NJB-1526

Recommendations

Info

Gaswinning Groningen Bovendien wist zij dat de rivierbedding niet geschikt was om overtollig water veilig af te voeren. Ook was het haar bekend dat zich regelmatig hevige regenval voordeed in het gebied. Daarnaast stond de Staat de bouw van woningen rondom het meer toe, ondanks dat lokale regelgeving dit verbood zolang geen adequate beschermende maatregelen waren genomen. 36 Kortom, de drempel om gevaarlijk, menselijk handelen aan te nemen waartegen de Staat bescherming moet bieden, is laag. Daarnaast stelt het Hof ook dat in geval van natuurverschijnselen, waaronder regelmatig terugkerende, voorspelbare verschijnselen, de Staat ook een vergaande zorgplicht heeft ter bescherming van leven en woongenot. 37 5. Artikel 3 EVRM – onmenselijke behandeling Artikel 3 EVRM ten slotte, bevat een absoluut verbod op foltering en onmenselijke of vernederende behandeling. Er wordt vaak betoogd dat het ‘glijdende schaal’ van slechte behandeling betreft, waarbij aan foltering een bijzonder stigma kleeft. Foltering betreft opzettelijk handelen van de overheid met de intentie om bijvoorbeeld informatie los te krijgen of het verzet van individuen te breken. 38 Van onmenselijke of vernederende behandeling is sprake wanneer personen welbewust worden blootgesteld aan een behandeling die ernstig mentaal of fysiek lijden veroorzaakt bij het slachtoffer – het Hof spreekt van gevoelens van ‘fear, anguish and inferiority’ – zonder dat hiervoor enige of voldoende rechtvaardiging bestaat. 39 In de zaak Selçuk en Asker vs. Turkije oordeelt het Hof dat het moedwillig verwoesten van huizen van onschuldige burgers door de Turkse overheid in een gebied waarin Koerdische vrijheidsstrijders (PKK) actief zijn, zonder dat hiervoor een directe aanleiding of reden bestaat, een schending van het verbod op ‘onmenselijke behandeling’ in de zin van artikel 3 inhoudt. Het criterium is dat de ‘ill-treatment must attain a minimum level Zelfs de subjectieve ervaring van het slachtoffer, kan in uitzonderlijke gevallen voldoende zijn om schending van artikel 3 vast te stellen of severity’. Of hiervan sprake is ‘depends on all the circumstances of the case, such as the duration of the treatment, its physical and/or mental effects and, in some case, the sex, age and state of health of the victim.’ 40 In verschillende uitspraken oordeelt het Hof tevens dat de slechte behandeling van burgers niet noodzakelijkerwijs gepaard hoeft te gaan met de intentie tot vernederen of slecht behandelen. Het onopzettelijk veroorzaken van zeer slechte levensomstandigheden kan al voldoende zijn. Zelfs de subjectieve ervaring van het slachtoffer, kan in uitzonderlijke gevallen voldoende zijn om schending van artikel 3 vast te stellen. 41 In dit Turkse geval betrof het bewust en gewelddadig handelen dat gepaard ging met grove veronachtzaming van de veiligheid en het welbevinden van de desbetreffende burgers. De bewoners werden achtergelaten zonder enige vorm van onderdak en bezittingen onder angstaanjagende omstandigheden. Het Hof kwam tot een schending van artikel 3. 42 In López Ostra vs. Spanje werd ook geklaagd over schending van artikel 3 EVRM. Een door de Spaanse overheid vergund lokaal afvalverwerkingsbedrijf veroorzaakte geluidshinder, stankoverlast alsmede uitstoot van schadelijke stoffen. Omwonenden klaagden over serieuze fysieke gezondheidsklachten, en waren uiteindelijk gedwongen te verhuizen. Het Hof oordeelde dat de omstandigheden waaronder López Ostra enige jaren moest leven ‘zeker erg moeilijk’ waren geweest, maar niet voldoende ernstig waren om van een schending van artikel 3 EVRM te kunnen spreken. Het handelen van de Spaanse overheid werd echter wel als een inbreuk op artikel 8 EVRM gekwalificeerd. 