Multidisciplinaire richtlijn Cardiovasculair ... - Diliguide

Deze stressoren versterken elkaar. Blootstelling aan werkstress in combinatie met
relationele stress verhoogt het cardiovasculaire risico meer dan de som van de twee
afzonderlijke factoren (Orth-Gomer 2005). Bij vrouwen kan een dubbele belasting
door werk en familieproblemen een rol spelen (Brezinka 1996; NVAB 2006; Orth-
Gomer 2005).
Het effect van werkstress wordt vaak pas zichtbaar op de lange termijn, waardoor een
eenmalige meting een onderschatting van het risico geeft (Chandola 2008; Nielsen
2008). Bij constante aanwezigheid van werkstress stijgt het risico op HVZ met 30%
(Kivimaki 2006a). Een negatieve beleving is hierbij belangrijker dan de objectiveerbare
stress (Netterstrom 2006).
Bijna 15% van de beroepsbevolking in Nederland werkt in ploegendienst. Bij werken
in ploegendienst zou het circadiane ritme van bloeddruk en hartfrequentie worden
verstoord, waardoor wordt verondersteld dat werken in ploegendienst een risicofactor
is voor HVZ. Daarnaast is werken in ploegendienst gecorreleerd aan een
ongezondere leefstijl en wordt het werk als stressvol ervaren door de hogere eisen die
worden gesteld aan de werknemer en verminderde eigen controlemechanismen. Bij
mensen die werken in ploegendienst komen meer HVZ voor dan bij mensen die regelmatige
werktijden hebben. Het risico neemt toe naarmate men langer in ploegendienst
werkt, hoewel dit effect na 20 jaar weer verdwijnt door het ‘healthy survivor’
effect (Costa 2003; Davidson 2010; Fujino 2006; Karlsson 2001; Karlsson 2003; NVAB
2006; Tuchsen 2006).
Behandeling van de stress en/of afwezigheid ervan verlaagt juist het risico op (nieuwe)
HVZ (Dusseldorp 1999; Rees 2004; Van Dixhoorn 2005). Dit effect blijkt alleen
aanwezig bij diegenen bij wie de stress daadwerkelijk vermindert (Linden 2007).
Stress is echter geen formele wegingsfactor in de risicoanalyse. Het probleem is dat
stress alleen is onderzocht in observationele studies, omdat gerandomiseerde studies
rond stress niet mogelijk zijn. In geval van stress spelen veel verstorende variabelen
een rol en is er sprake van omgekeerde causaliteit (het hebben van HVZ op zichzelf
leidt tot stress). Lastig is ook dat stress moeilijk te objectiveren is en de intensiteit
ervan sterk in de tijd kan wisselen. Omdat psychosociale interventiestudies in primaire
preventie ontbreken, is het de vraag of de bevindingen zonder meer geëxtrapoleerd
kunnen worden naar personen met een verhoogd risico op HVZ.
Noot 14. Aanvullende informatie en aanbevelingen voor bepalen van de bloeddruk
Bloeddrukmeters. Drie soorten bloeddrukmeters voor het non-invasief meten van de
bloeddruk worden veel gebruikt.
De kwikmanometer is de gouden standaard. Kwikmanometers mogen echter vanwege
milieubezwaren sinds 2003 in Nederland niet meer worden verkocht.
De veer- of plaatmanometer, ook wel aneroïde (= geen vloeistof ) meter genoemd,
maakt gebruik van een systeem waarbij een drukkamer is verbonden met een hef-
MULTIDISCIPLINAIRE RICHTLIJN CARDIOVASCULAIR RISICOMANAGEMENT 62