Syntheserapport - Vlhora

2.2.3 Ander onderzoek in Vlaanderen
Uit de analyses gemaakt voor de Werkbaarheidsmonitor van de SERV in 2004, 2007 en 2010 blijken
een aantal aanzienlijke verschillen tussen het personeel in het onderwijs en de rest van de Vlaamse
werknemers.
Zo blijken de psychische vermoeidheid en de knelpunten in verband met de werk-privé balans in de
onderwijs- en zorgfuncties hoger te liggen dan bij de Vlaamse beroepsbevolking. Analyses door
Bourdeaud’hui en Vanderhaeghe (2010) geven aan dat 32,6% van het onderwijzend personeel in
Vlaanderen werkstress heeft (bij andere werknemers gaat het om een significant lager aandeel van
28,5%). Ook heeft het onderwijzend personeel significant meer problemen met de balans privéwerk
(14,8% tegenover 10,5% voor de rest van de bevolking).
Anderzijds zijn het welbevinden op het werk en de leermogelijkheden aanzienlijk hoger in het onderwijs
dan bij de Vlaamse beroepsbevolking. Zo meldde 20% van de Vlaamse beroepsbevolking
knelpunten met leermogelijkheden en 18% met welbevinden tegenover respectievelijk slechts 8%
en 9% bij werknemers in onderwijs- en zorgfuncties. Wij wijzen er hier op dat de vergelijkingen werden
gemaakt met de gemiddelde Vlaamse beroepsbevolking zonder rekening te houden met het
behaalde diploma of de aard van het werk. Verderop in dit rapport wordt een meer verfijnde vergelijking
uitgevoerd.
De werkbaarheidsrisico’s van de zorg- en onderwijsfuncties in Vlaanderen zijn alleen wat betreft de
emotionele belasting groter dan deze van de globale beroepsbevolking in Vlaanderen. Het risico op
emotionele belasting is echter twee maal hoger voor zorg- en onderwijsfuncties dan voor andere
beroepen.
We vermelden ook nog Vlaams onderzoek naar welbevinden in het basis- en secundair onderwijs
(Aelterman et al., 2003). Dit gaf aan dat de persoonsvariabelen die als een belangrijke determinant
van algemeen welbevinden naar voor komen, leeftijd-gerelateerd zijn. De onderzoekers stelden vast
dat naarmate leerkrachten ouder worden ze zich minder goed voelen.
2.2.4 Vergelijking Vlaamse en buitenlandse onderzoeken
Dat zowel de psychische vermoeidheid als de emotionele vermoeidheid hoger scoren bij docenten
en lectoren dan bij andere beroepscategorieën is niet verwonderlijk. In de eerste plaats werken zij
met mensen. Deze conclusie van Vlaamse onderzoekers is consistent met resultaten in het Verenigd
Koninkrijk waar reeds in 1996 uit onderzoek van de TUC 12 was gebleken dat vooral werknemers uit
de welzijnssector en het onderwijs het meest werden geconfronteerd met stress op het werk en dat
dit te maken had met de talrijke interacties met mensen die eigen waren aan de job.
Uit het onderzoek van Bamps (2004) is ook gebleken dat de Vlaamse lectoren problemen hadden
met veranderingen. Zij werden immers geconfronteerd met decretaal bepaalde veranderingen maar
ook andere evoluties op maatschappelijk en onderwijskundig vlak. Ook hier lopen de resultaten van
Bamps (2004) gelijk met deze uit het buitenland. Zowel Kinman(1998, 2004; Court & Kinman 2008)
in het Verenigd Koninkrijk als Falke en Verbaan (2000) en later Verhey en Gemmeke (2005) in Nederland
bevestigen dat de vele en snelle veranderingen in het hoger onderwijs hebben geleid tot
stress bij het onderwijzend personeel.
12 Trade Union Congress; overkoepelende vakorganisatie in het Verenigd Koninkrijk
19