43 Artikel 3 en 8 zijn met andere woorden – net als artikel 2 en 8 EVRM – elkaars complement. 6. Toetsing rechtspraak op casus Groningenveld Wat is nu het beeld als we de jurisprudentie van het Europese Hof over de casus gaswinning in Groningen leggen? We beginnen met de vraag of de overheid de Groningers blootstelt aan onmenselijke dan wel vernederende behandeling in de zin van artikel 3 EVRM. 44 De Engelse term ‘illtreatment’ is iets minder beladen. In de rechtspraak van het Hof zien we dat opzet voor schending van dit artikel geen vereiste is. Ook als de feitelijke levensomstandigheden van burgers in ernstige mate door gericht overheidshandelen verslechteren zonder dat van enige opzet tot slechte behandeling sprake is, kan artikel 3 in zicht komen. In de provincie Groningen staat een niet onaanzienlijk aantal woonhuizen nog uitsluitend overeind omdat ze gestut worden. Gedeelten van woonhuizen zijn niet meer bewoonbaar, mensen slapen in caravans en containers naast hun huis. Soms is hun woning al ingestort of dreigt er zodanig gevaar dat uitzetting volgt. Steeds meer burgers hangt dat lot boven het hoofd. 45 Op 30 september 2014 werd de stad Groningen getroffen door een beving met een kracht van 2,8 op de schaal van Richter. 46 Het aantal potentiële gedupeerden is sindsdien verdrievoudigd, het aantal kwetsbare gebouwen verveelvoudigd. Daarnaast leven veel inwoners van het gebied in permanente angst en voortdurende onzekerheid met als gevolg (ernstige) psychische problemen, zoals structurele slapeloosheid, depressie en paranoia. Een groot deel van de bevolking weet zich niet gehoord dan wel serieus genomen. Bewoners van het gebied voelen zich ‘tweederangsburgers’, omdat de overheid de veiligheid van hen en hun gezinnen opoffert aan economisch gewin en meent dat hun problemen afkoopbaar zijn met een financiële compensatie. 47 Het gebied verlaten is geen optie, waar moet men naar toe? Eigenaren van huizen zitten vast aan onverkoopbare huizen. Kortom, het in behandeling nemen van een klacht 1720 NEDERLANDS JURISTENBLAD – 03-07-2015 – AFL. 26
Wat betreft de andere gevaarsfactor, de belastbaarheid van huizen en gebouwen, staat vast dat bij de bouw en aanleg hiervan op geen enkele wijze rekening is gehouden met bodembeweging als deze door het Hof, lijkt ons zeker niet uitgesloten. Of het EHRM een beroep op artikel 3 ook zal honoreren, is echter lastiger in te schatten. De verwoesting van de Groningse huizen is van een andere aard dan die in de Turkse zaak van Selçuk. Anderzijds zijn de fysieke en mentale lasten voor de Groningers duidelijk weer veel ernstiger dan die voor López Ostra. In verband met artikel 8 en artikel 2 EVRM is het vooral van belang om vast te stellen dat de bodembewegingen in Groningen ‘man-made industrial hazards’ zijn. Dat de gaswinning een risicovolle en gevaarlijke industriële activiteit is, zal niemand meer ontkennen. Hoe gevaarlijk is echter moeilijk te zeggen. De mate van het gevaar wordt bepaald door een samenspel van verschillende factoren zoals de grondcompactie, de zwaarte van toekomstige bevingen, de grondversnelling als gevolg hiervan en de effecten aan de oppervlakte. 48 De zwaarte van de verwachten bevingen en de grondversnelling zijn vanzelfsprekend sterk bepalende factoren. Wetenschappelijk staat hierover echter maar weinig vast. Van het door de NAM zelf gebruikte rekenmodel stelt het Sodm dat het inadequaat is, en ook ‘dermate grote onzekerheidsmarges kent dat het bevestigd noch weerlegd kan worden’. 