Het gewone en het bijzondere - Trimbos-instituut

vierde variant, namelijk een integratie of overstijgen van beide werelden. Succes wordt
dan gerelateerd aan de verandering van beeldvorming of systemen, het bijdragen aan
een diversiteit in normaal zijn, of maatschappelijke erkenning van/ruimte voor ieders
kwetsbare en krachtige kanten (zie ook Kal, 2010) los van de normaal/niet normaal discussie.
De vraag of je naar normaliteit streeft of niet doet er in feite niet meer toe wanneer
je ervan uitgaat dat ieder mens normale en gekke kanten heeft, krachtige en
kwetsbare. Het streven wordt dan aansluiting met jezelf te blijven houden (inclusief de
bijzondere zintuiglijke ervaringen) terwijl je tegelijkertijd ook aansluiting houdt met anderen/de
maatschappij, zonder de ene of andere behoefte te moeten ontkennen of verbergen.
Anders gezegd: aansluiting zoeken zonder jezelf te verliezen; jezelf zijn zonder
maatschappelijke rollen te verliezen. Aspecten hiervan zien we terug in verhalen van Leonie,
Carola en Ben.
Voor Carola zitten haar ambities vooral in haar werk als ervaringsdeskundige, waarbij ze
als doel heeft een bijdrage te leveren aan een substantiële verandering in de GGZ. In
haar leven is er dus openheid omtrent de bijzondere zintuiglijke ervaringen en probeert
zij met haar ervaringskennis verandering te bewerkstelligen. Door 'het bijzondere' als
normaal te beschouwen en er iets mee te doen binnen het reguliere systeem, daagt ze
de normen van normaliteit als het ware uit en draagt ze bij aan een verruiming van
denkkaders.
Ben vertelt dat hij pleit voor een hele andere manier van kijken naar psychiatrische
symptomen. Hij is van mening dat het belangrijk is om te kijken wat dingen met je doen,
los van de vraag of je iets als 'ziek' of 'niet-ziek' gedrag moet bestempelen. Naar jezelf
kijken vanuit een idee van 'heelheid' is een manier om de hele normaal versus afwijkenddiscussie
te overstijgen.
5.3 Bevorderende en belemmerende factoren
Alle geïnterviewden beschouwen hun eigen leven op hun eigen manier als succesvol (dat
was immers ook een van de selectiecriteria). Ze baseerden dat op de dingen die ze reeds
bereikt hadden, gekoppeld aan hun idee over het al dan niet willen nastreven van normaliteit.
Voor iedere geïnterviewde had dat succesgevoel daarom weer een andere basis,
wat kon variëren van: ‘niet opgenomen zijn’ tot ‘de bijzondere zintuiglijke ervaringen
weten te overwinnen’ en alle mogelijke tussenvormen.
Toch werd in elk gesprek duidelijk dat een ‘succesvol bestaan’ niet iets statisch is, iets
wat je bereikt waarna je kan gaan genieten ervan. Nee, iedere geïnterviewde sprak zowel
over wat er bereikt is als over wat hij/zij nog bereiken wil. Dat kon ook weer variëren van
‘een dag geluk’ (Margreet) tot ‘de GGZ/ maatschappij’ veranderen (Carola).
De verhalen representeren als het ware allemaal het onderweg zijn naar een succesvol
bestaan. Hierbij komen niet alleen bereikte en gewenste aspecten aan bod maar ook bevorderende
en belemmerende factoren. Er zijn veel uiteenlopende bevorderende elementen
die worden genoemd zoals: kansen krijgen, serieus genomen worden, afleiding, vrijheid
/ weinig stress op werk en school, flexibele werkgever, sociale status hebben, in een
artistieke omgeving verkeren, in een rustige omgeving wonen, zomerseizoen, zelf het de
mensen in je omgeving vertellen, doorzettingsvermogen hebben. Maar het belang van
een goed vangnet lijkt voor bijna iedereen op de voorgrond te staan: een steunende omgeving,
lieve mensen ontmoeten, als persoon erkend worden, ouders die je in de juiste
TRIMBOS-INSTITUUT 57