijzondere - Trimbos-instituut

at rond de GGZ. De resultaten pleitten voor een grotere aandacht voor levensverhalen,
wat tot een diversiteitsopvatting over psychose zou kunnen leiden. De maatschappij
heeft een taak te voorkomen dat de aansluiting met mensen met deze ervaringen zoekraakt.
Los van de inhoudelijke waarde van het onderzoek, verwachten wij dat dit onderzoek ook
waarde heeft op methodologisch vlak. De methode van het uitgevoerde onderzoek (diepte-interviews)
is adequaat gebleken in het onderzoeken van ervaringskennis van succesvolle
zorgmijders. Daarbij is het wel belangrijk gebleken ons bewust te zijn van een aantal
valkuilen. De resultaten laten zien dat onderzoek vaak vanuit een bepaalde opvatting
over 'succesvol bestaan' vertrekt die niet altijd aan hoeft te sluiten bij de opvattingen van
respondenten daarover. De verhalen die aan onderzoekers worden gepresenteerd hebben
bovendien lang niet altijd een lineair karakter, waardoor het abstraheren van overdraagbare
kennis bemoeilijkt wordt. De resultaten kunnen bijdragen aan de theoretische reflectie
op de manieren waarop ervaringskennis kan worden onderzocht en toegepast.
10.4 Implicaties voor disability studies
Het uitgevoerde onderzoek is explorerend van aard en het zou te vroeg zijn om daar implicaties
aan te verbinden met betrekking tot het vakgebied disability studies. Wel kunnen
op basis van de resultaten een aantal vragen worden geformuleerd die mogelijk voor
disability studies van belang zijn.
De plek van psychische beperkingen binnen disability studies
Hoewel het woord 'disability', synoniem staat voor onvermogen en vaak in het Nederlands
wordt vertaald naar het begrip 'beperking', is het concept disability veel breder. Het
is een dynamisch concept waarbij het niet uitsluitend een persoonskenmerk is maar een
maatschappelijk verschijnsel. Net zoals binnen de herstelbeweging kijkt disability studies
kritisch naar de rol van de maatschappij en de gezondheidszorg en het in stand houden
van dichotomieën tussen 'normalen' en 'afwijkenden'. In beide kringen wordt gepleit voor
een verschuiving in machtsbalans en voor het centraal stellen van de mens en zijn interactie
met de maatschappelijke context.
Psychische 'beperkingen' krijgen net zoals zintuiglijke, fysieke en andere beperkingen
een plaats binnen het domein van disability studies. Een van de doelen van disability
studies is het onderzoeken van parallellen tussen verschillende vormen van 'niet normaal'
zijn. Toch kan de vraag worden opgeworpen wanneer er binnen disability studies wel en
niet vanuit een cross-disability perspectief moet/kan worden gekeken. Binnen de herstelbeweging
is het niet vanzelfsprekend dat men zich thuisvoelt bij de term 'disability'. Ook
de respondenten refereerden, op een enkele uitzondering na, niet aan dit begrip. Sommigen
hadden er zelfs weerstand tegen omdat zij de bijzondere zintuiglijke ervaringen
niet als een (opgelegde dan wel intrinsieke) beperking ervaren. Is dit een semantische
kwestie (wanneer past het woord 'disability' wel en wanneer past het niet bij mensen met
bijvoorbeeld bijzondere zintuiglijke ervaringen), of zijn er ook inhoudelijke redenen
waarom het samennemen van verschillende soorten beperkingen problematisch is? Hoe
verhoudt zich bijvoorbeeld de plastische, continue definitie van psychische verschijnselen
tot het (schijnbare) dualisme tussen beperkt en niet beperkt zijn? Wanneer is welke insteek
vruchtbaar?
TRIMBOS-INSTITUUT 115