Syntheserapport - Vlhora

Woord vooraf
In 2003 voerde de SERV een omvangrijk onderzoek uit over de werklast en werkdruk in de Vlaamse
hogescholen. Voor het onderwijzend personeel waren de belangrijkste conclusies 1 :
“Docenten en lectoren zijn in het algemeen ‘meer dan gemiddeld’ psychisch vermoeid. Belangrijke
oorzaken hiervoor zijn de hoge taakbelasting en de druk die de stroom aan veranderingen en vernieuwingen
in het hoger onderwijs met zich meebrengen. De steeds toenemende verwachtingen
die aan de hogescholen en hun personeel worden gesteld zijn (te) hoog. Het probleem is dan ook
duidelijk sectoraal. Toch zijn er ook behoorlijk grote verschillen vast te stellen tussen de departementen.
Het beleid op dat niveau kan een verschil maken, maar niet hét verschil. Departementen
waar de taakbelasting redelijk is, men veranderingen en vernieuwingen gefaseerd invoert en men
de taken planmatig en evenwichtig verdeelt, hebben duidelijk minder psychisch vermoeide personeelsleden.
Maar vergeleken met de Vlaamse beroepsbevolking, liggen de cijfers ook hier nog een
stuk hoger. Als docent je brood verdienen in een hogeschool is erg vermoeiend.
Dit betekent echter niet dat heel wat docenten kampen met motivatieproblemen. Integendeel,
men doet – over het algemeen – zijn job zeer graag. Het is vermoeiend, maar duidelijk ook heel
erg boeiend.”
In vergelijking met de gemiddelde Vlaamse beroepsbevolking bleken de docenten en lectoren van
de hogescholen slechter te scoren op gebied van psychische vermoeidheid maar beter op gebied
van welbevinden.
Als gevolg van de publicatie van dit rapport stelde de Vlaamse overheid dat een evenwichtiger onderwijsaanbod
een instrument kan zijn voor een doelmatiger inzet van de fysische en personele
middelen. Mede als gevolg van dit alles engageerden hogescholen zich om maatregelen te nemen
om de werklast voor het onderwijzend personeel beheersbaar te verminderen. Dit werd ook als punt
van gemeenschappelijke verantwoordelijkheid van overheid, instellingen en vakbonden opgenomen
in de cao II – hoger onderwijs.
We citeren:
“De overheid neemt de problemen van tewerkstelling en werkdruk ter harte. Een belangrijke doelstelling
in het voorstel van nieuwe financieringregeling voor het hoger onderwijs is een evenwichtiger
onderwijsaanbod. Dit gebeurt door de organisatie van gezamenlijke opleidingen en door het
afbouwen van de organisatie van bepaalde opleidingen. Beide operaties hebben, zij het in verschillende
mate, gevolgen voor de inzet van personeelsleden.
In het algemeen leidt een evenwichtiger ordening van het onderwijsaanbod tot een doelmatiger
inzet van de fysische en personele middelen. De ontwikkeling van steeds nieuwe studieprogramma’s,
vaak om concurrentiële redenen, heeft een belangrijke druk op het personeel gelegd. Een
evenwichtiger aanbod leidt tot zwaartepuntvorming, taakverdeling en vorming van voldoende
kritische massa. Dit heeft dan weer een positieve invloed op de arbeidsorganisatie. Een evenwichtiger
aanbod moet bij een gelijkblijvend personeelsvolume ook leiden tot een betere aanwending
van de arbeidstijd en een kwalitatieve verbetering van de arbeidsomstandigheden. […]
Het gaat hier om een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de drie partners van dit akkoord. Zij
zullen dit ook samen opnemen in het kader van de evaluatie van dit akkoord, voorzien in de
schoot van het VOC. De overheid zal de regeringscommissarissen opdragen erop toe te zien dat
de maatregelen die de instellingen nemen voor een evenwichtiger onderwijsaanbod gericht zijn
op een reductie en beheersing van de werkdruk.”
1
Hadewych Bamps, 2004, Informatiedossier. Werkdruk en stress in Vlaamse hogescholen. SERV, Brussel
5