49 De Minister geeft dit gebrek aan wetenschappelijk onderzoek onomwonden toe. 50 In het winningsbesluit poogt hij de deficiënties zo snel mogelijk weg te werken. Hij geeft aan de NAM verschillende opdrachten. De NAM dient de onderzoeksintensiteit, -urgentie en onderzoekseffectiviteit te maximaliseren. Ook diende de NAM uiterlijk 1 mei 2015 een meeten regelprotocol in gebruik te nemen waarin een methodiek wordt ontwikkeld (mede op basis van de geaccepteerde risiconormen) om periodiek en per regio gedifferentieerd, de toename van het seismisch risico zoveel mogelijk te minimaliseren, waarbij rekening wordt gehouden met de nauwkeurigheid waarmee dit risico bepaald kan worden. Tevens diende de NAM uiterlijk 1 mei 2015 een rapport op te stellen waarin inzichtelijk wordt gemaakt wat het seismisch risico is voor de verschillende gebieden boven het Groningenveld voor de periode 2015-2016. Of een en ander inmiddels is gerealiseerd is tot op heden onbekend. Wat betreft de andere gevaarsfactor, de belastbaarheid van huizen en gebouwen, staat vast dat bij de bouw en aanleg hiervan op geen enkele wijze rekening is gehouden met bodembeweging, niet met bevingen noch met bodemcompactie, laat staan met een intensiteit zoals die de laatste jaren is opgetreden. Dit is ook het geval met bouwwerken die bij instorting een ramp tot gevolg kunnen hebben. Dit geldt bijvoorbeeld voor het Chemiepark Delfzijl, waar vijftien procent van de chemische productiecapaciteit van Nederland aanwezig is. 51 En ook voor dijken, 52 alsmede andere kritische infrastructurele werken. 53 De regering werkt op dit moment aan de versnelde invoering van veilige bouwnormen die voldoen aan de 36. Zie de volledige overwegingen in Kolya- of the treatment was to humiliate or debase 45. De woning wordt gesloten door het col- laatste belangrijke onzekere factor betreft de denko vs. Rusland, § 168-186. the victim is a factor to be taken into lege van burgemeester en wethouders op bovengrond: de belastbaarheid van verschil- 37. Zie Budayeva vs. Rusland. account, the absence of any such purpose grond van art. 17 Woningwet wegens lende typen gebouwen in relatie tot een 38. A. Reidy, ‘The Prohibition of Torture: A cannot conclusively rule out a finding of a schending van de zorgplicht in art. 1a bepaalde grondversnelling. Hier ontbreekt Guide to the Implementation of Article 3 of violation of Article 3’; zowel in MSS vs. Woningwet; zie ook ‘Weer Bevingspand specifieke informatie over huizen, gebouwen the European Convention on Human België en Griekenland en in EHRM 19 april Plat: “Dit Doet Heel Veel Pijn”’, RTVNoord en bodemgesteldheid in Groningen’. Rights’, Human Rights Handbook No. 6, 2001, 28524/95 (Peers vs. Griekenland), § 4 mei 2015, www.rtvnoord.nl/artikel/arti- 51. Bij de aanleg van de zeeweringen en Council of Europe 2003; Yutaka Arai-Yokoi, 74-75 oordeelt het Hof dat het blootstellen kel.asp?p=148651. dijken heeft het risico van bodembeweging ‘Grading Scale of Degradation: Identifying van gevangenen of asielzoekers aan zeer 46. ‘Beving Gevoeld in Stad Groningen’, evenmin een rol gespeeld. the Threshold of Degrading Treatment or slechte levensomstandigheden – ook al NOS 30 September 2014, http://nos.nl/ 52. De waterschappen AA en Hunze en Punishment under Article 3 ECHR’, NQHR gebeurt dit niet met het vooropgezette artikel/704460-beving-gevoeld-in-stad- Noorderzijlvest maken zich ernstig zorgen 2003/21, afl. 3, p. 385-421. doel – een zodanig negatief ‘effect op de groningen.html. over de betrouwbaarheid van de zeedijken 39. EHRM 24 april 1998, 23184/94 (Selçuk persoonlijkheid van het slachtoffer’ en de 47. Onderzoeksraad voor Veiligheid 2015, bij een zware beving met bijbehorende en Asker vs. Turkije), § 76. menselijke waardigheid kan hebben, dat p. 14, 16, spreekt van ‘sfeer van boosheid, grondversnelling. 40. Idem. deze feitelijke omstandigheden binnen de achterdocht en wantrouwen’. 53. Een zware aardbeving kan evenzeer 41. Selçuk en Asker vs. Turkije, § 79; In reikwijdte van art. 3 vallen. 