NJB-1526

Ik laat in dit korte bestek buiten beschouwing of de handelwijze van
de minister – bewust ingaan tegen het deskundige advies van de
SodM in – tot civielrechtelijke aansprakelijkheid van de Staat leidt
de te vergoeden. Zo ook in Huizinge. Er is op zichzelf
genomen niets op tegen dat de schadeveroorzaker zelf het
initiatief neemt tot vergoeding van de door hem veroorzaakte
schade, mits die afwikkeling spoort met de wijze
waarop het Burgerlijk Wetboek dat bepaalt.
Het is juist op dit punt waar het naar mijn oordeel de afgelopen
jaren volledig uit de hand is gelopen. De door de
NAM ingeschakelde schade-experts gaven in de regel een
zeer restrictieve uitleg aan het causaliteitsvereiste dat op
tal van onderdelen onverenigbaar is met de uitgangspunten
van het wettelijk schadevergoedingsrecht, zoals verankerd
in het Burgerlijk Wetboek.
Ter illustratie zoomen we nog wat scherper in op dat
beschadigde huis in Huizinge. 37 De NAM erkende in dit
concrete geval dat bepaalde scheuren door bevingsschade
waren ontstaan, maar stelde dat de lichte fundering als
oorzaak van de verzakking had te gelden en het herstel
daarvan niet onder de reikwijdte van de vergoeding viel.
Het begrip bevingsschade werd zeer strikt uitgelegd; verzakkingsschade
was daar niet onder begrepen.
Vanuit het juridisch perspectief is op de gang van zaken
veel af te dingen. Sterker nog; die benadering is volstrekt
ondeugdelijk! Vanuit artikel 6:98 BW bezien is namelijk
aan het causaliteitsvereiste voldaan. De aardbeving weggedacht
zou hier in het geheel geen schade zijn geweest.
Je moet het slachtoffer nemen zoals deze is. Dat noemen
we in het privaatrecht het leerstuk van de ‘predispositie’.
De automobilist die de voetganger aanrijdt kan zich in het
Nederlandse recht niet verweren door te stellen dat het
slachtoffer nu eenmaal brozer was dan de gemiddelde
Nederlander. Dat bij de bouw van het huis met een lichtere
fundering werd volstaan komt in dit geval voor rekening
van degene die de schade deed ontstaan, in casu de exploitant
van de gaswinning. De door de NAM ontwikkelde vergoedingscultuur
38 spot dan ook met de uitgangspunten,
zoals die door de rechtspraak op basis van titel 6.1 van het
Burgerlijk Wetboek zijn uitgewerkt. Voor wat betreft de
door de NAM gehanteerde interne regels ter zake van
waardedaling van onroerend goed, ligt dat niet anders; ik
moge volstaan met verwijzing naar de bijdrage van Verheij,
die op dat gebied tot eenzelfde conclusie komt.
3. ‘Omkeringsregel’ is geen wondermiddel
3.1. Omkeringsregel
In de rechtspraak van de afgelopen dertig jaar kreeg de
rechtsbescherming tegen schending van verkeers- en veiligheidsnormen
een zwaarder accent. Als in dergelijke gevallen
causaliteitsonzekerheid een blokkade bleek werd in de
rechtspraak in een aantal specifieke situaties de bewijslast
26. E.M. Meijers, ‘De betekenis der elemen-
de stad Groningen werden vanwege haar
de OVV, ‘het veiligheidsrisico voor de
ervoor dat verschillende dossiers op mijn
ten ‘waarschijnlijkheid’ en ‘schuld’ voor de
specifieke problematiek separate afspraken
bevolking als verwaarloosbaar’ (p. 88). ‘De
buro belandden. Aldus kreeg ik inzicht in de
aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad’,
gemaakt, die in een afzonderlijk akkoord
betrokken partijen zijn’, aldus de OVV, ‘niet
wijze waarop schade werd afgewikkeld en
WPNR 3442-3445 (1935/36), sub XII;
werden vastgelegd.
zorgvuldig omgegaan met de veiligheid van
in de meer complexe kwesties juist niet
Verzamelde Privaatrechtelijke Opstellen III,
30. In de specifiek aangewezen aardbe-
de Groningse burgers’ (p. 88). In de gege-
werd afgewikkeld. Met de gedupeerden
1955, p. 244.
