Het gewone en het bijzondere - Trimbos-instituut

Herstel als iets bijzonders en iets gewoons
Enerzijds is herstel heel persoonlijk. Ieder persoon moet zijn eigen gebruiksaanwijzing
leren kennen als een proces dat zoals gezegd met spanningen gepaard gaat en tijd kost.
Maar door dat ontdekken van die eigen gebruiksaanwijzing, wat in feite hetgeen is dat
iemand bijzonder maakt, kan men de persoonlijke risicofactoren en triggers steeds beter
herkennen om er vervolgens op te anticiperen.
Anderzijds betekent herstel echt niet alleen maar triggers monitoren. Het houdt ook
´gewoon leven´ in. De deelnemers van de focusgroep zien het herstel net zo zeer als een
proces dat elk persoon doormaakt. Immers, ieder mens maakt gebruik van strategieën,
zoals het verbinden met anderen, deelnemen aan het werk, activiteiten, sport en netwerken
en het vinden van een balans, om om te gaan met het leven. Het gaat over het omgaan
met het leven en de tegenslagen. 'Door het zo te zien, wordt het iets gewoons. Iets
normaals'.
Herstel en het overwinnen van tegenstellingen
Uit de verhalen komt naar voren dat de manier waarop je over jezelf, je leven, je bijzondere
zintuiglijke ervaringen denkt, niet statisch is. Het fluctueert en daarmee verandert
de inhoud en richting van een herstelproces ook voortdurend. Soms is normaliteit je doel,
soms juist het afzetten tegen normaliteit. Op sommige momenten wil je alles van de ervaringen
weten en begrijpen, op sommige momenten negeer je het. Soms kun je het
zien als iets waar je wat aan hebt, soms is het puur overleven. Herstel is (op metaniveau)
dus eerder een overstijgen of integreren van de tegenstellingen en fluctuaties die
zo eigen zijn aan het proces; het stapje voor stapje zoeken naar een integratie van de
‘gekte’ en de ‘normaliteit’; een balans vinden in het leven door zowel aansluiting te houden
met individualiteit als met de normaliteit. Er niet in opgaan maar het ook niet wegduwen.
Dit leidt tot een definitie van herstel waarbij men manieren vindt om het anders zijn / de
eigenheid te verbinden met de normaliteit en de bredere maatschappij. Daarmee kunnen
de grenzen van afwijkend en normaal worden uitgedaagd maar blijft de aansluiting met
de maatschappij behouden. Herstel gaat dan om het persoonlijke proces van ruimte vinden
en maken in de maatschappij voor je eigen individualiteit. De eigen gekheid op een
bepaalde wijze leren accepteren maar ook door anderen geaccepteerd worden en acceptatie
eisen, zijn daarbij noodzakelijk.
8.5 Samenvattend
Geen van de respondenten van de diepte-interviews refereerde letterlijk aan het begrip
‘herstel' en toch zeggen de resultaten van de diepte-interviews wel degelijk iets daarover.
De resultaten sluiten aan bij diverse herstelopvattingen. De resultaten gaan voorbij
een geïndividualiseerd beeld over herstel. Vooral de gelaagdheid van herstel komt in de
resultaten naar voren. Dit onderstreept het pleidooi van de herstelbeweging om naar de
gehele mens te kijken.
Uit de resultaten zijn verschillende lessen over herstel te trekken. Ten eerste komt naar
voren dat herstel een praktische en existentiële dimensie heeft. Deze zijn met elkaar
verweven wat gevolgen heeft voor de overdraagbaarheid van strategieën. Of een strate-
TRIMBOS-INSTITUUT 97