Download PDF (Dutch) - Future Ideas

misschien dat het dan gaat” (AGR1). Waar echter wel weer meer tijd in gaat zitten: “Het strooien
is zo gebeurd, maar het werk van te voren: zakken ophalen, open snijden, uitstrooien, drogen,
het moet in de kunstmeststrooier geschept worden (...), maar het ís praktisch uitvoerbaar
(AGR1). Om het gebruikte materiaal weer te kunnen verspreiden met een kunstmeststrooier, is
het ook van belang om aandacht te houden voor de grootte van het materiaal. “Het ligt eraan
wat het voor fractie is; (...) als ze groter worden dan 1 centimeter, dan wordt het een probleem.
Kunstmest heb je vaak zat in een fractie van 4-6 mm; dat hoeft geen beperking te zijn” (AGR4).
Daarbij blijft natuurlijk de vraag óf en in hoeverre het gebonden fosfaat weer beschikbaar komt
voor het gewas. “Dat weet ik niet, misschien als het over een langere tijd ... Daar hebben we nog
niet naar gekeken” (CB1). “Wij hebben tot nu toe fosfaat weten vast te leggen in een kolomproef;
dat ging dan prima met ijzerslib, en als we het daarna weer gingen spoelen met water, dan
kwam een deel van het fosfaat al weer vrij, maar 2/3 bleef behoorlijk vast zitten. Dan zou je
kunnen kijken of je dat met loog wel weer vrij zou kunnen krijgen en of je dan dat ijzerslib weer
kunt hergebruiken. (CB2). In de notulen van de CoP met de klankbordgroep ARB stond het als
volgt vermeld: “De fosfaat die eenmaal is gebonden met FerroSorp is niet te hergebruiken in bijv.
de drijfmest. Het is wel mogelijk om de fosfaat weer te ontbinden, maar dit is een redelijk
intensief en kostbaar proces” (Gerdes, 2010). In mijn aantekeningen van de CoP-observatie
stond als antwoord op de vraag ‘of er een methode was om fosfaat weer los te krijgen was’: “Ja,
als het anaëroob wordt”. In de literatuur is aangegeven, dat de adsorptie van fosfaat aan ijzer
zijn werking verliest onder anaërobe en niet-neutrale [pH] omstandigheden (Blom & ter Maat,
2005, pp. 9-10; F. van Oosterhout & M. Lurling, 2010, p. 23). Dit zou pleiten voor afvoer van het
ijzerhoudende materiaal in de mestput, gezien de lage pH en mogelijk anaërobie. Bij het zonder
meer uitstrooien van het gebruikte materiaal zal het fosfaat een stuk minder beschikbaar zijn.
Akkerbouwers hebben weliswaar geen drijfmestkelder, maar ook de geïnterviewde akkerbouwer
zag het uitstrooien over het land als de meest praktische oplossing: “je zou dat later gewoon
weer over het land uit kunnen strooien en die plant heeft daar weer profijt van; dat zou alleen
maar goed zijn. (...) dat maakt het cirkeltje toch weer rond. Als het allemaal chemisch gereinigd
en gedaan moet worden door allerlei bedrijven, dan wordt het alleen maar nog duurder (...) en
als je er weer een aparte ophaaldienst voor krijgt ...; dat maakt het allemaal heel erg omslachtig”
(AGR4).
Sommige actoren hebben nu een té optimistisch beeld over hoeveel dit zou bijdragen. “De boer
moet er ook iets voor terug krijgen, met name dan de fosfaten, die mogelijk dan weer terug in de
put komen” (AGR2) “Opbrengst van de maatregel zou kunnen zijn, dat je het kan gebruiken in de
mestboekhouding (...) als extra gebruiksruimte (...), dus meer P toepassen in verhouding tot het
rendement van de ijzerzakken”(AGR5, akkerbouwer; Buur AGR5, akkerbouw en opfokvee). “De
ondernemer is op 2 manieren te prikkelen: als dit een waardevolle meststof kan zijn, dat hij het
opnieuw mag gebruiken óf door ‘jij mag wat meer fosfaat bemesten, omdat je een groot deel
van je fosfaat terugvangt’” (CAH). Vanuit de wetenschap is er zeker interesse in het hergebruik
van fosfor, gezien het dreigende mondiale fosfaattekort (de Haes, et al., 2009; Steen, 1998;
Vergouwen, 2010). “Het was al heel vroeg in ons project, toen we vertelden dat we bezig zijn met
het afvangen van fosfaat, dat iemand vroeg: ‘ja maar wat doe je dan met dat fosfaat dat je hebt
afgevangen, want er komt een schaarste aan. Ga je dat dan ook weer terugwinnen?’. Dat is dus
iets wat leeft bij bepaalde mensen en dat is natuurlijk zeer positief” (CB2). “Het tekort wordt nog
niet gevoeld, maar de mensen die ervan weten, die waarschuwen dat er echt een tekort gaat
ontstaan. Er is gewoon een gat tusssen wat gewonnen kan worden (...) en wat de behoefte is.
Dus zonder enige twijfel komen er mechanismen op gang van terugwinning van fosfaat uit het
milieu” (WU). Maar naar het nut in dit geval wordt kritisch gekeken. “Het primaire doel is
natuurlijk om het fosfaat, wat afspoelt naar het oppervlaktewater, níet af te laten spoelen en dat
gaat maar om een paar kilogram. Die paar kg, als je die kunt vangen, dan doe je beter werk dan
Reductie fosfaatafspoeling door ijzerhoudend materiaal Page 69