vingsgemeenten heeft dat vermoeden
ven omstandigheden, i.h.b. ná de waar-
zelf had ik niet of nauwelijks contact. Een
27. Brief SodM aan de Minister van EZ, d.d.
betrekking op het verband tussen de beving
schuwing van de SodM in 2013 lijkt het
aan een universiteit verbonden onderzoeker
22 januari 2013, p. 4-5.
en de schade aan gebouwen, enz.
omslagpunt van ‘niet zorgvuldig omgegaan’
dient in dezen distantie te tonen, zowel
28. Totalen in miljarden Nm 3 : Loppersum:
31. Een omkering van de bewijslast is voor-
naar ‘onzorgvuldig in de zin van art. 6:162
naar de gedupeerden toe als naar de exploi-
2011: 15,39; 2012: 17,13; 2013: 25,9.
gesteld door Vos en Ouwehand: Kamer-
BW’ naar mijn oordeel geen grote sprong.
tant.
Totale productie Groninger Gasveld: 2012:
stukken II 2014/15, 34041, 12. Het amen-
Bedacht dient te worden dat het met succes
38. Het voert uiteraard in dit bestek te ver
47,78; 2013: 53,87; 2014: 42,41. http://
dement is aangenomen. Het wetsvoorstel
aansprakelijk stellen van de overheid ten
om die ‘totaal verknipte cultuur’ breder te
feitenencijfers.namplatform.nl/gaswinning/.
waar het deel vanuit maakt ligt nu bij de
aanzien van zaken die het publiek belang
beschrijven. Zo constateerde ik dat in
29. Een aantal gemeenten heeft zich aange-
Eerste Kamer. De minister heeft om spoed-
betreffen wel lastiger is geworden. Ik volsta
bepaalde gevallen waarin de NAM besloot
sloten bij het akkoord Vertrouwen op Her-
advies van de RvS gevraagd: Kamerstukken
in dit bestek met verwijzing naar het Wil-
tot (omvangrijke) vergoeding, de gedu-
stel, Herstel op Vertrouwen. Het betreft de
I 2014/15, 34041, B.
nis-arrest (2010), het Paalrot-arrest (2012)
peerde contractueel verplicht werd daar-
gemeenten binnen het gebied waar de
32. Aardbevingsrisico’s in Groningen, Den
en het Plakoksel-arrest (2013). In dezelfde
omtrent te zwijgen. In het rapport van de
impact van de aardbevingen was te ver-
Haag, 2015.
zin: P. Bluemink, ‘Civielrechtelijke aanspra-
OVV wordt die cultuur voorts zeer treffend
wachten. Dit akkoord is gesloten door: het
33. Zie noot 31.
kelijkheid voor bevingsschade in Gronin-
beschreven: ‘De inspecteurs stellen zich zelf
Rijk, Minister van EZ; de provincie, Com-
34. Rb. Assen 6 november 20011,
gen’, AV&S 2015/7, nr.3.
echter als doel de kosten voor NAM zo
missaris van de Koning; en 9 gemeenten:
ECLI:NL:RBASS:20011: AD5132 (Roswin-
36. Zie daarover: E. Gijselaar, R. Rijnhout &
laag mogelijk te houden. Dat betekent dat
Appingedam, Bedum, Delfzijl, De Marne,
kel-gasveld).
J. Emaus, ‘Gasboringen in Groningen en de
de burgers te maken krijgen met iemand
Eemsmond, Loppersum, Slochteren, Ten
35. De wijze waarop de OVV zijn hoofd-
aansprakelijkheid van de NAM’, AA 2014,
die hun probleem probeert te bagatellise-
Boer en Winsum. Inmiddels blijkt dat meer
conclusie formuleerde is voor Nederlandse
p. 801 e.v.; P. Bluemink, AV&S 2015/7 en
ren’ (p. 83). Ik laat de wijze waarop het
gebieden de gevolgen van de aardgaswin-
begrippen ongekend scherp: Aardbevingsri-
R.D. Lubach, ‘Verhaal van schade door
OVV de handelwijze van het zogenoemde
ning ondervinden, zie o.a. Notitie gebieds-
sico’s in Groningen, Den Haag 2015,p. 88.
gaswinning’, O&A 2014/2.
Gasgebouw heeft omschreven nu maar
afbakening: e-gebiedsafbakening.pdf. Voor
‘De betrokken partijen beschouwden’, aldus
37. Mijn student-assistenten zorgden
onbesproken.
NEDERLANDS JURISTENBLAD – 03-07-2015 – AFL. 26 1729