Syntheserapport - Vlhora

onderwijs aan gespreid over meer uren van de dag en meer dagen van het jaar. Bovendien is het niveau
van de studenten meer en meer heterogeen en gedragen ze zich steeds meer als ‘consumenten’.
Dit alles draagt bij tot hogere eisen aan het onderwijzend personeel (Chandler, Barry & Clark,
2002; Bareham, 2004 in Court en Kinman, 2008).
In de UCU-studie (Court en Kinman, 2008) vroegen de onderzoekers welke factoren bijdroegen tot
het verhogen van de stress. Uit de cijfers bleek dat een groot aantal factoren leidde tot een onaanvaardbaar
stressniveau bij meer dan 10% van de respondenten. Het ‘gebrek aan tijd om aan onderzoek
te doen’ was de factor die door het hoogste aantal respondenten (37%) werd genoemd als een
factor van onaanvaardbare stress of frustratie, gevolgd door ‘een zeer hoge werklast’ (33%) en het
gebrek aan middelen om aan onderzoek te doen (31%). Een slechte balans tussen werk en privé
(28%), onredelijke eisen van collega’s, studenten of het departementshoofd (21%) en onvoldoende
tijd of kansen om zijn onderwijs te ontwikkelen (19%) leidden bij ongeveer 1/5 of meer van de respondenten
tot onaanvaardbare stress. Daarnaast meenden meer dan 1/8 van de respondenten dat
weinig kansen op promotie (18%), onzekerheid over de baan (15%) 19 , grote klassen (14%) en onvoldoende
tijd om vragen van studenten te beantwoorden bijdroegen tot zeer hoge stress. Ten slotte
werden ook nog pesten (10%), te weinig kansen voor nascholing of loopbaanontwikkeling (9%),
lastig gevallen worden (8%), geen keuze in het bepalen van de te onderwijzen vakken of het onderzoek
(8%), klachten van studenten (8%), discriminatie (7%) en klachten van medewerkers (4%) vernoemd
als factoren die tot zeer hoge stress leiden.
Het onderzoek van Tytherleigh et al. “Occupational stress in UK higher education institutions: a comparative
study of all staff categories” (2005) dat werd gevoerd in 14 Britse universiteiten en colleges
komt tot gelijkaardige bevindingen. Hieruit blijkt evenwel dat de voornaamste oorzaak van stress
voor alle categorieën personeel in het hoger onderwijs de onzekerheid over de baan is. In vergelijking
met de beroepsbevolking werd ook meer stress genoteerd in verband met verhoudingen op het
werk, controle, middelen en communicatie. Ook de balans tussen werk en privé en te veel werk werden
genoemd als oorzaken van stress.
2.4.3 De evolutie van de werklast en werkdruk in het Verenigd Koninkrijk
Professor Malcolm Tight van de universiteit van Lancaster bestudeerde de evolutie van de academische
werklast in de universiteiten en de vroegere polytechnics in het Verenigd Koninkrijk (Tight,
2009). Uit zijn analyses kunnen een aantal trends worden afgeleid.
Ten eerste mag het als bewezen beschouwd worden dat de werklast aan de universiteiten in de beschouwde
periode aanzienlijk verhoogde. In het VK greep deze stijging reeds plaats einde de jaren
’60, begin de jaren ‘70 (voor de polytechnics later). Daarna steeg de werklast nog, maar trager tot
54,8 uur in 1994 (9%). Sindsdien is er haast geen stijging waargenomen (Tight, 2009).
Ten tweede blijkt het relatieve aandeel van onderzoek in de oude universiteiten licht gestegen te
zijn (van 11 naar 14 uur per week of van 21 naar 30%).
Ten derde blijkt dat vooral in de nieuwe universiteiten (de vroegere polytechnics) het aandeel van
onderzoek behoorlijk varieerde over de laatste 40 jaar. Waar het personeel van de polytechnics in de
jaren ’70 slechts drie uur per week besteedde aan onderzoek (9%) van het toen gepresteerde aantal
19 Het gebruik van contracten van bepaalde duur is wijdverspreid in het hoger onderwijs in het Verenigd Koninkrijk, vooral
voor onderzoeksmedewerkers, wat zeker heeft bijgedragen tot het gevoel van jobonzekerheid.
25