Het gewone en het bijzondere - Trimbos-instituut
Het gewone en het bijzondere - Trimbos-instituut
Het gewone en het bijzondere - Trimbos-instituut
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Sam<strong>en</strong>vatting<br />
Dit verslag beschrijft e<strong>en</strong> onderzoek naar ervaringsk<strong>en</strong>nis van succesvolle zorgmijders<br />
dat is uitgevoerd in opdracht van disability studies / ZonMw. <strong>Het</strong> onderzoek richtte zich<br />
op k<strong>en</strong>nis die handvatt<strong>en</strong> geeft om op zinvolle wijze met <strong>bijzondere</strong> zintuiglijke verschijnsel<strong>en</strong><br />
te lev<strong>en</strong> <strong>en</strong> deel uit te kunn<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> van de sam<strong>en</strong>leving. De resultat<strong>en</strong> zijn van<br />
belang voor de herstelbeweging maar gev<strong>en</strong> ook inhoudelijke <strong>en</strong> methodologische k<strong>en</strong>nis<br />
voor <strong>het</strong> onderzoek naar ervaringsk<strong>en</strong>nis in <strong>het</strong> kader van disability studies <strong>en</strong> daarbuit<strong>en</strong>.<br />
Aan de basis lag de vraag hoe m<strong>en</strong>s<strong>en</strong>, die te mak<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> met 'psychotische' ervaring<strong>en</strong>,<br />
erin slag<strong>en</strong> succesvol in <strong>het</strong> lev<strong>en</strong> te staan <strong>en</strong> vooral hoe ze dit do<strong>en</strong> wanneer ze<br />
niet in de context van de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) verker<strong>en</strong>. We ging<strong>en</strong> op<br />
zoek naar ervaringsverhal<strong>en</strong> die niet gekaderd zijn in <strong>het</strong> medisch model <strong>en</strong> niet gekleurd<br />
zijn door (stigmatiser<strong>en</strong>de) zorgervaring<strong>en</strong>.<br />
De resultat<strong>en</strong> lat<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> dat m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> die <strong>bijzondere</strong> zintuiglijke ervaring<strong>en</strong> meemak<strong>en</strong>,<br />
zoals stemm<strong>en</strong> hor<strong>en</strong> <strong>en</strong> visuele gewaarwording<strong>en</strong> of wan<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>, niet per definitie<br />
ziek of hulpbehoev<strong>en</strong>d zijn. Succesvolle zorgmijders houd<strong>en</strong> <strong>het</strong> contact met de GGZ <strong>het</strong><br />
liefst zo beperkt mogelijk <strong>en</strong> b<strong>en</strong>oem<strong>en</strong> de ervaring<strong>en</strong> lang niet altijd als 'psychotisch'.<br />
De ervaring<strong>en</strong> word<strong>en</strong> door h<strong>en</strong> bijvoorbeeld betiteld als e<strong>en</strong> help<strong>en</strong>de stem, e<strong>en</strong> s<strong>en</strong>sitiviteit,<br />
e<strong>en</strong> paranormale ervaring, exc<strong>en</strong>triek of hyperintellig<strong>en</strong>t gedrag, e<strong>en</strong> boetedo<strong>en</strong>ing<br />
of e<strong>en</strong> veilige wereld om in terug te trekk<strong>en</strong>.<br />
De resultat<strong>en</strong> lat<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> dat <strong>het</strong> mogelijk is om e<strong>en</strong> - naar eig<strong>en</strong> idee - succesvol bestaan<br />
op te bouw<strong>en</strong> ondanks of dankzij <strong>bijzondere</strong> zintuiglijke ervaring<strong>en</strong>. <strong>Het</strong> geconfronteerd<br />
word<strong>en</strong> met dergelijke ervaring<strong>en</strong> impliceert e<strong>en</strong> actieve zoektocht naar manier<strong>en</strong> om<br />
e<strong>en</strong> plek te gev<strong>en</strong> aan de ervaring<strong>en</strong> <strong>en</strong> zo goed als <strong>het</strong> gaat te participer<strong>en</strong> in de sam<strong>en</strong>leving.<br />
<strong>Het</strong> gaat daarbij om <strong>het</strong> opbouw<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> lev<strong>en</strong> dat haalbaar, mogelijk <strong>en</strong> zinvol<br />
is. Succesvolle zorgmijders do<strong>en</strong> dit op verschill<strong>en</strong>de wijz<strong>en</strong>. Sommig<strong>en</strong> strev<strong>en</strong> heel duidelijk<br />
naar normaliteit maar niet iedere<strong>en</strong> kan <strong>en</strong> wil normaal zijn <strong>en</strong> bij 'de grote massa'<br />
hor<strong>en</strong>. Ook e<strong>en</strong> succesvol bestaan in e<strong>en</strong> niche van de maatschappij kan <strong>het</strong> strev<strong>en</strong> zijn.<br />
<strong>Het</strong> zelf zoek<strong>en</strong> naar antwoord<strong>en</strong> <strong>en</strong> strategieën, los van GGZ, is voor h<strong>en</strong> e<strong>en</strong> belangrijke<br />
waarde voor succesvol lev<strong>en</strong>.<br />
Succesvolle zorgmijders beschikk<strong>en</strong> over e<strong>en</strong> brede ervaringsk<strong>en</strong>nis met praktische <strong>en</strong><br />
exist<strong>en</strong>tiële kant<strong>en</strong>. Praktische strategieën die succesvolle zorgmijders toepass<strong>en</strong> zijn<br />
<strong>en</strong>erzijds gericht op <strong>het</strong> hanter<strong>en</strong> van de <strong>bijzondere</strong> zintuiglijke ervaring<strong>en</strong>. Dat zijn strategieën<br />
als: zich distantiër<strong>en</strong> van de ervaring<strong>en</strong>, focus verplaats<strong>en</strong>, verklaring zoek<strong>en</strong>,<br />
ermee communicer<strong>en</strong>, filter<strong>en</strong> / toets<strong>en</strong>, gedacht<strong>en</strong> omdraai<strong>en</strong>, regie opeis<strong>en</strong>, triggers<br />
ler<strong>en</strong> herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong>, zelfanalyse <strong>en</strong> zoek<strong>en</strong> naar actieve acceptatie. Anderzijds zijn praktische<br />
strategieën gericht op overlev<strong>en</strong> of kwaliteit van lev<strong>en</strong>: er wel of juist niet over prat<strong>en</strong>,<br />
dagstructuur creër<strong>en</strong>, 'normale' ding<strong>en</strong> do<strong>en</strong>, prikkels doser<strong>en</strong>, lichaamswerk, artistieke<br />
activiteit<strong>en</strong>, dier<strong>en</strong> <strong>en</strong> knuffels, hulp zoek<strong>en</strong> als <strong>het</strong> nodig is, alternatieve g<strong>en</strong>eeswijz<strong>en</strong>,<br />
sociale contact<strong>en</strong>, (vrijwilligers)werk, humor <strong>en</strong> relativering, zingeving, religie <strong>en</strong><br />
spiritualiteit.<br />
TRIMBOS-INSTITUUT 7
Change language