Van zorg het goede - Toekomstverkenning Gehandicaptenzorg

3 HET ZORGSTELSEL IN BEWEGING3.1 Van aanbodsturing naar marktwerkingDe meeste Europese landen zoeken naar wegen om de toegang tot de zorg intact te houdenen te verbeteren en tegelijkertijd de collectieve uitgaven voor gezondheidszorg te beperken(SCP 2004). Nederland vormt hierop geen uitzondering. Dit komt tot uitdrukking inde introductie van marktwerking in de gezondheidszorg, de invoering van de zorgverzekeringswet(Zvw), modernisering van de AWBZ en de plannen voor een Wet op de MaatschappelijkeOndersteuning (WMO). Deze veranderingen, die grote gevolgen hebbenvoor de organisatie van de gehandicaptenzorg en de maatschappelijke positie van mensenmet beperkingen, worden hieronder besproken.Met ingang van 2006 wordt de nieuwe zorgverzekeringswet (Zvw) van kracht, die iedereNederlander een basisverzekering voor (kortdurende) ziektekosten biedt. Deze kan naarkeuze met aanvullende verzekeringen worden uitgebreid. De verwachting is dat zorgverzekeraarsmet elkaar gaan concurreren op prijs en kwaliteit. De overheid stelt de inhoudvan het basispakket vast en biedt een zorgtoeslag voor mensen onder een bepaalde inkomensgrens,onder wie veel chronisch zieken en mensen met een handicap.De Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ), voor langdurende en chronischeziekten en beperkingen, en de geplande Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO),voor steun bij het maatschappelijk functioneren, moeten deze basisverzekering gaan flankeren.2De oude Wet Tarieven Gezondheidszorg wordt vervangen door een aantal nieuwe wetten,die de marktwerking moeten reguleren. Met de Wet Marktordening Gezondheidszorgworden het CTG en CTZ samengevoegd tot de nieuwe Nederlandse Zorgautoriteit (NZa).De NZa zal toezien op een correcte naleving van de regels door zorginstellingen en zorgverzekeraars.Ziektekostenverzekeraars reageren met fusies en overnames en makensteeds vaker deel uit van brede (soms multinationale) verzekeringsconcerns, wat leidt totdifferentiatie van het polissenaanbod.Ook tussen zorgorganisaties zijn sterke fusiebewegingen gaande, zowel binnen als tussenbranches. Met getalsmacht en prijspolitiek proberen zorgorganisaties zich beter tegeninvloeden van buitenaf te wapenen en sterker te staan ten opzichte van overheid, financiersen potentiële klanten. De NZa zal de concurrentieverhoudingen beoordelen en detoelating van aanbieders bepalen, waarbij de beschikbaarheid van en keuzevrijheid in ondersteuningsfunctiesin een bepaalde regio een criterium vormt.Alle voorgenomen wijzigingen in het overheidsbeleid betekenen een ingrijpende verschuivingvan verantwoordelijkheden:- De centrale aanbodsturing in de zorg wordt geleidelijk vervangen door gereguleerdemarktwerking.- De overheid richt zich vooral op het terugdringen van maatschappelijke en bestuurlijkerisico’s.- Eigen verantwoordelijkheid en initiatief van partijen in de zorg komt voorop testaan.- De rijksoverheid doet een beroep op de ‘civil society’ om de solidariteit en rechtvaardigheidin de samenleving te versterken. Eigen verantwoordelijkheid en spontanesolidariteit moeten een steeds belangrijker onderdeel van het bestel gaanvormen.2 Het CVZ en de RVZ hebben onlangs geadviseerd om op termijn de AWBZ op te heffen. Sommige onderdelenvan de AWBZ zouden moeten worden ondergebracht in de Zorgverzekeringswet, andere in de Wet MaatschappelijkeOndersteuning.23