Van zorg het goede - Toekomstverkenning Gehandicaptenzorg

activiteiten in het dagelijks leven. Zij regisseren de zorg op basis van kennis van gewoonten,rituelen en voorkeuren van de cliënt, bij wie zij zich existentieel betrokken voelen (IGZ2004).Samen met collega’s vormen zorgprofessionals de continue factor in het leven van cliënten.Zij krijgen te maken met een breed netwerk: familieleden, buren, vrienden, leerkrachten,collega’s, werkgevers en andere professionele hulpverleners. Zo hebben professionalsin de gehandicaptenzorg een belangrijke rol in de contacten van cliënten met bijvoorbeeldparamedici, artsen en psychiaters. Zorgprofessionals zijn een partner voor cliënten,bij de individuele zorg in de eigen organisatie en bij de afstemming van taken en verantwoordelijkhedenin samenwerkingsverbanden met andere organisaties en hulpverleners.Zorgprofessionals rondom één cliënt kunnen deze regiefunctie alleen goed vervullen, alszij ook onderling een goede vertrouwensrelatie hebben.Tenslotte oefenen zorgprofessionals hun vak ook uit met een maatschappelijke legitimatie.Cliënten en hun omgeving willen weten waar de zorgorganisatie voor staat. Zorgprofessionalszijn het gezicht van de organisatie naar de samenleving, zij operationaliserenhaar missie en maatschappelijke waarden.Professioneel handelenEen kenmerk van professionals in de gehandicaptenzorg is, dat zij voortdurend handelen.Zij schakelen van cliënt A naar B, met hun eigen specifieke wensen en behoeften en vanacties op korte naar belangen op langere termijn.Het is niet mogelijk om zich aan hun stand alone werksituatie te onttrekken, net zo min alseen dokter – tijdens een noodzakelijke medische ingreep – kan weglopen bij zijn patiënt.Zorgprofessionals zijn hun eigen werkkapitaal en zij handelen zelfstandig op grond vankennis, inzicht en ervaring. De verantwoording komt achteraf. De ware expert is degene,die elke nieuwe situatie juist weet in te schatten en de beslissingen weet te nemen die opdat moment noodzakelijk zijn. 40 Dit is persoonlijk en professioneel een kwetsbare positie,waar men overigens wel voor heeft gekozen. Die kwetsbaarheid wordt gecompenseerddoor in een existentiële vertrouwensrelatie ‘het goede’ te kunnen doen.De dominantie van het ‘burgerschapsmodel’ vraagt nieuwe competenties van professionalsin de gehandicaptenzorg. Door de vermaatschappelijking krijgen zij met steeds meeractoren en omstandigheden buiten het primaire zorgproces te maken. Van bakker tot domineeen van loodgieter tot huisarts. Maar ook met de gemeente, de huisbaas, de leerkracht,de werkgever en de voorzitter van de hobbyclub. In het brede netwerk rond de clientmoeten zij zijn belangen vertegenwoordigen en de regierol vervullen.Zorgprofessionals moeten in heldere en begrijpelijke taal – vanuit respect voor de cliënt –zijn specifieke problemen aan derden kunnen duidelijk maken. In feite zijn zij een intermediair,die bruggen slaat tussen cliënt en samenleving. Met kennis van maatschappelijkerollen en de sociale kaart weten zij anderen voor de cliënt te laten werken en zaken voorhem gedaan te krijgen. Op alle negen componenten van maatschappelijke participatiemoeten zij de ins en outs kennen en weten toe te passen.Gehandicaptenzorg wordt steeds meer in een keten of netwerk door meerdere professionalsvanuit verschillende organisaties geleverd. Het voeren van de zorgregie vereist kenniswat andere disciplines voor de cliënt kunnen betekenen. Men moet zorg kunnen delenen kunnen afstemmen en daartoe specifieke informatie over de cliënt op het juiste momentin de juiste hoeveelheid weten in te brengen.Zo is het de taak van professionals in de gehandicaptenzorg om rituelen en gewoontenaan de thuiszorg kenbaar te maken, zodat in de huishoudelijke hulp de eigenheid van decliënt gerespecteerd wordt (Scholtjens-Belle 1999). En wordt ook het consult met de huis-40 Dit doet denken aan een aforisme van Cruijff: ‘Als ik een fout maak heb ik die nog niet eerder gemaakt’(Winsemius 2004).72