Het gewone en het bijzondere - Trimbos-instituut

Succesvol is dat je een goede kwaliteit van leven hebt. Langzamerhand leer je
leven met je ziek zijn met je disabilities zoals jij dat straks noemde. Met je
stemmen, met je psychoses, met je wanen. En dat je dan toch een hoge kwaliteit
van leven hebt waarin je voldoende andere mensen ziet, waarin je dingen
kunt doen die je zelf wilt.
- Joop -
Genieten, gelukkig zijn
Tot slot, zien we in de verhalen terug dat genieten en gelukkig zijn aspecten zijn van
succesvol leven. Dan hebben we het niet over grote zaken zoals zelfstandigheid, erkenning
en maatschappelijke rollen vervullen maar over simpele, kleine dingen. Het zonnetje
buiten, de bomen, mensen om je heen. Leonie bijvoorbeeld vertelt dat ze daar ontzettend
van kan genieten. Het gaat goed met haar, dat had ze twee jaar geleden niet gedacht.
Het meemaken van moeilijke tijden kan ervoor zorgen dat je je veel bewuster
wordt van het feit als het goed met je gaat, vertelt ook Irene. Door tegenslagen te overwinnen,
leer je het leven meer te waarderen.
5.2 Wel of niet streven naar normaliteit
In de verhalen van de respondenten zien we de in §5.1 benoemde aspecten van succesvol
bestaan in vele verschillende gedaanten terugkomen. De precieze invulling ervan lijkt
samen te hangen met de mate waarin iemand gericht is op / streeft naar ‘normaliteit’.
Volgens Oliver (1990) heeft de macht en dominantie van de medische professie als gevolg
dat herstel van normaliteit - hetgeen de grote massa als normaal beschouwt - de
norm van succes wordt. Veel interventies zijn dan ook daarop gericht. Echter, volgens
Oliver verwerpen mensen met beperkingen deze normaliteitsdwang in de maatschappij in
toenemende mate en ook de reeks professionele activiteiten die dit moeten bewerkstelligen.
De maatschappij moet veranderen, niet de individuen, is het geluid. Dit is een proces
van politieke empowerment en niet van geïndividualiseerde behandeling en interventie
die door de medische wereld worden geleverd. Mensen met beperkingen eisen in de
samenleving geaccepteerd te worden.
In de verhalen van succesvolle zorgmijders is er wel degelijk een relatie te ontdekken
tussen opvattingen over succes en de norm van normaliteit, maar die krijgt een iets ander
karakter dan in de analyse van Oliver. We zien twee manieren waarop respondenten
zich tot die normaliteit verhouden:
- Mensen die succes koppelen aan normaliteit, maar niet zozeer omdat dat wordt 'opgelegd’
maar omdat er een oprechte behoefte bestaat om aansluiting en erkenning te
vinden binnen de reguliere maatschappij, ook als dat het ontkennen of onderdrukken
van de eigen bijzondere zintuiglijke ervaringen betekent.
- Mensen die succes koppelen aan eigenheid & kwaliteit van bestaan, maar niet altijd
omdat ze de normen van normaliteit letterlijk ter discussie stellen maar meer omdat
zij voor zichzelf tot de conclusie zijn gekomen dat een streven naar normaliteit niet
zinvol of gewoonweg niet haalbaar is.
Anders gezegd, er zijn mensen die duidelijk gericht zijn op meedraaien en anderen die
juist niet zo nodig ‘normaal’ hoeven te zijn of waarvoor dat geen optie is. Waar de eersten
– ondanks de bijzondere zintuiglijke ervaringen - in alles wat ze doen proberen mee
TRIMBOS-INSTITUUT 51