Van zorg het goede - Toekomstverkenning Gehandicaptenzorg

het huidige kabinetsbeleid – het inkomen van veel mensen met beperkingen verder achteruitis gegaan.Het ontbreken van inkomen uit arbeid is een van de verklaringen voor de armoede. Verhogingvan de arbeidsdeelname van personen met beperkingen vormt een belangrijkesleutel tot de oplossing van dit probleem. Een deel van de gehandicapten zal voor huninkomen afhankelijk blijven van uitkeringen die niet ver van het sociaal minimum afliggen.Gezinnen met gehandicapte kinderen kunnen aanspraak maken op een vast bedrag, datnaar eigen inzicht kan worden besteed aan de extra kosten die het hebben van beperkingenmet zich meebrengt, de zogenaamde TOG-regeling. 6 Naast de eenvoud spreektvooral de keuzevrijheid van deze regeling aan. In haar advies ‘De handicap van de samenleving’(2002) bepleitte de RMO een vergelijkbare ‘participatietoeslag’ voor alle mensenmet beperkingen.Volwassen personen met een verstandelijke handicap wonen in steeds grotere getalezelfstandig in een gewone wijk. In de praktijk blijkt de integratie op problemen te stuiten,zoals bij de vrije tijdsbesteding. Personen met een verstandelijke handicap beschikkenvaak niet over een netwerk van mensen met wie ze dingen kunnen ondernemen. Velenblijven hiervoor afhankelijk van familie of begeleiders van een woonvoorziening.Cliënten die in een instelling wonen maken gebruik van een integraal aanbod op het gebiedvan wonen en dagbesteding. Wanneer zij zelfstandig gaan wonen, ontbreekt dezesamenhang. Mensen met een verstandelijke handicap hebben behoefte aan ondersteuningvan de regiefunctie om zelf huursubsidie aan te vragen, vervoer of thuiszorg te regelen.Bij verdergaande deïnstitutionalisering vormen continuïteit en toegankelijkheid van(medische) zorg en ondersteuning een belangrijk aandachtspunt.Samen leven in de samenlevingDe Raad voor de Volksgezondheid en Zorg (RVZ) en de Raad voor de MaatschappelijkeOntwikkeling (RMO) schetsen in de in 2002 uitgebrachte adviezen over ‘community care’,de voorwaarden voor een verdere participatie en integratie van mensen met beperkingenin de samenleving.De RMO wijst – net als het SCP en de RVZ – op tendensen in de maatschappij die participatievan mensen met beperkingen tegenwerken (“de praktijk van tegendraadse werkingen”):efficiency in het openbaar vervoer, tekort aan leerkrachten en prestatiegerichtheidop de scholen, wachtlijsten in de zorg, gebrek aan afstemming tussen verschillendedienstverlenende voorzieningen (spanningsveld samenwerking en concurrentie), hetmaximaliseren van de arbeidsproductiviteit en het kleiner worden van de sociale netwerkenin de directe omgeving. Er zal voor mensen met beperkingen meer ‘includerend’ moetenworden gedacht.De RMO bepleit landelijke aansturing van een gedifferentieerd beleid voor sociale infrastructuuren sociale participatie over de grenzen van de verschillende beleidsterreinenheen. De uitvoerende regie hoort volgens de RMO in principe thuis bij de lokale overheden.Gemeenten moeten voor deze taak worden toegerust en ondersteund.Ook de RVZ meent dat het ‘samen leven in de samenleving’ op lokaal niveau gestaltemoet krijgen. Gemeenten moeten helpen alternatieven voor het bestaande aanbod te creerenen algemene voorzieningen voor mensen met beperkingen toegankelijk te maken.Hiertoe moeten zij lokale en regionale partijen bij elkaar brengen en onderlinge samenwerkingbevorderen. Zo kan opname in instellingen zich volgens de RVZ geleidelijk aanbeperken tot mensen voor wie de beschikbare ondersteuning niet voldoende is.6 De TOG-regeling is de Regeling Tegemoetkoming Onderhoudskosten Thuiswonende Gehandicapte kinderen.In 2003 maakten 26.436 kinderen van deze regeling gebruik (Winkel e.a. 2004).30