Syntheserapport - Vlhora

1 Context en aanpak
1.1 Recente evoluties bij de hogescholen
1.1.1 Structurele en organisatorische veranderingen in de Vlaamse hogescholen
Het Vlaamse hogeschoollandschap is het voorbije decennium nog blijven evolueren, zij het niet
meer aan het tempo van de jaren 90. Sinds het SERV-onderzoek in 2003 veranderden enkele hogescholen
van naam. Er waren een aantal fusies tussen hogescholen; nog enkele andere herschikkingen
zijn op til. In de hogescholen kwamen er de voorbije jaren nauwelijks nieuwe opleidingen bij
maar er werden er ook slechts een beperkt aantal opgeheven. In een aantal hogescholen werd de
departementale structuur aangepast of werden er andere interne reorganisaties doorgevoerd.
Personeelsleden – ook directieleden en middenkaders – kwamen en gingen, al is het verloop in de
hogescholen beperkt: uit de gevoerde enquête is gebleken dat 72% van de respondenten al meer
dan vijf jaar verbonden was aan dezelfde opleiding van dezelfde hogeschool.
De grootste veranderingen binnen de hogescholen hebben te maken met twee belangrijke ontwikkelingen:
het uitrollen van de bama-structuur en het flexibiliseringsdecreet.
De implementatie van de bama-structuur heeft in de eerste plaats gevolgen gehad voor de masteropleidingen
aan de hogescholen, die geconfronteerd werden met een academiseringsproces en de
geplande overheveling naar de universiteiten. Dit stelt deze opleidingen voor grote uitdagingen op
inhoudelijk en organisatorisch gebied, temeer daar ze niet over de middelen beschikken die masteropleidingen
aan universiteiten genieten. Maar ook de professionele bacheloropleidingen (waar het
WERC-onderzoek in de eerste plaats betrekking op heeft) hebben zich moeten aanpassen, met
meer nadruk op competentieontwikkeling en professionele relevantie. In de meeste opleidingen
heeft dit de voorbije jaren geleid tot een grondige hervorming van het curriculum. Tegelijkertijd is er
ook druk gekomen om meer aan dienstverlening te doen bij de professionele bacheloropleidingen.
Het flexibiliseringsdecreet heeft gevolgen voor alle opleidingen in het hoger onderwijs. Steeds minder
studenten volgen nog een standaard-programma. Dit heeft heel wat organisatorische implicaties
voor de hogescholen. Klasgroepen zijn steeds minder homogeen en de logica om iemand via
een bepaald traject professioneel te vormen komt onder druk.
Daarnaast voelen alle hogescholen ook de gevolgen van de toenemende ‘verantwoordingsplicht’,
formalisering en juridisering. Dit is niet enkel zichtbaar via de volledig op kruissnelheid gekomen
systemen van kwaliteitsbewaking (met de ECTS-fiches, zelfevaluatierapporten, visitatiecommissies,
…) maar ook in bijvoorbeeld de beroepsprocedures door studenten, de stagecontracten met het
werkveld, de externe communicatie, …
1.1.2 Evoluties in studenten en onderwijzend personeel
Sinds de jaren ’90 is het hogescholenonderwijs in Vlaanderen aan een grote opmars bezig en heeft
het aan status, kwaliteit en impact gewonnen. Het aantal studenten (en meer nog het aantal eerstejaars)
overtreft dat van de universiteiten. Het is dankzij de hogescholen dat tegenwoordig twee derden
van de scholieren in het secundair onderwijs de stap zet naar het hoger onderwijs, een cijfer dat
bijna nergens ter wereld geëvenaard wordt. Daarvan haalt zowat de helft uiteindelijk een diploma
hoger onderwijs.
7