48. ABRvS (vzr.) 14 april 2015, desastreuze effecten hebben voor de riool- EHRM 21 januari 2011, 30696/09 (MSS vs. 42. Selçuk en Asker vs. Turkije, § 79. ECLI:NL:RVS:2015:1151. persleiding van de stad Groningen naar België en Griekenland), § 119-220, beves- 43. EHRM, López Ostra vs. Spanje, § 58. 49. SodM, ‘Advies Bevingsgevoeligheid van Garmerwolde. Zie ‘Dijkgraaf Bert Middel tigt het Hof dat: ‘It may suffice that the 44. Niet alleen Groningers zijn slachtoffer de Eemskanaalregio’, december 2014, p. 4, van waterschap Noorderzijlvest haalt uit victim is humiliated in his or her own eyes, van de bodembeweging, dit geldt ook in 10. naar de NAM’, RTVNoord 18 april 2013, even if not in the eyes of others […] Lastly, toenemende mate voor de inwoners van 50. Zie Instemmingsbesluit van de Minister www.rtvnoord.nl/artikel/artikel. although the question whether the purpose Drenthe. van Economische Zaken 2014, p. 10: ‘De asp?p=120068. NEDERLANDS JURISTENBLAD – 03-07-2015 – AFL. 26 1721
Page 1 and 2: NEDERLANDS JURISTENBLAD GASWINNING
Page 3 and 4: Inhoud Vooraf 1246 1707 Prof. mr. P
Page 5 and 6: Vooraf 1246 Belastinghervorming en
Page 7 and 8: Sinds de ontdekking van het Groning
Page 9 and 10: Inmiddels is aangetoond dat grondei
Page 11 and 12: gen voor de winning op zee (inclusi
Page 13 and 14: geregeld moet worden en de wijze wa
Page 15 and 16: men dat de (externe) veiligheid wor
Page 17: Is er sprake van een ernstige proce
Page 21 and 22: Verdragsrechtelijk kan aan levering
Page 23 and 24: de Ontwerper van het Burgerlijk Wet
Page 25 and 26: tratie van. Indien tussen de exploi
Page 27 and 28: Ik laat in dit korte bestek buiten
Page 29 and 30: dan ook dat de transparantie daardo
Page 31 and 32: Gaswinning Groningen 1250 Geldt het
Page 33 and 34: Bij zaaksbeschadiging is uitgangspu
Page 35 and 36: worden beïnvloed en dat de rechter
Page 37 and 38: Gaswinning Groningen 1251 Aansprake
Page 39 and 40: gevendheid. Het stoppen van de winn
Page 41 and 42: hier dat de gedupeerden in een toes
Page 43 and 44: Gaswinning Groningen 1252 Aardbevin
Page 45 and 46: verre van volledig. Wij noemen alle
Page 47 and 48: Al met al lijkt het erop dat het Lo
Page 49 and 50: Wat betreft de Dialoogtafel valt op
Page 51 and 52: len van financiële en andere midde
Page 53 and 54: Rechtspraak ders hun diepe afkeur o
Page 55 and 56: Rechtspraak hebben verworven, de ve
Page 57 and 58: Rechtspraak 1259 19 juni 2015, nr.
Page 59 and 60: Rechtspraak 1262 19 juni 2015, nr.
Page 61 and 62: Rechtspraak hof als volgt. Voor de
Page 63 and 64: Rechtspraak Sv in de daar bedoelde
Page 65 and 66: Rechtspraak belanghebbende de grove
Page 67 and 68: Rechtspraak de publieke belangen va
Page 69 and 70:
Rechtspraak Centrale Raad van Beroe
Page 71 and 72:
Rechtspraak eens zijn dat daaruit o
Page 73 and 74:
Boeken 1276 Nederlanders in de heil
Page 75 and 76:
Tijdschriften en van oudere uitspra
Page 77 and 78:
Tijdschriften geven voor de relatie
Page 79 and 80:
Tijdschriften bepaalde voorwaarden
Page 81 and 82:
Tijdschriften - In 2012 organiseerd
Page 83 and 84:
Tijdschriften voorstel treedt mogel
Page 85 and 86:
Tijdschriften ders, de rol van de o
Page 87 and 88:
Wetgeving van Protocol nr. 14 was b
Page 89 and 90:
Wetgeving verboden middelen en kunn
Page 91 and 92:
Wetgeving tevens in een wijziging v
Page 93 and 94:
Wetgeving met het oog op het opneme
Page 95 and 96:
Wetgeving pees parlement en de Raad
Page 97 and 98:
Wetgeving voor de berekening van de
Page 99 and 100:
Wetgeving Belastingdienst en beslag
Page 101 and 102:
Nieuws 1313 Staat moet uitstoot bro
Page 103 and 104:
Universitair Nieuws 1317 Wilt u dat
Page 105 and 106:
Personalia 1318 Hoogleraar Met inga
Page 107:
Wetgeving toezicht financiële Mark
show all

NJB-1526

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?