Download PDF (Dutch) - Future Ideas

9.2 Dynamiek van TIS “fosfor run-off management”: het proces
Eerst wordt in deze paragraaf de ontwikkeling van het TIS “fosfor run-off management”
geschetst vanaf de eerste toepassing van ijzerhoudende verbindingen in landbouwgrond in
Nederland tot heden; de casus. Hierbij wordt steeds verwezen naar één of meerdere van de
zeven innovatiesysteemfuncties, die op het voorgaande zinsdeel van toepassing is/zijn. De
functies worden weergegeven tussen haakjes en met een minteken voor de functienaam als de
functie een negatieve werking heeft of zou kunnen hebben [als hier niet direct aantoonbaar
bewijs voor is] op de opbouw van het innovatiesysteem.
Aan de hand hiervan wordt gekeken in welke fase van ontwikkeling het innovatiesysteem zich
bevindt, met andere woorden met welke van de vier innovatiemotoren kan het
innovatiesysteem gekarakteriseerd worden.
Casus
In 1995-1996 is er onderzoek gedaan naar het toedienen van synthetische ijzer- en
aluminiumverbindingen aan de bodem om uitspoeling van fosfaat te voorkomen [+
Kennisontwikkeling]. Uit een enquête en daaropvolgend in een workshop met diverse
actorgroepen [+ Kennisuitwisseling] is geconcludeerd, dat dit geen geschikte maatregel was om
diffuse fosfaatemissies vanuit de landbouw tegen te gaan; “chemokuur” [- Richting geven].
In 2000 wordt de Europese Kaderrichtlijn Water van kracht; dit leidt tot het ontwikkelen van
nationale regelgeving zoals het Besluit kwaliteitseisen en monitoring water [2006 en 2009] [+
Richting geven] en het opstellen van de eerste generatie Stroomgebiedsbeheersplannen [2009].
Inmiddels is door het toenmalig Ministerie van LNV en STOWA het DOVE-onderzoek naar
nutriëntenbronnen en –transportroutes opgestart [+ Richting geven; + Mobiliseren middelen].
Dit heeft geleid tot meerdere rapporten [2002-2007], waarbij steeds duidelijker werd dat de
bijdrage van oppervlakkige afspoeling aan de fosfaatemissie in Nederland groter is dan verwacht
[+ Kennisontwikkeling]; hieraan wordt aandacht gegeven op symposia en in vakbladen en
informatiebladen [2000-2005: + Kennisuitwisseling; + Richting geven], die vooral bedoeld zijn
voor waterbeheerders en onderzoekers.
Uit een onderzoek van de LLTB en de Stichting Milieufederatie Limburg in 2006 blijkt dat ook de
gevraagde agrariers bezwaren hebben tegen het toevoegen van ijzer of alumium aan de bodem,
aangezien de indruk bestaat dat het vervuilend werkt. Ook het toepassen van ijzerfilters voor
drainagewater zien ze niet echt zitten en ze vragen zich af of het werkt [- Richting geven]. Er zijn
bij agrariërs weinig bezwaren tegen maatregelen om oppervlakkige afspoeling tegen te gaan.
In 2007 wordt het Platform ‘Landbouw en KRW” *+ Kennisuitwisseling+ opgericht, gefinancierd
vanuit lopende programma’s van het Ministerie van LNV [+ Mobiliseren middelen]. De maatregel
“voorkomen van oppervlakkige afspoeling percelen” wordt meermaals als zinvol aangemerkt,
maar ingedeeld in de categorie “Maatregelen in ontwikkeling” [- Richting geven ?]. De
maatregelen, die in deze periode [2006-2008] naar voren gebracht worden om oppervlakkige
afspoeling te remmen of blokkeren zijn egaliseren van percelen, goede bodemstructuur,
drainage, dichtmaken greppels, aanbrengen barrière zoals greppel of dammetje vóór de sloot,
en bezinkplekken inrichten.
In 2008 wordt in de ex ante evaluatie KRW aangegeven, dat er – naast bronmaatregelen -
aandacht besteed moet worden aan [effect- en] padmaatregelen om sneller resultaten te
behalen [+ Richting geven]. Er wordt breder uitgedragen dat het van belang is om de afvoer via
snelle transportroutes aan te pakken, zoals op het DOVE-slotsymposium [+ Kennisuitwisseling]
Page 130 Innovatiesysteemanalyse